Лъэпкъым итхэкIошху
Адыгэ ыкIи хэгъэгу литературэр МэщбэшIэ Исхьакъ итхыгъэхэмкIэ ыгъэкIэрэкIагъэх, ыгъэбаигъэх.
Адыгэ ыкIи хэгъэгу литературэр МэщбэшIэ Исхьакъ итхыгъэхэмкIэ ыгъэкIэрэкIагъэх, ыгъэбаигъэх. ТхакIом игушъхьэлэжьыгъэ ифэшъошэ уасэ къэралыгъом къыфишIыгъ: шIухьафтын лъапIэхэр, щытхъуцIэхэр къыфагъэшъошагъэх, ахэм анахь лъагэр, иныр, лъапIэр Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэсым янароднэ тхакIоу зэрэхъугъэр ары. Исхьакъ ыныбжь зикъугъэм къыщегъэжьагъэу, уахътэм ымакъэ кIэдэIукIыныр, зэхишIыкIыныр, зэрифэшъуашэм тетэу а уахътэм ицIыфхэм яшIушIагъэ къыриIотыкIыныр зэрэфэукIочIырэр умыгъэшIэгъон плъэкIырэп.
МэщбэшIэ Исхьакъ илитературэ IофшIэгъэшхокIэ дунаим щызэлъашIагъ, игупсэ, ихэку Адыгеим фэдэ къабзэу Урысыеми лъытэныгъэ къыщыфашIы. «Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъ» зыфиIорэ цIэ лъапIэр къыфагъэшъошагъ. Лъэпкъым ащ фэдэ цIыфышхо гъэсэгъэ ин, тхэкIо-гупшысэкIошхо къызэрэхэкIыгъэм адыгэгу зиIэ пэпчъ рэгушхо. Исхьакъ ихудожественнэ произведениехэр бзэ зэфэшъхьафхэмкIэ къыдэкIыгъэх. Иусэ гущыIэхэр зэрылъ орэдхэу «Адыгэхэр», «Дахэ сидунай», «Адыгэ цыер», нэмыкIхэр тыди къыщаIох.
Ипоэзии, ипрози, изэдзэкIыгъэ IофшIагъэхэми, игупшысэ псыхьэгъэ сатыриплIхэми щыIэныгъэмкIэ мэхьанэшхо яI. УщыIэным лIыгъэ ыкIи акъылыгъэ ин зэрищыкIагъэр, щэIэгъэшхо зэрэхэлъыр МэщбашIэм итхыгъэ зэфэшъхьафыбэм къыраIотыкIы. Ахэм укъагъэущы, уагъэпсынкIэ, узэрагъэплъыжьы, узфагъэсакъыжьы, уигугъэ уфагъэчэфы, Iофым уфаузэнкIы. Зэ къапштэхэу узяджэкIэ, ор-орэу етIани уалъэIабэ, умышIэрэмкIэ гъозапIэ пфэхъух. Уиадыгабзэ идэхэгъэ-лъэшыгъэ мэкIэ-макIэу, игъорыгъоу къыпхэхьэ, шIур лъэпкъым фэзылэжьырэ тхэкIо цIэрыIоу МэщбэшIэ Исхьакъ нэрымылъэгъу шъхьащэ ор-орэу фэошIы.
ГущыIэ зафэу гум къикIырэр къэгъотыгъошIоп, ау МэщбашIэм Тхьэм къыхилъхьэгъэ тын лъапIэр, непэрэ мафэхэм къанэсыгъэу, илъэпкъ ыкIи Хэгъэгум аIуегъэкIэжьы. ГущыIэр епIу, епсыхьэ, егъэкIэракIэ. Ащ къыIорэ пстэумкIэ цIыфхэм ящыкIэгъэ-яфэныкъогъэ шэн шъхьаIэхэр — шIулъэгъур, къэрарыр, гукIэгъур, зэфагъэр, шъыпкъагъэр, уцIыфыным хэлъыр зэкIэ емызэщыжьэу елэжьы. ИлъэсипшI пчъагъэхэм литературэм имызакъоу, Адыгэ шъолъырым ыкIи зэфэдэкIэ хэгъэгушхоу Урысыем арылъ политическэ щыIакIэр мыпхъэпхъэным, зэфэным, шъыпкъэным игупшысэ атырегуащэ. Исхьакъ иапэрэ тхылъэу «ЦIыф лъэшхэр» зыфиIорэр 1953-рэ илъэсым къыдигъэкIыгъ. Ащ къыкIэлъыкIуагъэх усэхэр, пщыналъэхэр, поэмэхэр зыдэт тхылъхэр: «Сидунай», «ОрэдыкI», «Жъогъобын», «Хыуай», «Лъэмыджхэр», «Тыгъэгъаз», «Тыжьын ощх», нэмыкIхэри.
Поэзием прозэри къыгоуцуагъ: тхакIом ыгу щыхъэрэ-щышIэрэр, нэплъэгъум къыубытэу, гукIэ ыпщыжьырэр зэкIэ къиIотыкIын, тхыгъэн фэягъэ. Романхэу «Агъаерэм ежэжьхэрэп», «ЦIыфыр тIо къэхъурэп», «Нэфшъэгъо лъагъохэр», «Илъэс фыртынэхэр», «Бзыикъо зау», «Щагу хъурай», «ШIу шIи псым хадз», «Гощэунай», тхылъищ хъурэ хэшыпыкIыгъэ тхыгъэхэр, «Мыжъошъхьал», «ГъэритIу», «Хъан-Джэрый», «Рэдэд», «Адыгэхэр», тхылъитIу хъурэ зэхэугъоегъэ тхыгъэхэр, «КъокIыпIэмрэ КъохьапIэмрэ», «Айщэт», тхылъищ хъурэ зэхэугъоегъэ тхыгъэхэр, «Джасус», «Рафыгъэхэр», тхылъ 16 хъурэ зэхэугъоегъэ тхыгъэхэр, романэу «Аджал Iуашъхь», мыхэм анэмыкI тхылъхэри къыдэкIыгъэх. ТхакIор мы илъэсым къызыхъугъэр илъэс 90-рэ хъугъэ. Псауныгъэ пытэ иIэу, джыри бэрэ лъэпкъым фэлэжьэнэу тыфэлъаIо.
Мамырыкъо Нуриет