Республикэм ихьыкумышIхэм Наурзэ Бо­рис Батэ ыкъом игугъу бэрэ шIукIэ ашIэу, ар цIыф гъэшIэгъонэу, хьыкум Iоф­хэм афы­те­гъэпсыхьагъэу зэрэщытыгъэр нахьыжъхэм къаIоу зэхэпхыщт.

Хэгъэгу зэошхом хэлэжьэгъэ Б.Б. Наурзэр Адыгеим имыза­къоу, нэмыкI чIыпIэхэми ща­шIэщтыгъ. Ар псаугъэмэ, мэлылъфэгъум и 10-м ыныбжь илъэси 100 хъущтгъагъэ.

Республикэм ихьыкумышIхэм ягукъэкIыкIэ Наурзэ Борис зыщыпсэугъэ унэу урамэу Комсомольскэм тетым (къ. Мые­къуапэ) 2015-рэ илъэсым мы­жъобгъу къыщыфызэIуахыгъ.

Илъэс 40-м къехъукIэ Б. Б. Наурзэр хьыкумышI къулыкъу­хэм ащылэжьагъ, илъэс 25-рэ Адыгэ автоном хэкум ихьыкумышIхэм пэщэныгъэ адызэри­хьагъ, РСФСР-м изаслуженнэ юристэу щытыгъ, СССР-м ижур­налистхэм я Союз хэтыгъ. Хэ­гъэ­гу зэошхом хэлэжьэгъэ фрон­товикым орден, медаль пчъагъэ къыфагъэшъошагъ. Ащ икъэлэмыпэ тхылъ заулэ къыпыкIыгъ.

Адыгеим ихьыкумышIхэм ята­рихъ ущызыгъэгъозэрэ музеим фронтовик лIыхъужъэу, хьыкумышI, пэщэ чанэу, журналистэу, тхакIоу Б. Б. Наурзэм ищыIэныгъэрэ иIофшIэкIагъэрэ афэгъэхьыгъэ материалхэр бэу чIэлъых.

Заом ыпэкIэ Наурзэ Борис Красногвардейскэ районымкIэ Джамбэчые гурыт еджапIэм кIэлэегъаджэу щылэжьагъ. 1941-рэ илъэсым ар заом ащагъ. Волховскэ, Ленинградскэ фронтхэм ащыкIогъэ зэо пхъашэхэм ахэлэжьагъ, Выборг, Латвиер, Литвар, Эстониер, Данциг, Варшавэ шъхьафит зышIыжьыгъэ­хэм ахэтыгъ.

Б. Б. Наурзэр фронти 8-мэ ащыкIогъэ заохэм ахэлэжьагъ. ИгъашIэ щыщэу мэфэ 1365-р заом щигъэкIуагъ, ТекIоныгъэр къэзыгъэблэгъагъэхэм, Берлин нэсыгъэхэм ахэтыгъ. Рейхстагым дэжь щытырахыгъэ сурэтхэр ащ иунагъо джыри щагъашIох.

Наурзэ Борис тарихъыр къэ­зыухъумэн, ащ уасэ фэзышIын зылъэкIырэмэ ащыщыгъ. Идунае зехъожь нэуж ащ иунэгъо архивэу заом фэгъэхьыгъэ гукъэкIыжьхэр, юридическэ IофыгъохэмкIэ тедзэгъухэр, сурэт гъэшIэгъонхэр зыхэлъым нэIуасэ фэхъугъэхэм ар нэрылъэгъу къытфэхъугъ.

Зыдэзэогъэ нэбгырабэмэ

Б. Б. Наурзэм зэо ужми зэ­пхыныгъэ пытэ адыриIагъ. Ащ итхы­лъэу Хэгъэгу зэошхом фэ­гъэхьыгъэ игукъэкIыжьхэр къызыдэхьагъэр бзэ къызэрыкIокIэ, гурыIогъошIукIэ тхыгъэ. ЫшъхьэкIэ пэкIэкIыгъэхэр, заоу зыхэлэжьагъэхэр ары ащ къы­тхыхьэхэрэр.

Наурзэ Борис Нюрнбергскэ процессым хэлэжьагъэхэм зэо ужым аIукIэнэу инасып къы­хьыгъ. ГущыIэм пае, ащ ныб­джэгъуныгъэ адыриIагъ Нюрн­бергскэ процессымкIэ гъэмы­сэкIо шъхьаIэу щытыгъэ Р. А. Руденкэм, ащ игодзагъэу, «Нюрн­бергский эпилог» зыфиIорэ тхылъыр зытхыгъэу Л. Н. Смирновым, А. И. Полто­рак ыкIи нэмыкIхэм.

Отставкэм зэкIо нэуж Б. Б. Наурзэм Кавказ заом фэгъэ­хьыгъэ тарихъ очеркхэр ытхыгъэх. Итхылъэу «Уважать и ис­полнять закон» зыфиIорэм ащ гупшысэ шъхьаIэу щыпхырищыгъэр хабзэм игъэпытэнкIэ, бзэджэшIагъэхэм нахь пхъа­шэу апэуцужьыгъэнымкIэ теубытэгъэ икъурэ лIыгъэрэ ахэлъын зэрэфаер ары.

КъэIогъэн фае хьыкумышI ныбжьыкIэхэри ащ зэрэзыди­гъасэщтыгъэхэр.

Зигугъу къэтшIыгъэ тхылъым къыдэхьэгъэ шъхьэхэу «Об ува­жении к закону», «О культуре в судебной работе», «О судебной этике» зыфиIохэрэр хьыкумышI ныбжьыкIэхэм афэгъэхьыгъэх.

Б. Б. Наурзэм сэмэркъэу да­хэр икIэсагъ. Итхылъэу «Гъэ­ны ыкIи щхэны» зыфиIорэм умыщхэу уеджэн плъэкIыщтэп. Фронтовик лIыбланэу, хьы­кумышI зафэу, журналистэу, Хэгъэгум ипатриот шъыпкъэу Наурзэ Борис лъэуж дахэ дунаим къытыринагъ, ныбжьыкIэхэмкIэ ащ ищыIэныгъэ щы­сэтехыпIэу щыт.

Трэхъо Аслъан.

Адыгэ Республикэм ихьыкумышIхэм яветеранхэм я Совет итхьамат, УФ-м ихьыкумышIхэм я Совет хэт, УФ-м ыкIи АР-м язаслуженнэ юрист, Адыгэ къэралыгъо университетым икафедрэ ипащ, Пшызэ къэралыгъо университетым ипрофессор.