Коронавирусыр къызэолIагъэхэм япчъагъэ чэщ-зымафэкIэ нэбгы­рэ 60-м аужырэ уахътэм блэкIы хъугъэ. ЦIыфхэр жъугъэу зэлъызыу­бы­тырэ узым врачхэр чэщи, мафи пэуцух. Сымэджэщхэм ачIафэрэмэ ахэхъо. Узыр къызыпыхьагъэхэу шIокI имыIэу зылъыплъэн фаехэм непэ язытет сыд фэда? Сыда Iэзэгъу афэхъурэр? Мыхэм ыкIи нэ­мыкI упчIэхэм джэуапхэр къаратыжьыгъэх коронавирусым зыщапэу­цужьырэ сымэджэщхэу республикэм къыщызэIуахыгъэхэм яврач шъхьа­Iэхэм.

Районхэм ащыпсэухэрэр еуалIэх

Бэдзэогъу мазэм къыщыублагъэу Инэм район сымэджэщым хэтэу зэпахырэ узыкIэмкIэ госпиталь къыщызэIуахыгъэу Iоф ешIэ, Тэхъутэмыкъое ыкIи Теуцожь районхэм, Адыгэкъалэ ащыпсэухэрэр арых анахьэу ар зытегъэпсыхьагъэр. Ащ иврач шъхьаIэу Цахаев Рэщыд Юрий ыкъом телефонкIэ гущыIэгъу тыфэхъугъ.

Т.З.: Сымэджэщым ба цIы­фэу къычIафэрэр?

Рэщыд Цахаевыр: ЧIыпIи 120-рэ тиIэмэ, сымаджэхэр 105-рэ мэхъух. Ахэм ащыщэу нэбгыритIу аныбжькIэ илъэс 65-м къехъугъэхэу ИВЛ-м пыгъэнагъэх. Хьылъэ дэдэхэр Мыекъуапэ ятэгъащэх, ау тызфырикъунэу тлъэгъухэрэр къэтэгъанэх.

Т.З.: Тэхъутэмыкъое рай­оныр сымаджэ хъугъэхэм япчъагъэкIэ Мые­къуапэ ыуж ятIонэрэ чIыпIэм ит. Краснодар зэрэшъупэгъунэгъум пае, IофышIэ кIорэ цIыфхэр зэ­рэбэм ар къыхэкIа, хьауми нэмыкI ушъхьагъухэр щыIэха?

Рэщыд Цахаевыр: Хэтми унагъом вирусыр къэзыхьырэм зэрэлIакъоу, гущыIэм пае, нэ­бгырэ 20-м нэсэу, ыгъэсыма­джэхэу мэхъу. Узыр къыздикIыгъэр гъэнэфэгъуае — IофшIапIа, хьадагъа? Ары пстэуми зафэдгъазэзэ сакъынхэу тызкIялъэIурэр. Зыныбжь илъэс 65-м къехъугъэхэр тигоспиталь чIэлъхэм япроцент 30-м къехъу. Пандемиер къызежьакIэм цIыфхэр нахь зыфэсакъыжьыщтыгъэх. Джы зэрэбэлэрэгъы­хэрэм къыхэкIэу сымаджэхэм япчъагъэ хэхъо, нэжъ-Iужъхэм аджал афэхъу. IофышIэ кIохэрэм, унэм икIыхэрэм пшъэдэкIыжь ин ателъ, лъэшэу зыфэсакъы­жьынхэ фае узыр унэм къы­рамыхьаным фэшI. Нэгуихъор, Iэ тхьакIыныр зыщагъэ­гъупшэхэ хъущтэп! Мыр дэгъу дэдэу зэкIэми къагурыIон фае. ЦIыфым ищыIэныгъэ ыуасэ непэ фэмыфыгъэм, плъэхъуным япхыгъ. Мафэ къэс сымаджэу къытIэкIафэхэрэм япсауныгъэ тэ тыфэбэнэжьы.

Т.З.: Сымэджэ хьылъэ дэ­дэм шъуеIази ылъэ тежъугъэу­цожьы­шъугъэу къыхэкIыгъа?

Рэщыд Цахаевыр: Ащ фэ­дэу илъэс 50 ыныбжьэу зы бзылъфыгъэ къахэкIыгъагъ. Итхьабылхэр процент 94-кIэ вирусым зэлъикIугъагъэх, шъоущыгъу узи иIэу. МэзитIурэ сымэджэщым чIэдгъэлъыгъ. Аджалым къыIытхыжьыгъ пIоми хъущт, джы бзылъфыгъэр иунэ кIожьыгъэу ис, ищыIэныгъэкIэ щынагъо щыIэжьэп, ау кислород пэIупхэр унэми ще­гъэфедэ, итхьабылхэр джыри бэрэ зэтеуцожьыпIэ итыщтых.

Т.З.: Сыд шъузфэны­къор, цIыфхэр шъуфэ­хъуа, уцхэр икъоу къы­шъуIэкIахьа?

Рэщыд Цахаевыр: Реаниматологхэр тищыкIагъэх. Гъо­лъыпIэу тиIэр 200-м нэдгъэсын тимурад. Препаратэу Коро­навирыр къытIэкIэхьанэу те­жэ. Компьютернэ томограф кIэу тиI. Къыттефэрэр зэкIэ дгъэцэкIэщт. Ау тиIофшIэн зэрэзэшIотхырэр зыми ежь ышъхьэкIэ ымыушэтымэ нахьышIу —узыр хъоршэр, узэмыжэгъэхэ хэкIыпIэ къыуишIылIэн ылъэ­кIыщт. Арышъ, сакъынхэу цIыф­хэм сыкъяджэ!

Нахь хьылъэхэр ащэх

Зыныбжь илъэс 60-м къе­хъугъэхэу шъоущыгъу уз, лъыдэкIуае, гууз, псауныгъэмкIэ нэмыкI дэгъо хьылъэхэр зиIэ- хэу ковидыр къызэолIэжьыхэрэр Мые­къопэ къэлэ сымэджэщэу джы зэпахырэ узымкIэ госпиталь ашIыгъэу лажьэрэм ращалIэх. Ащ иврач шъхьаIэу Владимир Лобода Василий ­ыкъом чъэпыогъум и 16-м ­ехъу­лIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ.

Т.З.: Сымэджэ тхьапша не­пэрэ мафэм ехъулIэу госпиталым чIэлъыр?

Владимир Лобода: Непэрэ мафэм ехъулIэу чIэлъыр нэ­бгырэ 280-рэ. ГъолъыпIэу тиIэр 320-рэ. ДжырэкIэ тафырекъу. ИВЛ-м зы нэбгырэ пыгъэнагъ. Сымаджэхэм язытет хьылъэ дэдэп, ау тынаIэ лъэшэу атет, ныбжь зиIэ закIэх.

Т.З.: Iэзэгъу уцхэр шъуфэ­хъуха? Сыд шъузэ­ряIазэхэрэр?

Владимир Лобода: Уцхэм тащыкIэрэп. Антибиотикхэр, вирусым узэрэпэшIуекIощт уц­хэр тиIэх, сымаджэхэм Ареп­ливирыр, Коронавирыр ятэты.

Т.З.: Компьютернэ томографэу шъуиIэр жъы хъугъэу, Iоф зэришIэрэм дагъохэр иIэу зэхэтхыгъэ. Сыд изытет? Владимир Лобода: Жъыми Iоф ешIэ. Къатибгъоу зэтет сымэджэщым чIэт. Компьютернэ томографыкIэр къытIэкIэ­хьагъэу джыдэдэм тфызэхагъэу­цо, къатищ хъурэ корпусым чIэдгъэуцощт.

Т.З.: Джыдэдэм сыма­джэхэм япчъагъэ нахьыбэ хъугъэ. Сыд ар къыз­хэкIырэр о уиеплъыкIэкIэ?

Владимир Лобода: Ар шъып­къэ. ИбэнахьыбэмкIэ къыз­хэкIырэр цIыфхэм сакъыныгъэр ащыгъупшагъэу жъугъэу къе­кIокIыхэ зэрэхъугъэр ары. Зыгъэпсэфыгъо хы Iушъом кIуи къэкIожьыгъэхэм, нэмыкI къа­лэхэм къарыкIыгъэхэу хьакIэхэр зиIагъэхэм, зекIо-къэкIухьаныр зикIасэхэм сымаджэхэр бэу къахэкIыгъэх. ЕтIани еджэгъу илъэсыкIэр пызыублэжьыгъэ кIэлэцIыкIухэри, ныбжьыкIэхэри ахэм къахэхъожьыгъэх. Общественнэ транспортыр, шхапIэхэр — лъэшэу узфэсакъын фэе чIыпIэхэу щытых. Адэ, щыIэныгъэр къэбгъэуцун плъэкIынэп, ау нэбгырэ пэпчъ сакъын фае!

Т.З.: Пандемиер къызежьагъэм щегъэжьа­гъэу вирусым сыдэущтэу зызэблихъугъ, сыд узтещыныхьан фаеу плъы­тэрэр?

Владимир Лобода: Вирусым зызэрэзэблихъугъэ щыIэп. ЦIыфэу къызпыхьэхэрэм аныбжь ыкIи япсауныгъэ изытет елъытыгъэу зэрехъулIэхэрэр зэ­фэшъхьаф. Узтещыныхьан фаер жъугъэу зэпамыхы­жьыныр ары. ЕтIани узыр къы­зе­жьакIэкIэ уеIэзэныр нахь Iэ­шIэх. Арышъ, игъорыгъозэ Iэ­запIэм уекIолIэным мэхьанэшхо иI.

Т.З.: КIымафэм сымаджэхэм япчъагъэ хахъомэ, ащ шъуфэхьазыра?

Владимир Лобода: Ты­фэ­хьазыр. ГъолъыпIэ 320-у тиIэм джыри шъэ хэдгъэхъощт, 420-м нэдгъэсыщт. ПIэкIор пэпчъ кислород жьыкъэщапIэ къетщэлIэщт. Кислород тонни 10 зэрыт ухъумэпIэ-концентратор къызIэкIэдгъэхьанэу тимурад. Вирусыр къызэолIагъэхэри, зэ­Iэзэжьыхэрэри къытхэтых, ау джырэкIэ цIыфхэмкIэ тызэфырекъу. Шъыпкъэ, медицинэм иIофышIэхэмкIэ охътэ хьылъэу, охътэ ушэтыпI, типшъэдкIыжь етIани нахь гъэлъэшыгъэ хъугъэ. Ау гукIодыгъо щыIэп! ЦIыф­хэри къыддеIэхэмэ, эпидемиологие шапхъэхэр агъэцакIэхэмэ, ковидым тыпэуцужьышъущт. Типшъэрылъхэр хэз имыIэу тэгъэцакIэх.

Т.З.: Коронавирусыр къы­зэузыгъэхэм ащыщэу шъу­зэ­Iазэхэрэм бзылъфыгъэ лъэ­рымыхьэхэр къахэфагъэха? Ахэр сыдэущтэу ковидым ехъу­лIэхэра?

Владимир Лобода: Ащ фэ­дэу бзылъфыгъэ нэбгырищ сымэджэщым чIэлъ. Язытет дэ­гъу. Язырэм операцие фашIи, сабыир къэхъугъ. Шыкур, ными сабыйми язытет дэгъу.

Т.З.: О пшъхьэкIэ ковидыр къыомыузынымкIэ вакцинэ зыхябгъэлъхьагъа?

Владимир Лобода: СшIыгъэгоп, ау чэзыум зыхязгъэ­тхагъ.

Тэу Замир.