КIуэкIуэ Валерий Мухьэмэд и къуэр
КIуэкIуэ Валерий Мухьэмэд и къуэр 1941 гъэм жэпуэгъуэм и 18 КъБАССР-м хыхьэ Тырнауз къалэм къыщалъхуащ.
Курыт еджапIэм къыщIэкIа нэужь, абы и щIэныгъэм щыпищащ Къэбэрдей-Балъкъэр университетымрэ Ростов дэт парт еджапIэ нэхъыщхьэмрэ.
1964 ГЪЭМ, къэрал университетым къыщIэкIа нэужь, Бахъсэн щIыналъэм щыщ «Лэжьыгъэм дихьэх бгырыс» колхозым и агроном мэхъу. Мэкъумэш хозяйствэм и экономикэмкIэ Союзпсо щIэныгъэкъэхутакIуэ институтым и аспирантурэр къиухри, 1970 гъэм щыщIэдзауэ абы унафэщI IэнатIэр щиIыгъащ КъБАССР-м Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм и къудамэм, иужькIэ — «Лэскэн» совхозым. 1974 гъэм щыщIэдзауэ илъэсибгъукIэ абы Аруан щIыналъэм и тхьэмадэ IэнатIэр ирихьэкIащ. А лъэхъэнэм IупщI хъуащ КIуэкIуэм бгъэдэлъ цIыху хэтыкIэ Iэзагъыр, лэжьыгъэ зэфIэхыкIэм хилъхьэ акъылымрэ жанагъымрэ. ЦIыхухэм я гъащIэр ефIэкIуэн папщIэ, зыхуигъэувыжа мурадхэм зэрылъэIэсыфри наIуэ къэхъуащ.
1985 гъэм Валерий хах Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым и секретару, иужькIэ — и етIуанэ секретару. Мэкъумэш-промышленнэ комплексым и зыужьыныгъэм ехьэлIа Iуэхугъуэхэм унафэ щызэригъэкIуэху, КIуэкIуэм лэжьакIуэ гупыр IэщIагъэм щIэуэ къыхэхъуа Iэмэпсымэхэр, Iэмалхэр къагъэсэбэпыным хуиунэтIырт.
1989 гъэм ар хахащ партым и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым и япэ секретару, абы къыдэкIуэу — 1990 гъэм и фокIадэ мазэм щегъэжьауэ — КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и УнафэщIу. Къэралым и зыужьыныгъэм и зэблэкIыгъуэ лъэхъэнэ гугъум щыгъуэ псом хуэмыдэу IупщI къэхъуащ абы хэлъ Iущагъымрэ жыжьэ куэцIрыплъыфу зэрыщытымрэ. Зэкъуэтыныгъэмрэ жылагъуэ зэгурыIуэныгъэмрэ хъума хъун папщIэ, 1991 гъэм абы езым и фIэфIыныгъэкIэ къигъэнауэ щытащ КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и УнафэщI къулыкъур. МазиплI фIэкIа дэмыкIыу, Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхухэм ар хахащ республикэм и япэ Президенту.
КIуэкIуэ Валерий иригъэкIуэкIа политикэ зэпIэзэрытым и фIыгъэкIэ, КъБР-м жылагъуэ зэрыхьзэрий къэмыхъуу, къэзэринэкIауэ щытащ къэралым щекIуэкI зэхъуэкIыныгъэхэм я япэ лъэхъэнэ гугъур. Ар ерыщу елIэлIащ республикэм щыпсэу лъэпкъхэм я зэкъуэтыныгъэр, абыхэм яку дэлъ мамырыгъэмрэ зэгурыIуэнымрэ гъэбыдэн Iуэхум.
КIуэкIуэр и фIэщу и телъхьэт Урысей Федерацэр зыуэ щытыным, къэралыгъуэр федерализмэ нэсым и хабзэхэм тету ефIэкIуэн плъапIэм. Валерий ящыщащ УФ-м и зэкъуэтыныгъэмрэ ар зыуэ щытынымрэ хъумэныр зыфIэзахуэ жэрдэмщIа-кIуэ жыджэрхэм. Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэкIуэнур абы зыхилъагъуэр Урысейм быдэу къуэтынырт, пыщIэныгъэ зимыIэ лъэпкъ щхьэхуэныгъэм я хуэмэбжьымэ сыт хуэдэхэми я бийуэ къэувырт. КIуэкIуэ Валерий Къэбэрдей-Балъкъэрым, апхуэдэуи Урысей Федерацэм щIыхьышхуэ щиIэт. ФедерацэмкIэ Советым и УнафэщIхэм щахэтым, ар жыджэру хэлэжьыхьырт мыхьэнэшхуэ зиIэ къэрал унафэхэр зэхэлъхьэнымрэ гъэзэщIэнымрэ.
Валерий и лэжьэкIэм цIыхухэми къэралми я деж пщIэ щигъуэтащ. Абы къыхуагъэфэщащ «Хэкум и пащхьэ щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и етIуанэ, ещанэ нагъыщэхэр; ГуащIэдэкIым и Бэракъ Плъыжьым, Жэпуэгъуэ Революцэм, ЩIыхь Дамыгъэм, Зэныбжьэгъугъэм я орденхэр.
ГЪУКIАКЪУЭ Инал.