Зэрэдунаеу зэлъызыкIугъэ зэпахырэ узым ыпкъ къикIыкIэ, зэпстэумэ афэдэу, 2020-рэ илъэсым пыкIыгъэ уахътэр АдыгеимкIи къызэрыкIоу лъыкIуатэрэп. Апэрэ мэзихыр зэфэпхьысыжьмэ, коронавирусыкIэу COVID-19-м зимыушъомбгъуным пае гъунэпкъэ гъэнэфагъэхэр зиIэ режимым республикэр зэрэтехьагъэм экономикэми, социальнэ лъэ­ныкъоми иягъэ зэраригъэкIыгъэр нафэ къэхъу. АР-м экономикэ хэхъоныгъэм­кIэ ыкIи сатыумкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, псэолъэ­шIынми, туризмэми, фэIо-фэшIэ зэфэшъхьафхэр зыщагъэцакIэрэ лъэныкъоми ащ мымакIэу къащигъэкIагъ, IофшIэпIэ чIыпIэ имы­Iэжьэу къэнагъэр бэ, цIыф­хэм ягъот хэпшIыкIэу къеIыхыгъ. Ар къэгъэлъэгъон зэфэшъхьаф­хэм къаушыхьаты. 2019-рэ илъэ­сым ащ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, къызщыкIагъэр е мэкIэ дэдэу хэхъоныгъэхэр зышIыхэрэр бэ. Илъэсым иятIонэрэ мэзих экономикэм изэтегъэуцожьын республикэр чанэу ыуж зэритыщтым Iофхэр нахь къызэтыригъэуцожьынхэу гугъапIэ къеты.

Илъэсэу тызыхэтым ищылэ-мэкъуогъу мазэхэм потребительскэ уасэхэм яиндекс проценти 3,1-м нэсыгъ. Ар Урысыем ащ фэдэ ииндекс нахьи процент ныкъокIэ нахьыб. Уасэхэмрэ тарифхэмрэ ягъэзекIонкIэ ГъэIорышIапIэм зэригъэунэфыгъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым инфляциер проценти 3,7-м нэсыщт.

Гъомылапхъэхэм ауасэ уахътэм ыпэ итэу дэкIоягъ. Проценти 5,7-рэ мэхъу ахэм ахэхъуагъэр. Мыгъомылапхъэхэм аха­лъытэрэ товархэр процент 1,6-кIэ къэлъэпIагъэх, фэIо-фэшIэ зэфэшъхьафхэм ауасэ процент 1,2-рэ къахэхъуагъ.

Министерствэм зэригъэунэ­фыгъэмкIэ, анахь къэлъэпIагъэ­хэм ащыщых бжьыныр (процент 56,4-рэ), картофыр (процент 43,8-рэ), гречкэр (процент 38,5-рэ), шъоущыгъур (процент 15,8-рэ), пынджыр (проценти 10,3-рэ), Iэзэгъу уцхэр (процен­ти 6,9-рэ), тутыныр (проценти 3,3-рэ).

Джащ фэдэу псэупIэ-коммунальнэ фэIо-фашIэхэм ауасэ проценти 3,5-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Арэу щытми, тарифхэр къамыIэтыгъэхэу ары министерствэм къызэритыгъэр. КъыдэкIоягъэ­хэм ащыщых цIыфхэр зезыщэрэ транспортым ыуасэ (процент 1,2-рэ), связым ыкIи «бы­то­войкIэ» алъытэрэ фэIо-фа­шIэхэм ауасэ (проценти 2,4-рэ).

НахьыпэкIэ къызэрэтIуагъэу, IофшIэпIэ чIыпIэ зимыIэжьхэм япчъагъэ хэхъуагъ, проценти 5,2-кIэ нахьыбэ хъугъэ. IофшIапIэ Iутыным ыныбжь нэсыгъэу Адыгеим исым ипроценти 4,8-мэ ар ямыIэжьэу учетым хэуцуагъэх. Бэдзэогъум ыкIэм къызэралъытэгъагъэмкIэ, ар нэбгырэ 11532-рэ мэхъу.

ПэшIорыгъэшъэу зэрагъэунэфыгъэмкIэ, илъэсым ыкIэм нэс а пчъагъэхэм лъэшэу къащыкIэщтэп. Зэпахырэ узэу дунаир зэлъызыкIугъэм къыздихьыгъэ кризисым ыпэкIэ IофшIэпIэ чIыпIэ зимыIэхэр зэрэхъущтыгъэ пчъагъэм 2023-рэ илъэсым нахьыжьэу республикэр къыфэмыкIожьынкIэ щынагъо.

ЦIыфхэм ягъот къызыщэкIэм проценти 5,1-у товар гъэзекIоным, сатыум къащыкIагъэу къа­лъытагъ. Коронавирусым зимыушъомбгъуным фэшI щапIэхэм ащыщыбэхэр, бэдзэршIыпIэхэр зэрэзэфашIыгъагъэхэр ары зиягъэ анахьэу къэкIуагъэр. Арэу щытми, нахьыпэрэм фэдэу, бэдзэршIыпIэм товар зэфэшъхьа­фэу щыIуагъэкIыщтыгъэр зыпкъ ит, щэфакIор зыхэдэн икъун щыI.

2020-рэ илъэсым имэзибл пштэмэ, псэолъэшIыным иIоф­шIэни процент 18,4-рэ, ар сомэ миллиарди 9,3-рэ ауас, къыщыкIагъ. Сомэ миллиарди 6,7-рэ ауасэ зэшIохыгъэ хъугъэ. ПсэупIэу ашIыгъэм ипчъагъэ, блэкIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, проценти 2,1-кIэ къеIыхыгъ. ЗэкIэмкIи квадратнэ метрэ мини 110-м ехъу аухы­гъэу атыгъэр. Ащ инахьыбэр, квадратнэ метрэ мин 60,8-р, унэе псэолъэшIхэр ары зыгъэуцугъэр. Ар 2019-рэ илъэсым иапэрэ мэзих къашIыгъэм нахьи проценти 9,2-кIэ нахьыб.

Зэпахырэ узэу дунаир зэлъы­зыкIугъэм ыпкъ къикIыкIэ режим гъэнэфагъэу республикэр зыте­хьэгъагъэм мэкъумэщ отраслэм зыпари иягъэ ригъэкIыгъэп пIоми хъущт. Ащ щылажьэхэрэм яIофшIэн зыпарэкIи къызэтырагъэуцуагъэп.

Мы лъэныкъом продукциеу къыщыдагъэкIырэм ииндекс процент 1,8-рэ ныIэп къыщыкIагъэр. БлэкIыгъэ илъэсым егъэ­пшагъэмэ, лэжьыгъэм иIухыжьын мыгъэ нахь кIасэу зэрэрагъэ­жьагъэм ар рапхыгъ.

АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ къызэрилъытагъэмкIэ, мэкъумэщ хъызмэтшIапIэхэм 2020-рэ илъэсым сомэ миллиард 25,8-рэ ауасэ продукцие къыдагъэкIыщт.

Режим гъэнэфагъэ респуб­ликэр зэрэтетыгъэм промышленнэ къыдэгъэкIыными иягъэ ригъэкIыгъэп. Мы лъэныкъори зыпкъ ит. АР-м экономикэ хэ­хъоныгъэмкIэ ыкIи сатыумкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, ащ къыдигъэкIырэм ииндекс проценти 109-рэ фэдиз мэхъу. МыщкIэ Адыгеим Къыблэ Федеральнэ шъолъырым апэрэ чIыпIэр щиIыгъ.

2020-рэ илъэсым иапэрэ мэзих республикэм ихъызмэтшIапIэхэм сомэ миллиард 29-рэ ауасэ товар къыдагъэкIи Iуагъэ­кIыгъ. Анахьыбэу ащ зиIахь хэлъыр, ар процент 50,4-рэ мэ­хъу, гъомылэпхъэшIыным щылажьэхэрэр ары. ГущыIэм пае, къуаеу ыкIи ахэм ахалъы­тэрэ гъомылапхъэу мэзихым тонн мини 9,2-рэ къатIупщыгъ. 2019-рэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, ар процент 18,2-кIэ нахьыб.

Джащ фэдэу процент 56,4-кIэ нахьыбэу консервэ къэмланхэр зэтыраIонтIагъэх, процент 39,9-кIэ, ар тонн мин 11,4-рэ, нахьыбэу пхъэшъхьэ-мышъхьэ ыкIи хэтэрыкI гъэщтыгъэхэр къатIупщыгъэх, процент 30,7-кIэ нахьыбэу щэ IуагъэкIыгъ, процент 53,7-кIэ нахьыбэу IэшIу-IушIухэр къыдагъэкIыгъэх. НэмыкIэу зыцIэ къепIон плъэкIыщтыр бэ. Мары мы мафэхэм тыгъэгъазэр республикэм щыIуахыжьышъ, нэужым ащ хэшIыкIыгъэ дагъэу тихъызмэтшIапIэхэм къашIырэми къызэрэхэхъожьыщтыр нафэ.

Продукциеу къыдагъэкIырэм хагъэхъуагъ гъучIым, пхъэм, пластикэм, резинэм ахэшIыкIыгъэ пкъыгъохэр къэзышIыхэ­рэми.

Экономикэ хэхъоныгъэмкIэ ыкIи сатыумкIэ Министерствэм зэфэхьысыжьэу къышIыгъэм экономикэм анахьыбэу зиIахь хэзылъхьэрэ хъызмэтшIапIэхэр къыщыхигъэщыгъэх. ЗыцIэ къыриIуагъэхэм ащыщых щэм хэшIы­кIыгъэ гъомылапхъэхэр къы­­дэзгъэкIырэ заводэу «Адыгей­ский» зыфиIорэр, ащ фэдэ заводэу селоу Красногвардейскэм дэтыр, ООО-у «Комплекс-Агро», ООО-у «Силган Метал Пэкаджинг Энем», АО-у «Газпром газораспределение Майкоп», ООО-у «Южгазэнерджи» зыфиIохэрэр.

ЕтIани къэIогъэн фаер мыхэм яIофшIэн зыпарэкIи къызэрэзэтырамыгъэуцуагъэр, санитарнэ шапхъэхэр агъэцакIэхэзэ зэрэлъагъэкIотагъэр ары.

Зыгъэхьазырыгъэр Хъут Нэфсэт.