Фермер унагъоу мы мэфэ­кIымкIэ зигугъу къэтшIыщтыр ныбжьыкIэу мэкъумэщ хъыз­мэтым зищыIэныгъэ езыпхы­гъэхэм ащыщ.

Зэшъхьэгъусэхэу Ешэ Му­ратрэ Асыетрэ Шэуджэн рай­оным ит къутырэу Семено-­Макаренскэм ыгъунэкIэ яхъыз­мэтшIапIэ щагъэпсыгъ. Илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ ахэр къэлэдэсыгъэх, Мыекъуапэ щы­псэущтыгъэх. Мурат къуаджэу Еджэркъуае къыщыхъугъ, ау зихэхъогъугъ ныIэп яунагъокIэ Адыгеим икъэлэ шъхьаIэ къызагъэзэжьым. Ащ гурыт еджапIэр къыщиухыгъ, непэ зыпылъ мэкъумэщ Iофым епхыгъэ сэнэхьатри Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ институтым щызэригъэгъотыгъ.

Асыет Красногвардейскэ районым ит къуаджэу Адэмый къызщыхъугъэр, ау ащи илъэс 14 нахьыбэ ымыныбжьэу янэ-ятэхэр Мыекъуапэ къэкIожьыхи, ежьыри къыздащэжьыгъ. Гурыт еджэпIэ ужым Адыгэ къэралыгъо университетым ихимико-биологическэ факультет къыухыгъ.

Зэшъхьэгъусэхэм бизнесыр мылъку къэкIуапIэу къыхахи, яунэе Iоф загъэпсыгъэр 2013-рэ илъэсыр ары. Къалэм зэрэдэс­хэу мэлхэмрэ былымышъхьэ заулэрэ районым щаIыгъыгъ, лэу ахэм къатырэр къэлэ бэ­дзэршIыпIэм щыIуагъэкIыщтыгъ. Банкым чIыфэу къыIахыгъэр ары егъэжьапIэ афэхъугъагъэр.

Сатыур зызэхащэм, мэлэу аIыгъыр шъэ пчъагъэм нагъэсынэу, нэмыкI былымышъхьэ­хэри агуагъэхъонхэу егупшы­сэщтыгъэхэп, фермэ яIэнэуи ашъхьэ къихьагъэп. Уахътэм, щыIэныгъэм зэкIэ къызэрагъэзэфагъ. Мэлхэм ахахъозэ Iэ­хъогъур ины зэхъум, Мурат емы­хъырэхъышэжьэу фермэр ыгъэпсыгъ. НахьыпэкIэ хъыз­мэтшIапIэ зытетыгъэу, ау къабгынэжьыгъэ чIыгу нэкIыр къы­щэфыжьи, къакъырхэр, нэмыкI псэуалъэу ящыкIагъэхэр тыришIыхьагъэх.

Мэлхэм япчъагъэ 300-м ехъу­гъэу, ахэм чэмхэри агуигъа­хъохи, Мурат апэ къуаджэм зыкъыгъэзэжьыгъ, Асыет нахь кIасэу ишъхьэгъусэ зыдэщыIэм къэкIожьыгъ. Апэрэ уахътэхэм ыгу щэч къызэрихьэщтыгъэр, зэмысэгъэ, зыфэмынэIосэ чIыпIэм Iофхэр зэрэщызэпыфэщтхэм къыгъэщынэщтыгъ. Арэу щытми, ишъхьэгъусэ зэрэдэ­мыкIодыщтым ицыхьэ зэрэте­лъыр къытекIуи, ыгу къэрэхьатыгъ, зэпстэуми шIэхэу къясагъ. Унэу зычIэсхэр ежьхэм акIуа­чIэкIэ ашIыгъ, псэукIэ амал тэрэз яIэным ищыкIагъэхэри агъэпсыгъэх.

— Чэм заулэу къэтщэфыгъэ­мэ щэ къатынэу зырагъажьэм, ар нахь федэ зэрэхъурэр къыдгурыIуагъ, — ыIуагъ Асыет хъызмэтым къытегущыIэзэ. —Джащыгъум къэралыгъо Iэпы­Iэгъуми тенэцIыгъ, тхылъхэм ауж тихьагъ. Районым мэкъу-­мэщымкIэ и ГъэIорышIапIэ ипа­щи, испециалистхэри къыдде­Iагъэх, ахэр мыхъугъэмэ, тизакъоу ищыкIагъэр дгъэхьазырышъущтгъагъэп, «тхьашъуегъэ­псэу» ятэIо. Непэ къызнэсы­гъэми анаIэ къыттет.

ЕзыгъэжьэгъэкIэ фермерхэм къэралыгъо IэпыIэгъу ятыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ про­граммэм къыдыхэлъытагъэу сомэ миллионищ грантэу Ешэ зэшъхьэгъусэхэм къаратыгъ. Программэм къызэрэщиIорэм тетэу, ежьхэм яIахьи хагъахъуи, чэм 25-рэ, ахэр зэращыщт аппаратхэр, нэмыкIэу ящыкIагъэ­хэр къащэфыгъэх. Чэмхэм шкIэ цIыкIухэр къакIэхъуагъэхэу аIы­гъых. Щэу къатырэр гъунэгъу Джэджэ районым истаницэу Дондуковскэм икъоешIхэм араты.

Былымхэр Пермскэ краим къыращыгъэх. «Голштинскэ» зыфаIорэ лъэпкъым текIыгъэхэм ащыщ къащэфынэу зыфэя­гъэхэр. Ахэм щэ бэу къатэу ары специалистхэм къызэрараIуагъэр. Ау ащ фэдэу ыкIи тиохабзэ къекIунэу а краир ары ныIэп зыщагъотыгъэр. Чэмхэр «голштинскэ» лъэпкъым текIыгъэх, «красно-пестрая» зыфа­Iорэм фэдэх.

Асыет къызэриIуагъэмкIэ, зэрэгугъагъэхэу ахэр псынкIэу охабзэм есагъэх, сымэджэжьыгъэхэп. Iофыгъоу яIэр бамыкIхэр ары. КIымафэу кIуагъэр зэрэфэбагъэм къыхэкIэу ахэр жьэу ыкIи жъугъэу къежьагъэх, былымышъхьэ заулэ агъэлIагъ. Язакъоу ябэнынхэр къин, ве­теринарыр IэпыIэгъу къафэхъу. БылымIусыр ежьхэм агъэхьазыры. ЧIыгу гектар 17-м ехъу яунаеу яIэу, илъэсыбэхэм къэ­кIыжьырэ уцхэр атырапхъэх, нэмыкIэу ящыкIагъэр къащэфы.

Аущтэу къэралыгъори къадеIи, ежьхэм акIуачIи халъхьи чэмэу аIыгъым ипчъагъэ зыхагъахъом, мэлхэм яхъун агъэтIы­лъыжьыгъ. ТапэкIэ чэм пчъагъэр нахьыбэ ашIыным пае шкIэ цIыкIухэр аIыгъых.

Асыетрэ Муратрэ япсэупIэ къутырым ыгъунэ дэдэм шъофым ит, фермэу агъэпсыгъэм тет пIоми хъущт. НыбжьыкIэхэм къэлэ асфальтыр мыжъо-етIэ гъогу IонтIагъэхэмкIэ зэбла­хъугъ, ныбжьыкIэхэм зызэра­гъэпсэфырэ амалэу непэ щы­Iэхэри бэрэ къаIэкIахьэхэрэп. Арэу щытми, мэкъу-мэщыр къы­зэрэхахыгъэм, ащ ыпкъ къи­кIыкIэ чIыпIэу зыщыпсэухэрэр зэрэзэблахъугъэм тIумэ язи рыкIэгъожьырэп. Уфаемэ, тыдэ ущыIэми псэукIэ тэрэз зэбгъэгъотын плъэкIыщтэу аIо.

Зэшъхьэгъусэхэм шъэуитIу зэдапIу. Мурат хъызмэтшIапIэм иIофхэм нахьыбэу апылъ, Асыет кIэлэцIыкIухэм ауж ит. Ахэм непэ щыIэныгъэм къыздихьыгъэу ящыкIагъэр арагъэгъоты, гъэсэныгъэ дэгъу яIэным, шъхьадж икIасэм, спор­тыми, творчествэми пылъынхэу амал араты.

ХъызмэтшIапIэмкIи былымышъхьэу аIыгъым хагъэхъонэу, щэу къахьырэр нахьыбэ ашIынэу гухэлъ яI. ЗэкIэ шIоу агу илъыр къадэхъунэу тэри тафэлъаIо.

ХЪУТ Нэфсэт.