Къуаджэу Гъобэкъуае къыдэкIыгъэ цIыф шIагъохэм ащыщэу, лIэшIэгъуныкъом къехъукIэ гъэсэныгъэм хьалэлэу фэлэжьэгъэ ГъукIэлI Рэмэзан Ибрахьимэ ыкъом ыныбжь чъэпыогъум и 19-м илъэс 80 мэхъу. КъыгъэшIагъэм фызэплъэкIыжьмэ, зыфыкIэгъожьын гори ащ ищыIэныгъэ гъогу тырилъагъорэп.

Рэмэзан 1947-рэ илъэсым еджэныр Гъобэкъое ублэпIэ еджапIэм щыригъэжьагъ. А лъэхъаным гъэблагъэ, шхыныр мэкIагъэ, щыгъыни щыIагъэп. Тхылъ, тетрадь, къэлэм зыфэпIощтхэр гъотыгъоягъэхэми, кIэлэцIыкIум гуетыныгъэшхоу еджэным фыриIэр мыхэм апшъэ мэхъу. Пчэдыжь нэфылъэм ще­гъэжьагъэу мэзахэм нэс колхоз губгъом щылэжьэн фэегъэ нымрэ тымрэ ясабыйхэм япIуни, яегъэджэни лъыплъэнхэу къарыуи, уахъти агъотыщтыгъэп. Рэмэзан ышнахьыкIэхэу Заурбэчи, Ахьмэди, ышыпхъоу Раий япIун анахьэу фэгъэзэгъагъэр янэжъэу Пагор ары. Зихэхъогъу кIалэм идунэееплъыкIи, изэхэшIыкIи зыпсыхьагъэр инэнэ­жъ ары. ГупкIэу, тхыди, пшыси, ижъырэ къэбарыжъхэри бэу зышIэу щытыгъэ, жэбзэ къабзэ зыIулъыгъэ, КъурIанми еджэщтыгъэ ныом пчыхьэрэ икъорылъф къыфиIотэни зэригъэдэIуни ыгъотыщтыгъ. Ахэр кIэлэцIыкIум лъэпсэ пытэ фэхъугъэх.

Рэмэзан кIэлэегъаджэмэ къаIуатэрэм хэлъ купкIыр псынкIэу ыпхъуатэу, зэ зэхихыгъэр ышъхьэ риубытэу къэтэджы. Мыщ иапэрэ кIэлэегъа­джэу ГъукIэлI Азхъан ащ гу зэрэлъитэу кIэлэцIыкIум хэушъхьафыкIыгъэу еджэгъу ужым Iоф дишIэу регъажьэ. Къуаджэм дэт радио закъоу аккумулятор батарейкэкIэ Iоф зышIэу Аз­хъан ядэжь итым кIалэр ригъэдэIущтыгъ, урысыбзэм нэIуасэ ащкIэ фишIыщтыгъ. ТэкIу-тIэкIузэ я 3-рэ классым зыщынэсыщтым хэмыукъоу тхэу, къеджэу, усэ цIыкIухэр зэхилъхьэу, хорым орэд къыщиIоу, сурэтшIыным фэщагъэу, драмкружокхэм ахэ­лажьэу, плакатхэр ышIхэу, дэпкъ гъэзетэр къыдигъэкIэу регъажьэ.

ГъукIэлI Рэмэзан 1958-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым чIэхьэ, общественнэ, научнэ Iофхэм чанэу ахэлажьэ. Институтым иорэдыIо ансамбли, икъэшъокIо кружоки, иструннэ оркестри ар ахэтыгъ. Ахэм адакIоу наукэм епхыгъэ кружокхэми ахэлажьэщтыгъ. 1962-рэ илъэсым адыгабзэм фэгъэхьыгъэ научнэ конференциеу Налщык щыкIуагъэм научнэ докладэу ГъукIэлIым къыщишIыгъэр журналхэм къыхаутыгъ.

Институтым къыщыдеджэгъэ Маушэ Любэ урысыбзэкIэ къыдигъэкIыгъэ тхылъ цIыкIоу Р. И. ГъукIэлIым фэгъэхьыгъэ усэр зыдэтэу «Сын Габукая» зыфиIорэм зэрэщитхырэмкIэ, Рэмэзан адыгабзэм хэшIыкIы­шхо фыриIагъ, фонетикэмкIэ шIэныгъэ куу иIагъ. Гъобэкъое кIалэр илъэсиплIэ урысыбзэмрэ адыгабзэмрэкIэ кружокым истаростэу щытыгъ. Ахэм научнэ пащэу яIагъэр кIэлэегъаджэу Н. М. Набэкъор ары. Адыгеим имызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэми ащыкIогъэ научнэ конференциехэм Рэмэзан чанэу ахэлэ­жьагъ.

Мы илъэсхэм Рэмэзанэ обществэу «ШIэныгъ» зыфиIорэм хэхьэ ыкIи Мыекъуапэ дэт Iоф­шIапIэхэм аIутхэр лекциехэм арегъэдэIу. Институтыр къэзыухи икъуаджэ къэзыгъэзэжьыгъэ кIэлэегъэджэ ныбжьыкIэм бэрэ Iоф рамыгъашIэу дзэм ащэ, шIэхэуи батальоным икомсомол организацие исекретарэу хадзы. Рэмэзан чанэу батальоным зы­къыщегъэлъагъо, гурыт еджапIэр къэ­зымыухыгъэ дзэ­кIолIхэр регъа­джэх, апшъэрэ еджапIэхэм ачIэ­хьанхэм ахэр фегъэхьазырых. Ип­шъэрылъхэр дэ­гъоу зыгъэ­цэкIэрэ кIэлэ гъэ­сагъэр 1964-рэ илъэсым КПСС-м аштэ. Къу­лыкъур къыухи Рэмэзан къызэ­кIожьым кIэ­лэ­егъаджэу икъуа­джэ, къутырэу Шевченкэм гурыт еджапIэу дэтым идиректорэу, нэужым Теуцожь район комитетым гъэсэныгъэмкIэ иотдел ипащэу ащэлажьэ.

1978-рэ илъэсым IэкIыб къэ­ралыгъохэм урысыбзэр ащягъэ­шIэ­гъэ­нымкIэ ЮНЕСКО-м Москва щызэхищэгъэгъэ курсхэм ГъукIэлI Рэмэзанрэ ишъ­хьэ­гъусэу Тхьаркъохъо Раерэ щеджэнхэу агъа­кIо. ФранцузыбзэкIэ гущыIэнхэу, урокхэр атынэу мыщ щызэрагъашIэ.

Курсыр дэгъу дэдэу къэзыухыгъэ Рэмэзан Народнэ Демократическэ Республикэу Лаос кIощт купэу нэбгырэ 42-рэ хъурэм пащэ фашIы. Мы купым филологие шIэныгъэхэмкIэ докторхэу нэбгыри 5, кандидатхэу нэбгырэ 17 хэтыгъ. Адрэхэми апшъэрэ гъэсэныгъэ яIагъ, егъэ­джэн сэнэхьатым фэIэпэIэса­гъэх. Рэмэзан зипэщэ купым хэтхэм илъэсищэ Лаос Iоф къыщашIагъ. Ащ къыкIоцI Вьентьян дэт университетым урысыбзэр зыщарагъэшIэщт факультет мыхэм къыщызэIуахыгъ. Ащ фэшъхьафэу институти 2-мэ, еджэпIи 9-мэ урысыбзэр ащарагъэхьыщтыгъ. Методическэ советэу зэхащагъэм урысыбзэм изэгъэшIэнкIэ программэр зэхигъэуцуагъ ыкIи реджэнхэу тхылъитIу къыдигъэкIыгъ. Мыхэм яIофшIагъэ Лаос иIэшъхьэтетхэм осэшхо къыфашIыгъ ыкIи Iоф­шIэнымкIэ ЛНДР-м иорденэу апэрэ шъуашэ зиIэр Рэмэзан къыфагъэшъошагъ.

ГъукIэлI Рэмэзанрэ Раерэ унэгъо дахэ зэдашIагъ, сабыитIу зэдапIугъ. Апхъу нахьыжъэу Ири­нэ Краснодар дэт университе­тыр къыухыгъ, унэгъо дахэ иI, сабыитIу епIу. Акъоу Мурат пред­приниматель гъогум пытэу теуцуагъ.

1982-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу илъэс 22-рэ ГъукIэлI Рэмэзан Лъэустэнхьэблэ гурыт еджапIэм ипащэу Iоф ышIагъ. А лъэхъаным ащ заом иветеранхэм я Совет хэтхэри, Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Бжыхьэкъо Къымчэрыий пIуныгъэ Iофым къыхигъэлажьэщтыгъэх, ахэр кIэлэеджакIохэм аIуигъакIэщтыгъэх.

Рэмэзан сыдигъуи щытхъу хэлъэу ипшъэрылъхэр ыгъэцэ­кIагъэх, республикэм итын лъа­пIэхэри ащ къыфагъэшъошагъэх. «Ныбжь сиI» ыIоу ар тIысыжь­рэп, лъэпкъым иIофхэм агъэгумэкIы. Партиеу «Единэ Россием» иполитсоветэу Адыгэкъа­лэ щызэхэщагъэм чанэу щы­лэжьагъ, Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет — Хасэм идепутатэу А. И. Янэкъом иIэпыIэгъугъ.

Рэмэзан къызыщыхъугъэ къуаджэр зыпишIын зи щыIэп. Пщыщэ псынэшхъо псышкуашком иIушъэшъэ макъи, ицIыкIугъо зыщигъэкIогъэ хэгъуашъхьэми, къызытехъухьэгъэ хьаблэм тесхэми ар афэзэщы. Гъобэ­къуае къызыдэкIыгъэр бэ шIагъэми, ар IэкIыб ышIырэп, икъоджэгъухэм якъини, яхъяри адегощы, зэрилъэкIэу ишIуагъэ икъоджэ гупсэ регъэкIы.

Рэмэзан непи цIыфхэм ахэтыныр, Iоф горэхэм апылъыныр икIас. Предпринимательствэми ащ зыщиушэтыгъ, Адыгэкъалэ иадминистрацие иархив ипэ­щагъ, район гъэзетэу «Единствэм» иредакции щылэжьагъ. Сыд фэдэрэ Iоф зыфагъази жьы кIэтэу, егугъузэ зэшIуихыгъ.

ИцIыкIугъом къыхихыгъэ лъэ­гъо нэфым тетэу ГъукIэлI Рэмэзан джыри ыпэкIэ лъэкIуатэ. Ар ныбджэгъу хьалэл, удэгущыIэ зыхъукIэ узIэпещэ, Iэдэбышхо хэлъ, зидунай зыхъожьыгъэ янэ рэзэныгъэу фыриIэр гъунэнчъ, бзищ: адыгабзэр, урысыбзэр, французыбзэр дэгъоу ешIэ.

Тиныбджэгъу июбилейкIэ тыфэгушIо, ипсауныгъэ къыкIимычэу джыри бэрэ ибын-унагъо шъхьарытынэу, жъышъхьэ мафэ хъунэу, ипхъорэлъфхэм яхъяр хэплъэнэу, шIоигъор зэкIэ Тхьэм къырипэсынэу фэтэIо.

Рэмэзан иныбджэгъоу Къэтбамбэт Сахьид, къыде­джагъэхэу КIуай Лид, КIыкI Мэджыд, Маушэ Люб.