Лъэпкъ проектхэмрэ къэралыгъо программэхэмрэ Адыгеим зэрэ­щы­пхыращыхэрэм щытегущыIагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет иIэгъэ зэхэсыгъоу ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат видеозэпхыныгъэ шIыкIэм те­тэу тыгъуасэ зэрищагъэр.

Анахь шъхьаIэу зытегущыIагъэхэм ащыщ демографиер. АР-м IофшIэнымрэ социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч къызэриIота­гъэмкIэ, мы лъэныкъом тегъэ­псыхьэгъэ лъэпкъ проектым игъэцэкIэн 2024-рэ илъэсым нэс тишъолъыр сомэ миллиарди 4,9-рэ щыпэIуагъэхьанэу къатIупщыгъ, мыщ щыщэу илъэ­сэу итым телъытагъэр сомэ миллиард 1,2-рэ.

Лъэпкъ проектым къыхиубы­тэу сабыйхэр зиIэ унагъохэм IэпыIэгъу арагъэгъоты. Ащ къы­хеубытэх: апэрэ сабый къызфэхъугъэхэм (зыштагъэхэм) апае мазэ къэс аратырэр, шъо­лъыр ны мылъкоу я 3-рэ ыкIи ащ къыкIэлъыкIорэ сабыйхэм апае сомэ мин 50-у афатIупщырэр, 2019-рэ илъэсым итыгъэгъэзэ мазэ и 31-м ыуж къэхъу­гъэхэу я 3-рэ ыкIи ащ къыкIэлъыкIорэ сабыйхэм аныбжь илъэсищ мэхъуфэ мазэ къэс аратырэр. Мы илъэсым имэзи 9 проектэу «Сабый къызыфэ­хъугъэ унагъохэм мылъку Iэпы­Iэгъу ягъэгъотыгъэныр» зыфи­Iорэм ахъщэу пэIуагъэхьагъэр сомэ мин 313-рэ мэхъу.

Унагъохэу сабый зиIэхэм IэпыIэгъоу къатефэрэр зыфэдэм фэгъэхьыгъэ къэбар игъэ­кIотыгъэ цIыфхэм алъагъэIэсынэу ыкIи кIэлэцIыкIубэ апIуным кIагъэгушIунхэу районхэмрэ къоджэ псэупIэхэмрэ зэ­ря­пшъэрылъыр Адыгеим и ЛIы­шъхьэ къыIуагъ.

«Республикэм ипащэхэр пы­лъых сабыйхэм якъэхъунрэ япIунрэкIэ ищыкIэгъэ пстэури шэпхъэшIухэм атетэу цIыфхэм яIэным. КIэлэцIыкIу IыгъыпIэ- хэр, еджапIэхэр, спортивнэ объектхэр тэшIых, социальнэ тынхэр аIэкIэтэгъахьэх, къэлэ ыкIи къоджэ инфраструктурэр зэтетэгъэпсыхьэ, цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу тшIыным тыпылъ. Мы зэкIэ зытегъэ­псы­хьагъэр неущырэ мафэм яцыхьэ телъыныр, шэпхъэшIухэм адиштэу лэжьэнхэр, ясабыйхэр къаIэтыныр арых», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Бзылъфыгъэхэм яIофшIэкIэ амалхэр нахьышIу шIыгъэнхэм епхыгъэ Iофыгъом шъхьафэу тегущыIагъэх: зыныбжь илъэси 3-м нэсырэ сабыйхэм пэублэ гъэсэныгъэ аIэкIэгъэхьэгъэныр, бзылъфыгъэхэу сабыйхэм япIун тегъэпсыхьэгъэ уахътэ зэратыгъэхэм яшIэныгъэхэм яхэгъэ­хъон, ахэм шIэныгъэ тедзэхэр ягъэгъотыгъэнхэр. ГущыIэм пае, мыгъэ ясельнэ чIыпIэ тедзэу 480-рэ агъэпсыгъ, илъэсым ыкIэ нэс ахэм япчъагъэ 720-м на­гъэсын ягухэлъ; бзылъфыгъэ 56-мэ проектым къыхиубытэу гъэсэныгъэ тедзэ арагъэгъотыгъ.

Джащ фэдэу мэхьанэшхо зэратырэ лъэныкъохэм ащыщ цIыфхэм япсауныгъэ изытет агъэпытэным, бэгъашIэ хъунхэм къыфэщэгъэнхэр.

ДемографиемкIэ зигъо Iо­фыгъохэм нэужым къатегущы-Iагъ АР-м псауныгъэр къэухъу­мэгъэнымкIэ иминистрэу Мэ­рэтыкъо Рустем. Ащ къызэри­IуагъэмкIэ, адэбзым ыпкъ къи­кIэу дунаим ехыжьыхэрэм япчъа­гъэ тишъолъыр къыщы­щыкIагъ. Джащ фэдэу нахь макIэ хъугъэ къэхъугъэкIэ сабыйхэу зидунай зыхъожьыхэрэр, абортхэм япчъагъи. Мыщ дэжьым лъы къекIокIыным епхыгъэ узхэм арылIыкIыхэрэм япчъагъэ на­хьыбэ хъугъэ, жьы къэщэным епхыгъэу зищыIэныгъэ зыухы­хэрэми пандемиер къызежьа­гъэм къыщыублагъэу ахэхъуагъ.

Псауныгъэр къэухъумэгъэным тегъэпсыхьэгъэ Iофыгъохэр зэшIохыгъэ зэрэхъухэрэм ренэу лъыплъэнхэу Адыгеим и ЛIышъхьэ пшъэрылъ къышIыгъ, лъэпкъ проектхэмрэ къэралыгъо программэхэмрэ къадыхэлъытагъэу агъэнэфэгъэ пстэури шIуагъэ къытэу агъэцэкIэнхэ зэрэфаер къыIуагъ.

Къэралыгъо программэу «Къо­джэ псэупIэхэм лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ хэхъоныгъэ ягъэ­шIыгъэныр» зыфиIорэр зэшIохыгъэ зэрэхъурэм джащ фэдэу зэхэсыгъом щыхэплъагъэх. Ащ фэгъэхьыгъэу гущыIэ къышIыгъ АР-м мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур.

Мы илъэсым телъытагъэу программэм игъэцэкIэн сомэ миллион 610-рэ къыфатIупщыгъэр, пчъагъэм щыщэу непэрэ мафэм ехъулIэу агъэфедагъэр сомэ миллион 443-рэ. Ахъщэр зыпэIухьагъэр социальнэ мэхьанэ зиIэ псэуалъэхэм ягъэцэкIэжьынрэ яшIынрэ, медицинэ техникэм икъызIэкIэгъэхьан, чIыналъэхэм язэтегъэпсыхьан. Республикэм имуниципальнэ псэупIиблымэ яобъект 59-мэ IофшIэнхэр ащэкIох.

«Къуаджэм щыпсэурэ цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэным, чIыпIэхэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэм афэгъэхьыгъэ Iофыгъуабэ къэралыгъо программэм ишIуагъэкIэ зэшIопхын плъэкIыщт. Ащ анэмыкIэу сэнэхьатхэм хэшIыкI афызиIэхэр къещэлIэгъэнхэмкIэ амалхэр къетых — врачхэм, кIэлэегъаджэхэм, мэкъумэщы­шIэхэм, ветеринархэм, нэмыкI­хэу зыщыкIэхэрэм псэупIэ зэрарагъэгъотырэм ихьатыркIэ. Федеральнэ гупчэм къытырэ амал пстэури гъэфедэгъэн фае», — къыкIигъэтхъыгъ Къум­пIыл Мурат.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу