COVID-19-р къызэутэлIагъэхэми, прививкэ ашIыщтхэми афэгъэхьыгъэ къэбархэр регистрэ зыкIым рагъэхьащтых. Ащ фэгъэхьыгъэ унашъом Премьер-министрэу Михаил Мишустиныр кIэтхэжьыгъ.

ВакцинэмкIэ клиникэ ушэтынхэм ахэлажьэхэрэм псауныгъэм изытет къызыщыгъэлъэгъогъэ электрон дневникхэр непэ зэхагъэуцох. ЗышIоигъо пстэуми прививкэ ужым япсауныгъэ изытет фэгъэхьыгъэ къэбархэр ащ фэдэ дневникым ратхэх. Къэралыгъо фэIо-фашIэхэмкIэ порталыр е мобильнэ телефоныр ащкIэ къызфагъэфедэ. Клиникэ ушэтынхэр заухы­хэкIэ коронавирусым пэшIуе­кIорэ вакцинэхэр жъугъэу ахалъхьэу аублэщт. Ау джыдэдэм ащ зыфэгъэхьазырыгъэн фае. ШIуагъэ къызыкIэкIощт вакцинэ тиIэкIэ Iофыр ухыгъэ хъурэп. Прививкэ зарагъэшIыныр зэрищыкIагъэр цIыфхэм агурыгъэIогъэн фае.

Арымырми тызхэдэнышхо щыIэп. Зэпахырэ узым непэ лъэшэу зыкъызыщиIэтыжьрэ лъэхъаным вирусыкIэр бэрэ къызэрэддекIокIыщтыр къыдгурыIуагъ. Коронавирусыр къапымыпкIэным пае амал зэриIэкIэ цIыф купхэр нахь макIэрэ зэхэхьанхэ е «популяционнэ иммунитет» зыфаIорэр яIэ хъун фае. ЦIыфхэр яунэхэм джыри арагъэтIысхьажьынэу фаехэп, зэпахырэ узым лъэшэу зыкъимыIэтынымкIэ ишIогъэшхуи ащ къэкIуагъэп. Эпидемиологхэм зэралъытэрэмкIэ, цIыфхэм япро­цент 70 — 80-мэ яиммунитет а узым пэлъэшыжь зыхъу­кIэ ары ар зэпызыхыжьыхэрэм япчъагъэ къыкIичэу зиублэщтыр.

Вакцинэр ахэлъхьэгъэнымкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэрэзэрахьэрэ шIыкIэм зэхъо­кIыныгъэ фэшIыгъэн фаеу елъы­тэ ассоциациеу «Национальная сеть глобального договора» зыфиIорэм исовет итхьаматэу Александр Плакида. «ЛIэшIэ­гъуитIу фэдизкIэ узэкIэIэбэжьмэ, гъашIэу иIагъэм нахьи фэдитIукIэ нахьыбэу цIыфым джы къегъашIэ. Вакцинэм кIэлэцIыкIубэ хьадэгъум щиухъумагъ. Зыныбжь икъугъэхэм прививкэ зарагъэшIын зэрэфаем иIофыгъуи джыдэдэм лъэшэу къэ­уцугъ», — къыIуагъ ащ.

Вакцинэ зыхалъхьан зэрэфаем утегущыIэжьынэу щытэп. Хэужъыныхьэгъэ уз зиIэхэм зэпахырэ узхэр къызяуталIэ­хэкIэ, хьадэгъур къалъыIэсэу къыхэкIы. КIэлэцIыкIухэм вакцинэхэр тихэгъэгу зэращахалъхьэрэмкIэ Iофхэм уагъэрэзэнэу щыт, ахэм япроцент 95-р прививкэ ашIы. Ащ ишIуагъэкIэ зэпахырэ узыбэмэ ащыухъумагъэ мэхъух. ГущыIэм пае, шъо­гъазэм тихэгъэгу зыщиушъомбгъурэп, ау Европэм ихэгъэгу­хэм ар къяпIолIэн плъэкIыщтэп.

«Псауныгъэм икъэухъумэн фэгъэзэгъэ къулыкъум ипшъэ­рылъ шъхьаIэр цIыфхэм нахьыбэу къагъэшIэным фэIорышIэныр ары, — къеIо Урысыем ипедиатрхэм я Союз ипащэу Лейла Намазова-Барановам. — Вакцинэр къыхэмыхьэу ащ фэдэ пшъэрылъыр пфэгъэцэкIэщтэп. Гу-лъынтфэ, адэбз узхэм агъэгумэкIыхэрэм яIэзэгъэным сыд фэдизэу мылъкушхо пэIутымыгъэхьагъэкIи, ар имыкъоу къы­хэ­кIы. Хэужъыныхьэгъэ уз зиIэ­хэм нахьыбэрэмкIэ хьадэгъур къазылъыIэсырэр зэпахырэ уз горэхэр къазыпыпкIэхэкIэ ары».

Коронавирусым лъэшэу зыкъызештэм, ар нэрылъэгъу къытфэхъугъ. Шъоущыгъу уз зиIэхэмкIэ, зилъынтфэхэр, зыгу, зижьыкъэщапIэ узхэрэмкIэ ар нахь щынагъоу щыт. Гриппыми, пневмококкми апэшIуекIорэ вакцинэхэр зыхарагъэлъхьанэу непэ врачхэм игъоу алъэгъу.

Ау ащкIэ цIыфхэр рагъэзын фитхэп. Агу къызэрариIорэм тетэу ахэр зекIонхэу тихэбзэгъэуцугъэхэм арытхагъ. Арышъ, ащ шIуагъэу хэлъыр агурыгъэ­Iогъэн, цIыфхэр ащ егъэгушIугъэн фае.

«Вакцинэхэм зэрарэу къахьырэм ехьылIэгъэ къэбархэр бэу социальнэ хъытыухэм къа­рэхьэх, — къеIуатэ Къэралыгъо Думэм бюджетымкIэ ыкIи хэбзэIахьхэмкIэ и Комитет хэтэу Айрат Фарраховым. — Къэбар шъхьэихыгъэхэр аIэкIэдгъахьэ­хэмэ ары ныIэп прививкэ зарагъэшIыныр зэрищыкIагъэр агурыдгъэIон зытлъэкIыщтыр. Мыщ дэжьым анахьэу мэхьанэ зиIэр цIыфхэм цыхьэ къыпфашIыныр ары».

Медикхэм Iоф адэшIэгъэныр пшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ. «Инфекционистхэмрэ педиатрхэмрэ вакцинэхэм япхыгъэ Iофыгъохэм дэгъоу ащыгъуазэх, ахэм яшIуагъэ къызэрэкIорэм щэч халъхьэрэп. Адрэ врачхэм ащкIэ шIэныгъэ икъу яIэп, ахэм яшIуагъэу къакIорэр зэIазэхэрэм алъагъэIэсын алъэкIырэп», —къеIо Лейла Намазова-Барановам. Арышъ, цIыфхэм анахьэу цыхьэ зыфашIырэ врачхэм Iофыр къащегъэжьэгъэн, COVID-19-м пэшIуекIорэ вакцинэр ыпкIэ хэмылъэу зэрахалъхьащтыр алъыгъэIэсыгъэн фае.

Владимир Чуланов, Урысыем псауныгъэр къэухъумэгъэ­нымкIэ и Министерствэ испециалист шъхьаI, иинфекционист:

Урысыем и Президент пшъэ­рылъ къазэрафишIыгъэм тетэу Урысые Федерацием псауны­гъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ нэмыкI къулыкъу­хэр игъусэхэу 2035-рэ илъэсым нэс иммунопрофилактикэмкIэ стратегиеу агъэфедэщтыр къыхихыгъ. Зэпахырэ узыр къызыщежьэщтым, гъэрекIо ыкIэхэм адэжь, унашъом ипроект Правительствэм IэкIэдгъэхьагъ, джыдэдэм ащ хэплъэх.

ПрививкэхэмкIэ мэфэпчъым хэхъоныгъэхэр ащ фишIыщтых. ЩынэгъопIэ чIыпIэм итхэм ямызакъоу, хэгъэгум ис пстэуми гемофильнэ инфекцием пэшIуекIорэ вакцинэхэр ахалъхьан ямурад. Зигъо Iофыгъохэм ащыщ жэкIоцIым дэхъорэ инфекцием, менингококкым апэшIуекIорэ прививкэхэр цIыфхэм афэшIыгъэнхэр. Пшъэрылъ шъхьаIэхэм зэу ащыщ вакцинэ лъэпкъ заулэ зэу зэрахалъхьэ­рэм нахь зегъэушъомбгъугъэныр. Ау непэкIэ анахь пшъэрылъ шъхьаIэу щытыр коронавирусым пэшIуекIорэ вакцинэр амал зэриIэкIэ цIыф нахьыбаIомэ ахэлъхьэгъэныр ары.

Александр Горелов, Рос­пот­ребнадзорым эпидемиологиемкIэ и Гупчэ шIэныгъэ-ушэтэкIо институт ипащэ игуадз, РАН-м ичлен-корреспондент:

Ныбжь зиIэхэми прививкэмкIэ мэфэпчъ афызэхэгъэуцо­гъэн фае. Ары, кIэлэцIыкIухэмкIэ прививкэхэм мэхьанэшхо яI. Сыда пIомэ апэрэ илъэситфым нахьыбэрэмкIэ зэпахырэ узхэр ары ахэм ядунай языгъэхъожьырэр. Ау зыныбжь икъугъэхэри зыщыдгъэгъупшэхэ хъущтэп. Зэ­кIэми зэрэтшIэу, ныбжь зи­Iэхэм зэпахырэ узхэр нахь хьылъэу апэкIэкIых. КъэIогъэн фае яцIыкIугъом прививкэ ашIыгъэхэм ятIонэрэу вакцинэр ахэлъхьэгъэн фаеу къызэрэхэ­кIырэри. ГущыIэм пае, уахътэ зытешIэкIэ коклюшым пэшIуе­кIорэ вакцинэр икIэрыкIэу ахалъхьажь хабзэ.

Джыдэдэм пшъэрылъ шъхьа­Iэу тиIэр вакцинэм ыуж цIыфым ииммунитет изытет гъунэ лъытфыныр ары. COVID-19-м зыкъы­зиштэгъэ лъэхъаным ащ фэдэ ушэтынхэр непэ зэхэтэщэх. Ащ мэхьанэшхо иI. Ащ фэдэ уплъэ­кIунхэм язэхэщэнкIэ, уз гъэунэфынымкIэ джырэ амалэу щыIэ­хэм, тишIэныгъэлэжьхэм къыхахыгъэ тестхэм яшIуагъэ лъэшэу къэкIо. Ащ фэдэ тестхэр метром исыд фэдэрэ станции псынкIэу щагъэфедэн алъэкIыщт.

Лейла Намазова-Баранова, Урысыем ипедиатрхэм я Союз игъэцэкIэкIо комитет итхьамат, РАН-м иакадемик:

ЦIыфхэр купищэу бгощымэ хъущт. Апэрэ купым хахьэхэрэм врачхэм цыхьэ афашIы, вакцинэ зыхамылъхьэу джырэ дунаим зэрэтемытышъущтхэр къагурэIо. ЯтIонэрэ купым хахьэхэрэр прививкэр зэзыхьылIэнэу зымыдахэхэрэр ары. Ахэм япчъа­гъэ ащ фэдизэу бэп. Ящэнэрэ купым, анахь купышхом, ха­хьэхэрэм зыздагъэзэщтыр ашIэрэп. Ахэм вакцинэр агукIэ аштэщт-амыштэщтыр зэлъытыгъэр къэбарэу къаIэкIахьэрэр ары. Арышъ, амал зэриIэкIэ къэбархэр шъхьэихыгъэу щытынхэ фае. ЦIыфмэ зи ашIуаушъэфынэу ищыкIагъэп. Ахэм ашIэн фае вакцинэм шIуагъэу хэлъхэри, зэрарэу къыздихьын ылъэкIыщтхэри. Адэ нэмыкI хэгъэгу щышъуIуфэгъэ шхыныгъуакIэр шъори къышъомыкIун ылъэкIыщтба? Джащ фэдэ къабз уцхэмкIи вакцинэхэмкIи. Хэти ежь ыгу къызэрэриIорэм тетэу мэзекIо. Ау зыщагъэгъупшэ мыхъущтыр лъэныкъо пстэури: дэйри, дэгъури къыдэплъытэмэ, вакцинэм ишIогъэшхо къызэрэкIорэр ары.