Культурэм ыкIи зыгъэпсэфыным атегъэпсыхьэгъэ учреждениехэу республикэм итхэр къызэтегъэнэгъэнхэмкIэ, хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэнымкIэ ыкIи пандемием илъэхъан яIофшIэн зэхэщэгъэн зэрэфаем афэгъэхьыгъэ Iофыгъохэр къыщаIэтыгъэх культурэмкIэ Советым изэхэсыгъоу тыгъуасэ АР-м и Къэралыгъо филармоние щыкIуагъэм. Ар зэрищагъ Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.

Зэхэсыгъом хэлэжьагъэх АР-м ипремьер-министрэ игуадзэу Наталья Широковар, культурэмкIэ министрэу Аулъэ Юрэ, АР-м иминистрэхэм я Кабинет хэтхэр, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм илIыкIохэр, АР-м ихудожникхэм я Союз ишъолъыр къутамэ, АР-м лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ, И. Цэим ыцIэ зы­хьырэ Лъэпкъ театрэм, А. Пушкиным ыцIэкIэ щыт Урыс къэра­лыгъо драматическэ театрэм, АР-м и Лъэпкъ музей, АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ, искусст­вэхэмкIэ колледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм, КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Темыр Кавказ къутамэ япащэ­хэр, культурэмкIэ муниципальнэ отделхэм, творческэ купхэм ялIыкIохэр.

Зэхэсыгъор къызэIуихызэ Адыгеим и ЛIышъхьэ къыхигъэщыгъ пандемием республикэм, зэрэкъэралыгъо фэдэу, икультурнэ щыIакIэ зэхъокIыныгъэхэр къызэрэхилъхьагъэхэр: театрэ­хэм, концерт гъэлъэгъуапIэхэм икъу фэдизэу Iоф ашIэн алъэ­кIырэп.

«Культурэм ылъэныкъо ана­хьэу къиныгъо хэтхэм ыкIи къэ­ралыгъом иIэпыIэгъу зищыкIагъэхэм ащыщ. ЛъэкIэу щыIэр зэкIэ ехьылIэгъэн фае ащ хэ­хъоныгъэ егъэшIыгъэным, цIыф­хэм зэпхыныгъэу адыряIэм къыщымыгъэкIэгъэным апае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Лъэхъаным диштэрэ онлайн шIыкIэхэм ягугъу къышIы зэ-хъум, республикэм ипащэ къыхигъэщыгъ лъэпкъ проектэу «Культура» зыфиIорэм диштэу культурэм иучреждениехэр цифрэ шIыкIэм тегъэхьэгъэнхэм ащ иIахьышIу зэрэхэлъыр. ЫкIи мы лъэныкъор гъэлъэшыгъэн фаеу ылъытагъ.

«Типшъэрылъ ыпэкIи зэрэщытыгъэм фэдэу къэнэжьы —цIыфхэм творческэ амалэу аIэ­­кIэлъыр къызэIуахышъуным, тикультурнэ кIэн къэтыухъумэным апае ищыкIэгъэ пстэури тшIэныр ары. Iофым хэшIыкI фызиIэхэм — культурэм щыла­жьэхэрэм ягупшысэхэр къыдэт­лъы­­тэнхэм мэхьанэшхо иI — тапэкIэ IофшIэныр зэрэзэхэщэгъэщт шIы­кIэм, анахьэу джыдэ­дэм, лъэхъэнэ мыпсынкIэм», — къыIуагъ республикэм ипащэ.

Культурэм ыкIи зыгъэпсэ­фы­ным атегъэпсыхьэгъэ учреж­де­ниехэм якъызэтегъэнэнрэ хэ­хъо­ныгъэ ягъэшIыгъэнымрэ зэ­рэ­зэшIуахырэм фэгъэхьыгъэ гущыIэ шъхьаIэр къышIыгъ АР-м культу­рэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ.

Ащ къызэриIуагъэмкIэ, респуб­ликэм клуби 132-рэ щэлажьэ, ахэм япроцент 89-р къоджэ псэупIэхэм адэт. Аужырэ илъэси 5-м ахэм Iоф ащызышIэрэ кружокхэм, художественнэ самодеятельностым икупхэм проценти 2,5-рэ ахэхъуагъ ыкIи япчъагъэ 967-рэ хъугъэ. Ахэм нэбгырэ мин 13-м нахьыбэ ахэт. Культурнэ-зыгъэпсэфын лъэныкъом нэбгырэ 910-рэ фэдиз щэлажьэ. 2015-рэ илъэсым къы­щыублагъэу апшъэрэ гъэсэныгъэ зиIэу мыщ Iоф щызышIэхэрэм япчъагъэ процент 25,8-кIэ нахьыбэ хъугъэ.

Къэралыгъо программэ зэфэшъхьафхэм къахиубытэу, УФ-м и Президент иIэпэчIэгъэнэ фонд, джащ фэдэу лъэпкъ проектэу «Культура» зыфиIорэм къатIупщыгъэ мылъкумкIэ 2015-рэ илъэсым къыщыублагъэу 2019-м нэс культурэм иунэу къуаджэхэм адэтэу 17 агъэцэкIэжьыгъ ыкIи кIэу ашIыгъэх, 2020-рэ илъэсым культурэм иунэ 16-мэ гъэцэ­кIэжьын-псэолъэшIын IофшIэнхэр ащыкIуагъэх. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыхиубытэу къи­хьащтым ыкIи 2022 — 2023-рэ илъэсхэм культурэм иунэ 13-мэ ягъэцэкIэжьын ыкIи 2-мэ яшIын зэшIуахынэу агъэнафэ. Джыри зы агъэцэкIэжьынэу «Единэ Россием» ипартийнэ проект къыщыдэлъытагъ. АР-м лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ автоно­миер Адыгеим зыщагъэпсыгъэр илъэси 100 зэрэхъурэм ихэгъэу­нэфыкIын къыдыхэлъытагъэу агъэцэкIэжьыщт.

Пандемием илъэхъан культу­рэм иучреждениехэм Iоф зэра­шIэрэми Аулъэ Юрэ къытегущыIагъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, онлайн шIыкIэм тетэу сэнэхьат шъолъыр зэнэкъокъухэр, культурнэ форумхэр, лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыдыхэлъы­тэ­гъэ нэмыкI Iофтхьабзэхэр ра­гъэкIокIыгъэх. КультурэмкIэ къэралыгъо ыкIи муниципальнэ учреждениехэр мыщ фэдэ Уры­сые Iофтхьабзэхэм ахэлэ­жьа­гъэх: «ЕгъэшIэрэ полкым», «Лъэпкъ зыкIыныгъэм и Мафэ», «Урысыем и Мафэ», нэмыкIыбэхэми. Онлайн-къэгъэлъэгъонхэм яшIуагъэкIэ нэбгырабэ къа­хагъэлэжьэн алъэкIыгъ. ГущыIэм пае, ТекIоныгъэм ия 75-рэ илъэс ихэгъэунэфыкIын фэгъэхьыгъэхэм нэбгырэ мин 700 фэдиз яплъыгъ.

ЗэIукIэм икIэух къэралыгъо программэхэмрэ лъэпкъ проектэу «Культурэмрэ» нахь федэ къатэу пхыращынхэм пае еплъы­кIэу яIэхэмкIэ зэхэсыгъом хэлэ­жьагъэхэр зэдэгощагъэх. Адыге­им и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ проект пстэоу мы лъэныкъомкIэ щыIэхэр гумэкIыгъо зыхэлъ Iофыгъо зэфэшъхьаф­хэм язэшIохын зэрэтегъэпсы­хьагъэхэр — культурэм иучреж­дениехэм, искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэм, къоджэ клубхэм, тхылъеджапIэхэм ямылъку-техническэ лъапсэ игъэ­пытэн къыщыублагъэу Iоф ащызышIэщтхэм ягъэхьазырын нэсэу.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу