КоронавирусымкIэ сымаджэхэм япчъагъэ зэрэхахъорэм къыхэкIэу, ар къызпыхьагъэхэр къиныгъо зэфэшъхьафхэм яуалIэхэу къыхэкIы.

Вирусыр къахэхьагъэмэ къэ­зыушыхьатырэ тест-анализхэм язэфэхьысыжьхэм, къазэрэщы­хъурэмкIэ, бэрэ яжэх, IэпыIэгъу псынкIэм къызеджэхэрэм, ар сыхьат заулэрэ къэмыкIоу къы­хэкIы, сымаджэу зэрэщысыгъэ­хэмкIэ тхылъым икъыдэхыжьын (больничный лист – Т.З.) чэзыу хэсынымкIэ мэфэ ныкъо тырагъэкIуадэ сымаджэ хъугъакIэхэм ахэтхэу; пэтхъу-Iутхъу зэпахырэ бжыхьэ уз къызэрыкIохэр къызэолIагъэхэми IэзапIэхэм врач терапевтэу къяIэзэн фаехэм адэжь зарамыгъэтхышъоу къы­хэкIы ахэр зэримыкъухэрэм пае. Мы зигугъу къэтшIыгъэ Iофы­гъохэм язэшIохынкIэ пшъэ­дэкIыжь зыхьырэ медицинэм икъулыкъу зэфэшъхьафхэм япа­щэхэм зэдэгущыIэгъухэу адэтшIыхэрэр гъэзетым къидгъэхьащтых.

Мызэгъэгум тиупчIэхэр зы­фэдгъазэхэрэр Адыгэ Респуб­ликэм имедицинэ IэпыIэгъу псынкIэ истанцие ыкIи медицинэ катастрофэхэмкIэ и Гупчэ иврач шъхьа­Iэу Сихъу Ахьмэд Аскэр ыкъор ары.

Тэу.З.: Ахьмэд, непэрэ мафэм ехъулIэу IэпыIэгъу псынкIэм куп тхьапша иIэр? Ахэм ащыщэу ковид-брига­дэхэр тхьапша зэрэ­хъухэрэр?

Сихъу А.: Непэ зэкIэмкIи республикэм иIэпыIэгъу псынкIэ истанцие куп 52-рэ иI, ащ щыщэу коронавирусыр къызэузыгъэхэм адэжь кIорэ бригадэхэр зэрэхъухэрэр — 8. Ахэр зэрэ­хъу­щтыгъэхэр 5, ау сымаджэхэм япчъагъэ зэрэхэхъуа­гъэм къы­хэкIэу бригадэ къызэрыкIохэм къахэдгъэкIи, джыри 3 ахэдгъэ­хъуагъ.

Станцие шъхьаIэр Мыекъуапэ иурамэу Спортивнэм, станцие IэпыIэгъур — урамэу Мартым и 12-м атетых.

Тэу З.: АвтомобилыкIэхэр IэпыIэгъу псынкIэм бэмышIэу къы­ратыгъэх. Шъуз­фэныкъогъэ пчъагъэр ахэм къырагъэкъугъа?

Сихъу А.: Республикэм ирайонхэм япсэупIэхэм танэсын зэрэфаер къыдыхэлъытагъэу апэ автомобиль 11, нэужым 15 къытIэкIагъэхьагъ. ЗэкIэмкIи автомобиль 26-м щыщэу Урысые Федерацием и Правительствэ иунашъокIэ автомобиль 25-рэ, партиеу «Единая Россия» зыфиIорэм ичIыпIэ къутамэ иунашъокIэ Iофтхьабзэу «Врачхэр тхьаегъэпсэух» зыфиIорэм диштэу зы автомобиль къы- татыгъэх. Ахэм яшIуагъэкIэ къу­тэгъэ, гъунэм нэсыгъэ автомобильхэр зэблэтхъунхэ тлъэ­кIыгъ.

Тэу З.: Чэщ-зымафэм цIыфхэр гъогогъу тхьапшырэ IэпыIэгъу псынкIэм къеджэхэра?

Сихъу А.: Чэщ-зымафэм гъо­гогъу 600, ар республикэмкIэ зэрэщытэу. Мыекъуапэ щыпсэухэрэр къызэреджэхэрэр – а пчъагъэм ипроцент 50 зэрэ­хъурэр.

Тэу З.: ДжырэкIэ шъузэфырекъуа?

Сихъу А.: Тызэфырикъоу сэлъытэ.

Тэу З.: Адэ сыда IэпыIэгъу псынкIэм къеджэгъэ сыма­джэм сыхьат пчъагъэм къыкIоцI нэмысыхэу къызхэкIырэр? Ащ фэдэу щытыгъэп ныIа?

Сихъу А.: ЗиIоф дэй дэдэхэу, зищыIэныгъэкIэ щынагъо къызшъхьарыуцуагъэхэм адэжь такъикъ 20-м къыкIоцI нэсых. Ковид-сымаджэхэр зэфэшъхьафых, ау нахьыбэр елбэт Iофхэп — уахътэ зытешIэ мыхъущт IэпыIэгъум фэныкъохэу щытхэп, ахэм амбулаторнэу алъэплъэх, яIазэх, нахь хьылъэу къахэ­кIыхэрэм анаIэ атетэу сымэджэщым чIагъэгъуалъхьэх. IэпыIэгъу псынкIэм къеджагъэхэу, ар анэмысыгъэу, къафэмыкIуагъэу — ащ фэдэ зэ нэмыIэми къы­хэкIыгъэп. Ау яжэнхэ фае мэхъу. Пандемием тиIофшIэн къыгъэхьылъагъ, зэхъокIыныгъэ­хэр къытхилъхьагъэх. КъызэрыкIо зы бригадэм чэщ-зымафэм, гурытымкIэ, дэкIыгъуи 10 иIэщтыгъэмэ, 15-м нэсы. Коронавирус къызпыхьэгъэ сыма­джэхэу IэпыIэгъу псынкIэм къеджэхэрэр ыпэ зэридгъэшъы­хэрэм къыхэкIыкIэ нэмыкI узхэр зиIэхэу къаджэхэрэм ар зэрар афэхъу. Ау яжэнхэ фаеу мэхъу­ми, анэсых. Ковид-бригадэхэм ядэкIыгъо пэпчъ ащыгъ хэушъхьафыкIыгъэ шъуашэхэр зэбла­хъух, автомобильхэм вирусыр зыгъэкIодырэ щэнаутхэр атыраутхэх. А зэпстэум такъикъ 20 — 30 фэдиз ахьы. ЕтIани IэзапIэхэм тадэлажьэ, агъэнэфэрэ чэзыум тетэу, компьютернэ томографием сымаджэхэр тэщэх ыкIи къэтэщэжьых. Ковидыр къызэузыгъэхэмрэ ар къызфамгъэшъыпкъэжьыгъэхэмрэ зэдидгъэтIысхьэхэрэп, шъхьаф- шъхьафэу КТ-м тэщэх. А зэпстэум уахътэ ехьы.

Республикэм щыпсэурэ нэбгырэ мин 450-м, къызэпэткIухьэрэ квадратнэ метрэ мини 7,8-рэм ателъытагъэу IэпыIэгъу псынкIэм бригадэ 45-рэ иIэнэу щытыр. Тэ а пчъагъэм едгъэ­хъугъ. Тибригадэхэм гъогуонэ чыжьэхэр зэпачынхэ фае мэхъу. Анахь псэупIэ чыжьэхэу Мые­къуапэ, район гупчэхэм апэIудзыгъэхэм IэпыIэгъу псынкIэхэр адэтых. Ащ фэдэу зигугъу къэсшIын слъэкIыщтхэр Кощхьэблэ районымкIэ — Фэдз, километрэ 60-кIэ Элит пэчыжь, нэбгырэ минищ фэдиз щэпсэу, IэпыIэгъу псынкIэу Афыпсыпэ (Тэхъутэмыкъое район) дэтыр Хьащтыкурэ Псэйтыкурэ анэсы, нэбгырэ минитфым нэс ащэпсэу. Яблоновскэм IэпыIэгъу псынкIэр къикIэу ахэм анэсыфэ, сыхьатрэ ныкъорэ гъогум тетыщт. Ежь Яблоновскэми бригадитIу дэт. Красногвардейскэ районым —зы. Мыекъопэ районым ипсэупIэу Каменномостскэм Iэпы­Iэгъу псынкIэм ибригадитIу дэт. Гъозэрыплъэрэ Лэгъонэкъэ къушъхьэтхымрэ ягъунапкъэхэм азыфагу щыпсэухэрэм ахэр афэгъэзагъэх. ЗекIоу, гъэпсэфакIоу къакIохэрэм, къушъхьэ дэкIоеным шъобжхэр хэзыхы­хэрэм ахэр IэпыIэгъу афэхъух. Зигугъу къэтшIыгъэ псэупIэхэм IэзэпIэ унэу адэтхэм кабинет хэушъхьафыкIыгъэхэр щыряIэу IэпыIэгъу псынкIэм иIофышIэхэр ащ якIуалIэх, зыщызэблахъу, ащ икIыхэзэ къяджэгъэ сымаджэхэм адэжь макIох.

Тэу З.: IэпыIэгъу псынкIэр врачхэм афэныкъуа?

Сихъу А.: Медицинэ IофышIэу тиIэр 250-рэ. Ахэм ащыщэу врачхэр япчъагъэкIэ зэрэхъухэрэр 23-рэ. Ау штатымкIэ тиIэнэу щытыр 83-рэ. IэпыIэгъу псынкIэм ущылэжьэныр къины! Чэщ-зымафэ пэпчъ зызэблахъу. Зы бригадэм врачыр, фельдшерыр, водителыр хэхьэх. Сымэджэ хьылъэхэм апае «Центр медицины катастроф» зыфиIорэм къикIэу реа­ниматологие хэтэу IэпыIэгъу псынкIэ тиI. Реаниматологхэми лъэшэу тафэныкъу. ТиIагъэхэр зэпахырэ узыкIэмкIэ госпитальхэм ащылэжьэнхэу аIухьагъэх.

Тэу З.: ЗэрэхъурэмкIэ, врач 60-мэ шъуащэкIэ. Ар щыкIэгъэ ин. Сыдэущтэу шъузфэны­къом идэгъэзыжьын шъудэлажьэра?

Сихъу А.: Адыгэ Республи­кэм псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ квотэхэмкIэ IэпыIэгъу къытфэхъузэ тифельдшерхэм ащыщхэр врачэу етэгъэджэжьых. IэпыIэгъу псынкIэм IофшIэныр зэрэщыхьылъэм ыпкъ къикIыкIэ апшъэрэ еджапIэхэр къэзыухырэ медицинэм иIофышIэхэм сымэджэщхэр, IэзапIэхэр IофшIапIэкIэ хахых мыщ къыIухьанхэм нахьи. Тиврачхэм зэрэтфэлъэ­кIэу тынаIэ атет. ГурытымкIэ ямэзэ лэжьапкIэ сомэ мин 60-м нэсы, гурыт медицинэ Iофы­шIэхэм ялэжьапкIэ — сомэ мин 33-рэ.

Тэу З.: IэпыIэгъу псынкIэм къытеохэрэм ящыкIэгъэ бригадэр зыфэдэр зыгъэнафэрэр хэта?

Сихъу А.: Диспетчерскэ къу­лыкъоу тиIэм врач шъхьаIэу чэщ-зымафэм чэзыукIэ щыла­жьэрэм ар егъэнафэ. Сымэджэщым щэгъэнхэ фае хъуми зыдащэщтхэ шъыпкъэм игъэнэ­фэнкIэ унашъор ары зышIырэр.

Тэу З.: Адэ IэпыIэгъу псынкIэм иIофышIэхэм ковидкIэ сымэджагъэхэр къахэкIыгъэха? Сихъу А.: ТиIофышIэ 35-мэ коронавирусыр къаIукIагъ. Хьылъэу сымэджагъэхэри ахэтыгъэх. А пчъагъэм щыщхэу джыдэдэм сымаджэр нэбгырих.

Тэу З.: Ахэр яIофшIэн агъэ­цакIэзэ сымаджэ хъугъэха? Хьауми нэмыкI чIыпIэ горэм вирусыр къащыпыхьагъа? Сыдэущтэу ар агъэунэфырэ ыкIи IофшIэным ыпкъ къи­кIыкIэ сымэджагъэхэм фэгъэ­кIотэн горэхэр афашIыха?

Сихъу А.: Комиссие зэхэтэщэшъ, ащ санитарнэ-эпидемиологие къулыкъум иIофышIэ, IофшIэнымкIэ отделым илIыкIо, начмедыр (IэпыIэгъу псынкIэм имедицинэ къулыкъу ипащэ – Т.З.) хэхьэх. Сымаджэ хъурэм имедицинэ картэ къаIэты, сымаджэ зыщыхъугъэ уахътэмрэ IофышIэ щыIэу дэкIыгъо зыщыIэгъэ уахътэмрэ зэрагъапшэх, зэфэхьысыжьхэр ашIы, ащ тетэу IофшIэным ыпкъ къикIэу сымаджэ хъугъэмэ унашъо ашIы. Ащ фэдэу нэбгыри 10-м анахьыбэмэ тиIофшIэгъухэм коронавирусыр IофшIэным къащыпыхьагъэу агъэунэфыгъ ыкIи ахэм сомэ мин 68-рэ хъурэ ахъщэ IэпыIэгъу зэтыгъоу нэбгырэ пэпчъ къаратыгъ.

Тэу З.: IэпыIэгъу псынкIэм ибригадэ 52-мэ республикэмкIэ Iоф зэрэщашIэрэм сыдэущтэу шъулъыплъэра? Районхэм ащылажэхэрэм шъуанэса?

Сихъу А.: Iэзэгъу уцхэмкIи, медицинэ Iэмэ-псымэхэмкIи, гъэстыныпхъэмкIи тыуIэшыгъ. ZOOM-мкIэ зэпэчыжьэ шIыкIэм тетэу IофшIэныр зыщитхъухьэрэ зэхэсыгъохэр зэдытеIэх, тхьамафэ къэс IэпыIэгъу псынкIэм икъулыкъухэр зыщылэжьэрэ районхэм сэ сшъхьэкIэ сарэхьэ. Мы тхьамафэм Шэуджэн районым сыщыIагъ. Типшъэрылъхэр икъоу дгъэцэкIэнхэм тыпылъ.

ДэгущыIагъэр Тэу Замир.