Щынджые къоджэ псэупIэм хэхьэх къутырхэу Красноармейскэр, КъутырыкIэр, Къутырыжъыр. ЯщыIакIэ зэдгъапшэзэ, бжьахъом тыдэгущыIэнэу итхъухьагъ.

Красноармейскэр Щынджые нахь къыпэгъунэгъу. Ащ тыблэкIыгъэу КъутырыкIэм тыкIозэ зытэплъыхьэ, нэм ылъэгъурэр гум егъэшIагъо. Осэпсыр темыкIэу мэкъу зыщытыупкIэщтыгъэ мэзIупэхэр, псыхъоу ЧIыбый икъэбархэр, шъоф зэикIыхэу мэкъумэщышIэхэм алэжьыхэрэр гум «щэчэрэгъух».

ЧIыбый псыхъо къабзэу, Iэзэгъупсэу щытыгъ. Нэпкъхэр уцхэм зэлъакIугъэми, чIыпIэр дахэ, рэхьат. Виктор Матвиенкэм ищагу тынэсыфэ нэбгыритIумэ таIукIагъ. Псынэм псы къырахы, яфэIо-фашIэхэр агъэ­цакIэх.

Къутырыр мэпсэу

Виктор Матвиенкэм ищагу зэжъу. Джэгу щыпшIыным, кIэлэцIыкIухэм къыщачъыхьаным, футбол щешIэнхэм афытегъэ­псыхьагъэп. ЧIыгур зэригъэлъа­пIэрэр бысымым ипсэукIэ къы­хэщы.

Чъыгхэм мыIэрысэр, къу­жъыр къапыкIагъ, къутамэхэр ращэ­хых. Бжьыным, бжьыныфым, нэмыкIхэу къоджэ псэукIэм ищыкIагъэхэм ягугъу къэтшIырэп. Бжьэхэр нэплъэгъум итых, амакъи зэхэтэхы.

– ЧIыгур тылэжьэу тесагъ, – къеIуатэ Виктор Матвиенкэм. – Сишъхьэгъусэ къызэрэсымэ­джагъэм къыхэкIэу унэгъо Iоф­хэр зехьэгъэнхэр нахь хьылъэ къысфэхъух. Арэу щытми, сыгу згъэкIодырэп…

Бысымым къызэрэтиIуагъэу, якIалэхэр, пхъорэлъфхэр Краснодар щэпсэух. Къутырым къэ­кIох, IэпыIэгъу къа­фэхъух.

– Къутырыр щыI, ау цIыф макI дэ-сыр, нэбгырэ 20-м къехъухэрэп, – зэ­дэгущыIэгъур лъегъэкIуатэ Матвиенкэм. – НыбжьыкIэхэр дэкIыжьы­гъэх, къалэр псэупIэу къыхахы. «Чъыг закъор жьым щэщынэ», – адыгэмэ аIо. В. Матвиенкэм ищагу дэт чъыгхэр жьыбгъэшхоми щыщы­нэхэрэп, лъэпсэ пытэ ашIыгъ. Гъэ­шIэ­гъоныр шъоур къызыхэкIырэ чъыг­хэри щагум зэрэщытлъэгъу­хэрэр ары.

– Чъыгхэр джыри цIыкIух, илъэси 10 уяжэн фае. Чъыг пэпчъ шъоу литрэ 60 къытын ылъэкIыщт, – еIо В. Матвиенкэм.

Уцым елъытыгъэр

Шъоум иIэшIугъэ, икъэбзагъэ, идэгъугъэ уцым елъытыгъ. В. Матвиенкэм къызэриIорэмкIэ, мэзышхом макIошъ, цIыфыбэ зылъымыIэсырэ чIыпIэм уцыр къыщеугъои. Ащ фэдэ мэзым къыхэпхырэ уцхэр шъоу дэгъу мэхъух, Iэзэгъух.

Илъэс 40 фэдиз хъугъэу бжьахъоу Iоф зышIэрэ хъулъфыгъэм седэIузэ, емызэщэу исэнэхьат зэрэлъигъэкIуатэрэр зэзгъэпшэщтыр сшIэрэп.

ЦIыфым ыугъоирэр шIукIэ къетэжьы. Бжьэматэхэр зэгъэфагъэхэу хатэм хэтых. В. Матвиенкэр IэпэIасэу зэрэщытыр ищагурэ ихатэрэ ятеплъэкIэ къэошIэ.

Шъоур – Iэзэгъу

Iанэм шъоур сыдигъуи тетын фаеу В. Матвиенкэм елъытэ. Жьыбгъэ чъыIэм укъыхэкIыжьыгъэу унэм укъихьажьмэ, шъоур апэу къэпштэщт гъомылапхъэ­хэм ащыщ. Сабый къэхъугъакIэу бгъэкIэ агъашхэрэм, пкъынэ-лынэхэр зыгъэпытэрэм, шIэныгъэм, спортым, искусствэм апыщагъэ­хэм, нэмыкIхэм шъоур ящыкIагъэу зэрэщытым В. Матвиенкэр къатегущыIэзэ, ымакъэ Iэты­гъэу къэщхыгъ: «Шъоур зимыщыкIэгъэ цIыф щыIэп», – къыIуагъ ащ.

Заом икIэлэцIыкIу

Виктор Матвиенкэм ятэу Сергей Хэгъэгу зэошхом щы­фэхыгъ. А лъэхъаным унагъор Краснодар краим щыпсэущтыгъ. ИцIыкIугъом къыщыублагъэу къиныбэ зэпичыгъ. Ятэ имыIэ­жьэу ылъэ теуцуагъ. Краснодар зэкощыжьыхэм илъэс 20-м нахьыбэрэ гъэзетэу «Советская Кубань» зыфиIорэм итипографие Iоф щишIагъ. Щытхъу тхылъхэр, медалыр къыфагъэшъошагъэх.

Ветераным зэрилъытэрэмкIэ, пенсием щыIэми, рэхьатэу унэм исын ылъэкIыщтэп. Бжьахъоу зэрэщытым ищыIэныгъэ лъегъэ­кIуатэ. Мэшэлахь, илъэс 79-рэ ыныбжьыми, итеплъэкIэ ащ фэдиз къыгъэшIагъэми пшIэхэщтэп.

Зэфэдэхэп

КъутырыкIэм унэгъуи 10 фэдиз щэпсэу. Унэу дэтыр ащ нахьыб. Щынджые щыщэу хапIэ зиIэ хъугъэм псэолъэ зэтегъэ­псыхьагъэ щигъэпсыгъэу къытагъэлъэгъугъ. Зыгъэпсэфыгъо мафэхэм яIахьылхэм адэжь е яунэ къэкIожьхэрэр къутырым дэсхэм анахьыбэ мэхъух. КъутырыкIэм къыпэгъунэгъоу псэурэ Къутырыжъыр нахь зэтегъэ­псыхьагъ. Аужырэ шапхъэхэм адиштэхэу унакIэхэр щашIыгъэх, щагухэр дахэу зэгъэфагъэх.

Жъы хъугъэ унэхэр, къабгынагъэхэр къутырхэм адэтых. Къутырыжъым цIыфэу дэсыр хэпшIыкIэу нахьыб. ЛэжьакIохэм къызэрэтаIуагъэу, Къутырыжъым инеущрэ мафэ нахьышIу хъущт, газыр къыращэлIэщт. Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр яIэ зыхъукIэ, унагъохэм ящыIэкIэ-псэукIэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъущтых. ЧIыгур зылэжьыхэрэм япчъагъэ зэрэхэхъощтым яцыхьэ телъ.

Сатыум пылъхэм цIыфхэм яфэIо-фашIэхэр зэшIуахы. МашинэмкIэ товархэр къутырым къащэх. КъутырыкIэм тучани, еджапIи, сы­мэджэщи, IэзапIи дэтэп.

Виктор Матвиен­кэмрэ ишъхьэгъусэрэ тыкъагъэкIотэжьызэ, нэгушIоу къытэплъыгъэх. ЩыIакIэу къыхахыгъэм рыразэх. КIэлэцIыкIу щхы ма­къэхэр урамым щызэхахы, яджэгукIэхэм алъыплъэхэ ашIоигъу. Ащ фэдэ уахътэ къякIущтэу, къутырхэм заужьыжьыщтэу тэри тэгугъэ.

Хэгъэгу зэошхор къежьэгъэ къодыеу Виктор Матвиенкэм ятэ фэхыгъэ. Заом икIэлэцIыкIухэм ащыщэу В. Матвиенкэм къызэрэтиIуагъэу, ТекIоныгъэм ия 75-рэ илъэс и Мафэ унагъом зыщыхагъэунэфыкIым, мамыр щыIакIэр къытфэзыу­хъумагъэхэм шIукIэ атегущыIагъэх. Заом лIыгъэ щызезыхьагъэхэм, шIэжь яIэу ныбжьыкIэхэр пIугъэнхэм афэгъэхьыгъэ зэIукIэгъухэр нахьыбэрэ зэхащэнхэ фаеу Виктор Матвиенкэм елъытэ.

ЗичIыгу зыгъэлъапIэрэм ихэгъэгу шIу елъэгъу. В. Матвиенкэм дзэ къулыкъур Казахстан щихьыгъ, лъэпкъыбэ хъурэ дзэм хэтыгъ. Урысхэм, адыгэхэм, нэмыкIхэм ныбджэгъуныгъэ адыриI. ИIофшIагъэкIэ цIыфхэм Iэзэгъу афэхъу. Зэпахырэ узым зэIукIэгъухэр зэпигъэугъэх нахь мышIэми, ветераным гукъэкIыжь гъэшIэгъонхэр иIэх. Телевизорым еплъызэ зэгъэпшэнхэр ешIых. Сыд фэдэ къин къыокIугъэми, гугъэр чIэунэ мыхъущтэу елъытэ. ХьакIэхэм, ныбджэгъу­хэм ыгу афызэIухыгъ. КъутырыкIэм зы урам шъомбгъошху иIэр, ащ унагъохэр къедзэкIыгъэх. Виктор Матвиенкэм иунэ псынкIэу къахэбгъэщын плъэ­кIыщт – гъашIэу къыкIугъэмкIэ къэпшIэщт.

ЕмтIылъ Нурбый.