Хьакухэм апкъ къикIыкIэ тхьамыкIагъохэр къэхъоу бэрэ къыхэкIы. Бжыхьэ-кIымэфэ лъэхъаныр ары анахьэу цIыфхэр зыщысакъынхэ фаер. Унэе унэхэм арыт хьакухэм дагъохэр яIэмэ зэрагъэшIэн ыкIи ахэр дагъэзыжьын фае. ТхьамыкIагъом лъапсэу фэхъухэрэр зэфэшъхьафых. Ахэм зыкIэ ащыщ унэхэр зэрагъэфэбэрэ хьакухэр агъэуцухэ зыхъукIэ, машIом зыкъимыштэнымкIэ шапхъэхэр къызэрэдамылъытэрэр.

Сыдигъуи зыщышъумыгъэ­гъупш хьакухэм фабэр къызэратырэм имызакъоу, машIом зыкъиштэным ищынагъуи къызэрэздахьырэр. Ар нахь щынагъо зыхъурэр Iугъор зэрыкIырэ дэпкъхэр, онджэкъхэр игъом замыгъэкъабзэхэкIэ ары. Хьаку Iупэм иджэхашъо тенэч теIулIэгъэнэу щыт. Ащ сантиметрэ 50х70-рэ иинэгъэн, миллиметритIум къыщымыкIэу иIужъугъэн фае. IугъоищыпIэхэм ары­хъорэ пкIэгъуасэр сты зыхъукIэ онджэкъым чагъэ фишIын ылъэкIыщт. ЯтIонэрэ хэукъоныгъэу ашIыхэрэм ащыщ бензин, керосин е нэмыкI къэорэ гъэстыныпхъэхэр хьакум зэрэпа­кIэхэрэр. Пхъэм икIыхьагъэ ежь хьакум фытегъэпсыхьэгъэн фае. Хьакушъхьэр бгъэплъыщэ­нэу щытэп, температурэ гъэнэфагъэ ыIыгъынэу ищы­кIагъ. Iоф зымышIэу чъыIэм щытыгъэ гъэфэбапIэри игъорыгъозэ бгъэ­плъын фае. ЗипсэупIэ хьакукIэ ежь-ежьырэу зыгъэплъыхэрэр етIани зыфэсакъынхэ фаер унэм угарнэ газыр имыуцоныр ары.

Пхъэ машIокIэ зиунэ зыгъэ­плъыхэрэм ашIэ мыхъущтхэр:

— машIо зэрышIыхьэгъэ хьакум лъыплъэн щымыIэу е зыныбжь имыкъугъэр Iусэу къэбгъэнэныр;

— хьаку Iупэм машIор къызыкIэнэщт пкъыгъохэр Iуплъхьанхэр;

— хьакупчъэр Iухыгъэу хьакум машIо ипшIыхьаныр;

— гъэстыныпхъэр, нэмыкI пкъыгъохэу къызыкIэнэн ылъэ­кIы­­щтхэр хьаку Iупэм Iуплъхьанхэр;

— машIор зэхэбгъэнэнымкIэ къэорэ гъэстыныпхъэхэр бгъэфедэнхэр;

— шIомыкIым, газым афытемыгъэпсыхьэгъэ хьакур хэбгъэнэныр;

— Iугъор зэрыкIырэ онджэ­къым имыщыкIэгъэ пкъыгъохэр ибгъэуцонхэр;

— хьакур бгъэплъыщэныр.

Хьакухэм яжьэу, пыдзафэхэу къарышъухыхэрэм псы атешъу­кIи, щынэгъопIэ чIыпIэм Iушъу­хых. Хьакум щыгъынхэмрэ пхъэ цIынэхэмрэ щышъумыгъэчъэпхъыжьых. Шъхьаныгъупчъэ Iухъохэри, мебелыри хьакоу агъэплъырэм метрэныкъо фэдизкIэ пэчыжьэнхэ фае. Бжы­хьэр къимыхьэзэ IугъоищыпIэ­хэм пкIэгъуасэхэр арышъух, етIанэ мэзитIу тешIэ къэс ахэр жъугъэкъабзэзэ шъушIы.

Зыщышъумыгъэгъупш тэрэзыджэ зекIуакIэр машIом къызэрэшъуфимыгъэгъущтыр. МашIом зыкъимыштэнымкIэ шап­хъэхэр къыдилъытэныр хэти ипшъэрылъ. Шъо шъушъхьи, нэмыкIхэм ящыIэныгъи къарыкIощтыр зэлъытыгъэр шъоры!

А. Р. Мамый. Къалэу Мыекъуапэрэ Мые­къопэ районымрэ мэшIогъэ­кIосэнымкIэ якъэралыгъо инспектор.