Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Ми­ни­стерствэ иколлегие игъэкIотыгъэ зэхэсы­гъоу иIагъэм лъэхъа­ным диштэрэ Iо­фы­­гъо­хэр зэра­гъэ­ца­кIэ­хэрэм щытегу­щыIа­гъэх.

Республикэм культурэмкIэ иминистрэ иапэрэ гуадзэу Ольга Гавшинам идокладэу искусст­вэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэм зэхъокIыныгъэу ащыкIохэрэм афэгъэхьыгъэр охътэ зэфэшъхьафхэм ателъытагъ.

Лъэпкъ проектэу «Культурэр» 2020-рэ илъэсым Адыгеим зэ­рэщагъэцакIэрэр, 2021 — 2023-рэ илъэсхэм шIэныгъэ тедзэ зыщызэрагъэгъотырэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэм зэхъокIыныгъэу афэ­хъущтхэр къэралыгъо программэу зэрэщытыр О. Гавшинам хигъэу­нэфыкIыгъ.

«ИскусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэр — Урысыем иех» зыфиIорэ проектыр 2018-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу хэгъэ­гум ишъолъырхэм ащэкIо. Ис­кусст­вэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэр муниципальнэу щытыгъэх, джы ахэр шъолъырхэм культу­рэмкIэ ягъэIорышIапIэхэм аратыжьых.

Мурад шъхьаIэр

КIэлэцIыкIухэм ягъэсэныгъэ нахьышIоу зэхэщэгъэным, искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэм (ДШИ) ямэхьанэ къэIэтыгъэным проектыр фэгъэхьыгъ. ДШИ-м мылъкоу иIэм хэхъоныгъэ фэшIыгъэным, кIэлэцIыкIухэм ягушъхьэ кIуачIэ къэIэтыгъэным, творчествэм чIыпIэу щыряIэм зегъэушъомбгъугъэным къэралыгъо къулыкъушIэхэр пылъых.

2019-рэ илъэсым щылэ мазэм къыщегъэжьагъэу Адыгэ Респуб­ликэм и ДШИ-хэм япроцент 33-рэ культурэм игъэIорышIапIэхэм аратыжьыгъ.

Муниципальнэ кIэлэцIыкIу ­еджапIэхэм «Гупчэ гъэIорышIапIэхэр» 2019 — 2024-рэ илъэсхэм афашIыщтых. ГущыIэм пае, Яблоновскэ псэупIэм, Инэм, Афыпсыпэ яеджапIэхэр Тэхъу­тэмыкъое районым и ДШИ-м икъутамэхэу щытыщтых.

Кощхьэблэ районымкIэ На­тырбые ДШИ-р М. Хьагъэуджым ыцIэ зыхьырэ Кощхьэблэ ДШИ-м икъутамэу щытыщт. Теуцожь районым иеджапIэхэр Лъэустэнхьаблэ и ДШИ икъутамэхэу хъун­хэ алъэкIыщтых.

Джырэ уахътэ зэхэщэн Iофхэр агъэцакIэх. Гъэсэныгъэр зэ­диштэу лъыгъэкIотэгъэнымкIэ «Гупчэ гъэIорышIапIэм» мэхьэнэ ин раты. Республикэм ДШИ 20-м нахьыбэ ит. Илъэси 5-м къы­ще­гъэжьагъэу ащеджэхэрэр нэбгырэ 5370-рэ мэхъу.

Рагъэжьэгъэ зэхъокIыныгъэхэр зэрэлъыкIуатэхэрэм гъэзет­еджэ­хэр ащыдгъэгъозэщтых.

Адыгеим  фэгъэхьыгъ

Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм ипэгъокIэу респуб­ликэм Iофтхьабзэхэр щэкIох.

Республикэм культурэмкIэ ими­нистрэ игуадзэу, Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культу­рэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу Шъэуап­цIэкъо Аминэт зэфэхьысыжьхэр зэхахьэм къыщишIыгъэх.

— Урысыем и Президент и Указэу 2017-рэ илъэсым чъэпыогъум къыдэкIыгъэр дгъэцакIэзэ, Адыгеир илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьэбзэ 18 джырэ лъэхъан тэгъэцакIэ, — къы­Iуагъ ШъэуапцIэкъо Аминэт. — Адыгэ культурэм и Дунэе фестивалэу Iоныгъо мазэм зэхэтща-гъэр гъэшIэгъонэу Мыекъуапэ щыкIуагъ.

Художественнэ творчествэмкIэ кIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ я Дунэе фестивалэу «Адыгеим ижъогъожъыехэр» гум шIукIэ къинэжьыгъ. Лъэпкъ кIэлэ­цIыкIу ансамблэу «Мыекъуапэ инэфылъэхэм» Урысыем изэнэ­къокъу и Диплом къыдахыгъ, Москва щызэхащэгъэ хэхыгъэ концертым рагъэблэгъагъ. Хэгъэ­гум иансамблэ анахь дэгъухэм ащыщэу «Мыекъуапэ инэфылъэ­хэр» Москва щыуджыгъ. Адыгэ Республикэм инароднэ артистэу Нэныжъ Айдэмыр ансамблэм ихудожественнэ пащ, Адыгеим июбилей фэгъэхьыгъэ зэхахьэхэм ахэлажьэ.

Шъолъырхэм якъэгъэлъэгъонэу «Адыгеим икъушъхьэхэр» зыфи­Iорэм Москва, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Краснодар ыкIи Ставрополь крайхэм, Ростов хэкум, Адыгеим ясурэтышIхэр щызэIукIагъэх. Мые­къопэ районым ичIыпIэ да­хэхэр сурэт ашIыгъэх. Министерствэм иотдел ипащэу Шэуджэн Бэлэ зэхэщэн Iофыгъохэр зэрихьагъэх.

Лъэпкъхэм язэгурыIоныгъэрэ язэзэгъыныгъэрэ тхылъеджапIэ­хэр зэрэхэлажьэхэрэр, теат­рэхэм яфестивальхэр щыIэныгъэм зэрэдиштэхэрэр, Адыгэ Республикэм иартистхэм яконцертхэу Абхъазым щыкIуагъэхэр зэкъошныгъэм игъэпытэн зэрэфэIорышIагъэхэр, адыгэмэ якультурэ, яшэн-хабзэ­хэр тимылъэпкъэгъухэм зэрашIогъэшIэгъоныр, Iофтхьабзэхэр пIу­­ны­гъэм, мамыр псэукIэм зэ­рэ­фэ­лажьэхэрэр ШъэуапцIэкъо Аминэт къыIуагъ.

Адыгэ ашугэу Теуцожь Цыгъо фэгъэхьыгъэу Гъобэкъуае зэIу­кIэгъоу щызэхащагъэм шIэжь гу­пшысэр щыпхыращыгъ.

Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ илъэси 100 зэрэхъурэм рес­публикэм щыпсэурэ лъэпкъхэр чанэу зэрэхэлажьэхэрэм кол­легием изэхэсыгъо мэхьэнэ ин щыратыгъ.

Адыгеим июбилей ехъулIэу буклетхэр къыдагъэкIыщтых, нэ­рылъэгъу IэпыIэгъухэр, мэкъэ­гъэ­Iухэр мэфэкI теплъэ яIэу агъэ­псыщтых.

Рахъухьэгъэ унашъохэр шэпхъэ лъагэм диштэу гъэцэкIэгъэнхэм фэшI республикэм культурэмкIэ иминистрэ Iоф зышIэщт купыр зэхищагъ.

Зэпахырэ узым къыхэкIэу адыгэхэм ИлъэсыкIэр зэрагъэмэфэкIыщтыгъэм фэгъэхьыгъэ Iоф­тхьабзэр зэхащагъэп. Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зы­хьырэр, къэралыгъо орэдыIо­-къэшъокIо ансамблэу «Ислъа­мыер» зэхахьэхэм икъоу ахэлэжьагъэхэп.

Шъолъыр Iофтхьабз

Лъэпкъ проектэу «Культурэр» 2020-рэ илъэсым республикэм зэрэщагъэцакIэрэм ШъэуапцIэкъо Аминэт къытегущыIагъ. Теуцожь районым культурэмкIэ и Унэхэу Къунчыкъохьаблэ, Нэшъукъуае адэтхэр зэрагъэцэкIэжьыхэрэм, Джэджэ районым итхылъеджэпIэ Гупчэ IэпыIэгъу зэрэфэхъугъэ­хэм, нэмыкIхэм ягугъу зэхахьэм къыщашIыгъ.

Шъолъыр проектэу «Творческэ цIыфхэр» зыфиIорэр зэ­рэлъагъэкIуатэрэм зэхэсыгъом щы­тегущыIагъэх.

НыбжьыкIэхэм яегъэджэн

Урысыем иапшъэрэ еджапIэ­хэм Адыгеим щыщ ныбжьыкIэхэр еджакIо зэрагъакIохэрэм А. ШъэуапцIэкъом зэхахьэм хэлажьэхэрэр щигъэгъозагъэх.

КультурэмкIэ Министерствэм республикэм ищыкIэгъэ кадрэхэм ягъэхьазырын мурад хэхыгъэ фыриI. Санкт-Петербург, Краснодар, Ростов, нэмыкIхэм яеджапIэхэм тиныбжьыкIэхэр ачIэхьагъэх. Министерствэр сту­дентхэр зэреджэхэрэм лъэплъэ, зэфэхьысыжьхэр ешIых.

ЕплъыкIэхэр

Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо филармоние ипащэу Къулэ Мыхьамэт, Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо академическэ къэ­шъокIо ансамблэу «Налмэсым» ихудожественнэ пащэу Хъоджэе Аслъан, Адыгеим искусствэхэмкIэ иколледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм ипащэу Куфэнэ Щамсэт, нэмыкIхэри зэ­хэсыгъом хэлэжьагъэх, упчIэ­жьэгъу зэфэхъугъэх.

Къулэ Мыхьамэт къызэриIуагъэу, IофшIэныбэ тапэ илъ.

Республикэм культурэмкIэ иминистрэу, коллегием ипащэу Аулъэ Юрэ зэхахьэр зэрищагъ. ЗэлъыIэсыкIэ амалхэр агъэфе­дэхэзэ творчествэ купхэм тапэкIи Iоф зэрашIэщтым, про­ектхэр гъэцэкIэгъэнхэмкIэ шIыкIэшIухэр зэрагъэфедэщтхэм къатегущыIагъ.

Зэхэсыгъом нэмыкI Iофыгъо­хэри къыщаIэтыгъэх.

ЕмтIылъ Нурбый.