Ныдэлъфыбзэм, лъэпкъ Iофыгъохэм афэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэхъугъ Хъущт Эмэл.

— Эмэл, хэтмэ уащыщ?

— Хъущтмэ сащыщ, къалэу Бандырма епхы-гъэ Карачалылык (Пэнэ­хэс) сыщыщ. Бурса къалэм сыщэпсэу. Илъэс 40-м къехъугъэу Бурса Черкес Хасэм сыщэлажьэ. НыбжьыкIэхэм, бзылъфы­гъэхэм якупхэм сахэтыгъ, илъэсищырэ тхьаматэу сыщытыгъ.

— Уиныдэлъфыбзэ урыгущыIэнэу, уре­джэ­нэу, урытхэнэу сыдигъуа зыуублагъэр?

— Адыгабзэр сины­дэлъфыбз, сянэ къисIуилъ­хьэгъэ бзэр ары. Тиунэ адыгабзэкIэ щыгущыIэщтыгъэх, тичыли адыгабзэ дэлъыгъ. Сытхэнэу, се­джэ­нэу сшIэщтыгъэп, жэбзэ закъу сIулъыгъэр. 2006-рэ илъэсым КАФФЭД зэхищагъэ курсым седжэнэу щызэзгъэшIагъ. ЕтIанэ нэбгырэ 25-рэ тыхъоу адыгабзэ ядгъэшIэнэу курсым тыкIуагъ. Мыр сэ сиренесансэу сэлъытэ. Бурса Черкес Хасэм илъэ­сиблырэ тиныдэлъфыбзэ щязгъэшIагъ.

— Документальнэ филь­мэхэри тепхыгъэх...

— Ары, япэрэр социологиемкIэ ушэтыныгъ пIо­ми хъущт. Илъэс 50-кIэ узэ­кIэIэбэжьмэ джэгухэр зэ­­рашIыщтыгъэхэр, шхыныгъоу яIагъэхэр, зэрэлажьэщтыгъэхэр… Хэкум ичIыпIэу зыщыпсэущты­гъэхэр, джы зыдэс чы­лэхэм къызэрэкIуагъэхэр, гъогум къинэу щалъэгъугъэхэр... Непэрэ мафэхэм афэгъэхьыгъэхэу: ныб­жьыкIэмэ адыгабзэ ашIа, Хасэм макIоха, Хэкужъым щэIэха, сыда ащ фэгъэ­хьыгъэу ашIэрэр, агъэзэжьыщта?.. Ахэм афэ­гъэхьыгъэ упчIэхэр дгъэ­хьазырыхи, 2005-рэ илъэ­сым Тэмдащ Айдын си­гъусэу къыблэ Мармарам ичылиблымэ тащы­Iэгъагъ. «ЛЪЭПКЪЫМ ИПШЪАШЪ» зыфиIорэ фильмэр тесхыным ыпэкIэ Истанбул дэт Хасэм зэхи­щагъэ курсым мэзитIум ехъурэ сыкIуагъ. 2007-рэ илъэсым Мыекъуапэ тызэкIом, МэфэшIукъо Щэнгул нэIуасэ тыфэхъугъагъ. Хэкужъым къэкIожьынэу зэрэхъугъэр, игугъэ-гу­пшысэхэр, къинэу ылъэгъугъэр, адыгабзэм зэ­рэрылажьэрэр, иусэ да­хэхэр лъэшэу сшIогъэ­шIэгъон хъугъэх. Ащ тетэу ихэку зыгъэзэжьыгъэ адыгэ бзылъфыгъэм фэгъэхьыгъэу фильмэ тес­хы­нэу исхъухьэгъагъ. Iи­зын къызэрэситыгъэмкIэ МэфэшIукъо Щэнгул «тхьауегъэпсэу» есэIо.

— Çerkes Mitolojisi NARTLAR ыцIэкIэ зэбдзэкIыгъэ тхылъым дэт Нарт къэбархэр таущтэу къыхэпхыгъэха? Сыд шапхъэу уиIагъэр?

— Нарт эпосыр пэсэрэ адыгэмэ яхъишъ, яшэн, язэхэтыкI, ябэрэчэтыгъ, ядунэееплъыкI. Ар къыз­хэкIыгъэ адыгэхэр хэтых, сыд фэдэ цIыфых? Нартхэр хэтых, сыд якъэбар? Еджэхэрэр рыгъозэнхэу хэшыпыкIыгъэ къэбар 72-рэ зэсыдзэкIыгъ.

— Тхылъым дэт сурэт­хэр хэта зышIыгъэхэр?

— Бырсыр Абдулахьрэ Хьакан Экэнрэ. Ахэми «тхьашъуегъэпсэу» ясэIо.

— ТапэкIэ гухэлъэу уиIэхэр къытаIу.

— ХьэдэгъэлIэ Аскэр къыдигъэкIыгъэ томибл хъурэ НАРТХЭМ тхыгъэ (текст) 705-рэ дэт. Çerkes Mitolojisi NARTLAR тхы­лъым дэтыр 72-рэ ныIэп. ЯтIонэрэ тхылъым сыфе­жьагъ, скIуачIэ къызэри­хьэу, зэрэсфэлъэкIэу Iоф дэсшIэщт.

— УигухэлъышIухэр къыбдэхъунхэу пфэтэIо.

— Тхьауегъэпсэу.

Йащар Гъувэн.