Урысыем бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ исистемэ епхыгъэ апшъэрэ еджапIэхэр ащеджэхэ­рэм къызаухыкIэ, IофшIэн агъотынымкIэ фэгъэкIотэныгъэу яIэхэм, а еджапIэхэм уачIэхьан зэрэплъэкIыщтым афэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэхъугъ Эдуард Овановым. Ар бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ипащэ игуадз, къулыкъум иподполковник.

— Эдуард, шъуиведомствэ епхыгъэ апшъэрэ еджапIэхэр тыда зыдэщыIэ­хэр ыкIи сыд фэдэ сэнэхьатхэр ара щызэрагъэгъотын алъэкIыщтхэр?

— Урысыем икъалэхэу Рязань, Владимир, Вологдэ, Пермь, Воронеж ыкIи Самарэ адэтых. ХэбзэухъумэкIо Iофым, юриспруденцием, ухъумэныр зэрэзэхэщагъэм ыкIи конвоир зэрэбгъэкIощтым, зоотехнием, нэмыкIхэми япхыгъэ сэнэхьатхэр зэрагъэгъотынхэ алъэкIыщт. Зигугъу къэтшIырэ апшъэрэ еджапIэхэм хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм зэпхыныгъэ адыряIэу егъэджэн Iофыр зэхащэ. Хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ Министерствэм, хьыкумхэм, УИС-м иучреждениехэм курсантхэм практикэр ащахьы.

— БзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ исистемэ епхыгъэ апшъэрэ еджапIэхэм ащеджэхэрэм щыIэкIэ-псэукIэ амалэу ащ щыряIэ хъурэр къытфэIуатэба.

— ШIокI имыIэу я 2-рэ курсыр къау­хыфэ еджапIэм дэт общежитием исынхэ фае ыкIи яфэIо-фашIэхэр зэкIэ къэралыгъом ыпшъэ дэкIы. Мафэм щэ агъа­шхэх, ащыгъыщт шъуашэхэр, ахъщэ къараты. Апэрэ курсым исхэм сомэ мин 14 — 15 аратырэр, нэужым зэреджэхэ-рэм елъытыгъэу ащ къыхэхъо. Аужырэ илъэс еджэгъум курсантым мазэ къэс сомэ мин 20 къыраты.

Апшъэрэ еджапIэм щеджэхэрэм ямафэ зэрагъэкIощтым шэпхъэ гъэнэфагъэхэр пылъых ыкIи язекIокIэ-шIыкIэхэм пхъашэу алъэплъэх. А зэпстэури дэгъоу зыгъэцакIэрэм ыкIи еджэнымкIэ ауж къимынэрэм зыгъэпсэфыгъо мафэхэр ратых.

Спорт лъэпкъ зэфэшъхьафхэмкIэ за­нятиехэр ащэкIох. Арышъ, ныбжьыкIэхэм гъэхъэгъэ гъэнафагъэхэр ашIынхэ ыкIи институтым ыцIэкIэ Урысые ыкIи Дунэе зэнэкъокъухэм ахэлэжьэнхэ амал яI.

Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, я 11-рэ классыр къэзыухыгъэхэу апшъэрэ еджа­пIэм чIахьэхэрэр еджэфэхэ дзэ къулыкъум зэращэщтхэ пIалъэр афылъагъэ­кIуатэ.

— Эдуард, адэ пшъашъэхэр ащеджэха бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэ­дэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ системэм иапшъэрэ еджапIэхэм?

— Пшъашъэхэр къычIэхьэх ыкIи ще­джэх. Ахэм анахьэу къыхахырэ лъэныкъохэр «экономикэр» ыкIи «психоло­гиер». КъэкIощт илъэсым къычIахьэ зышIоигъохэм Iоныгъо мазэм лъэIу тхылъхэр къатынхэ фае.

— Гурыт еджапIэр къэзыуххэрэр къышъопхыгъэ институтхэм ачIэхьанхэм фэшI ашIэн фаехэр нахь игъэкIотыгъэу къытфэIуатэба.

— Анахь къапэблагъэу щыт УФСИН-м иучреждение кадрэхэмкIэ иподразделение зыфагъэзэщт. Адыгеим ащ фэдэу 6 ит — пшъэдэкIыжь зыщарагъэхьырэ колониеу N 1-р (Лъэустэнхьаблэ дэт), Инэм дэт хьапсхэу NN 2 — 3-р, Мые­къуапэ щыIэр, уголовнэ гъэцэкIэкIо инспекциер. Гурыт еджапIэр къэзыухыгъэр янэ-ятэхэр зыщыпсэухэрэ чIыпIэм игъу­нэгъоу щыт учреждением зыфагъэ­зэщт е пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ Гъэ­IорышIапIэм кадрэхэмкIэ иотдел теон ылъэкIыщт: 8(8772)52-47-20-рэ. Нэужым а отделым пчъагъэрэ кIонхэ фае мэхъу: уплъэкIун гъэнэфагъэ арагъэшIы, уп­чIэжьэгъу тхьапэхэр арагъэтхых. Ащ къащаратыщт еджапIэм чIэхьанхэм фэшI агъэхьазырын фэе документхэу ищыкIэгъэщтхэр: медицинэ уплъэкIун зэракIугъэр ыкIи зэреджагъэхэр къэзыушыхьатыхэрэр, япсауныгъэ изытет къизыIотыкIырэр, нэмыкIхэри.

Ащ ыуж дзэ-врач комиссиер Краснодар щакIу. Мыщ къыхеубытэх психологие зэдэгущыIэгъур, врачхэм къаплъыхьанхэр, полиграфкIэ уплъэкIунхэр арагъэ­кIунхэр.

Джа документ пстэури хьазырэу кадрэхэмкIэ отделым зырахьы­лIэжьы­хэкIэ, кандидатым «иунэе тхылъ» агъэ­псышъ, къыхихыгъэ апшъэрэ еджапIэм рагъэхьы.

ЕтIанэ еджапIэхэм яофициальнэ нэкIубгъо чIэхьащтхэм яспискэ ыкIи ушэтынхэр зыщатыщт мафэхэр къырагъахьэ.

— Сыд фэдэ предметхэмкIэ ушэтынхэр еджакIохэм атыра?

— ЗыкI къэралыгъо ушэтынхэр зэратыгъэм икIэуххэмкIэ апшъэрэ еджапIэм чIахьэх. Анахь предмет шъхьаIэхэр — урысыбзэр, обществознаниер ыкIи тарихъыр. ЕджапIэр къэзыуххэрэм джа предметхэр къызыхахыхэкIэ, тиведомствэ епхыгъэ апшъэрэ еджапIэхэм сэнэхьат зэфэшъхьафыбэ ащызэрагъэ­гъо­тын амал яIэщт. ГущыIэм пае, «психология служебной деятельности», «зоотехния» зыфэпIощт сэнэхьатхэр къыхэзыхыщтхэм джыри биологиер атын фае.

— ФСИН-м иапшъэрэ еджапIэ чIахьэ зышIоигъор сыд пIалъэм ехъулIэу кадрэхэмкIэ отделым зыфигъэзэщта?

— 2021-рэ илъэсым мэзаем и 1-м къыщегъэжьагъэу документхэр аштэнэу рагъэжьэщт ыкIи мэлылъфэгъум ыгу­зэгу нэс аухыщт. Ащ ыуж зафэзгъа­зэрэм комиссиер ыкIи нэмыкI тхьапэ угъоинхэр охътэ кIэкIкIэ ыугъоинхэ фае хъущт.

— Эдуард, шъуикъулыкъу хэхьэрэ апшъэрэ еджапIэхэр къэзыуххэрэм IофшIэн агъота?

— Проценти 100-м нэсэу IофшIэн арагъэгъоты. ТиеджапIэхэр къэзыуххэрэр зыщыпсэухэрэм елъытыгъэу ащ ащыIэ учреждениехэм агъакIох. Къулыкъум илейтенант цIэр яIэу институтым къы­чIэкIых. Апшъэрэ еджапIэм зэрэще­джагъэхэ пIалъэр IофшIэн стажым афыхалъытэ. IофшIэныр зырагъажьэкIэ, зы илъэс къулыкъур илъэсрэ ныкъорэкIэ къафалъытэ. ЗэрэхъурэмкIэ, тыгъуасэ еджэныр къэзыухыгъэ ныбжьыкIэм илъэ­си 10 — 11-рэ колонием Iоф зыщишIэкIэ, пенсием кIон фит.

— Тхьауегъэпсэу гущыIэгъу укъызэрэтфэхъугъэмкIэ!

Iэшъынэ Сусан.