Тарихъым къызэрэтлъигъэIэсыжьыгъэмкIэ, 1945-рэ илъэсым ижъоныгъокIэ мазэ Ялтэ зэзэгъыныгъэу щашIыгъэм диштэу Советскэ Союзыр икъотэгъухэм ягъусэу Японием да­шIыгъэ заом хэлэжьэнхэу ащ ипащэхэм ра­хъухьэ.

Охотскэ хым къыщегъэжьагъэу КъохьэпIэ Сыбыр къы­хиубытэу, ащыкIогъэ заоу шы­шъхьэIум и 9-м рагъажьи, Iоныгъом и 2-м аухыгъэм Дзэ Плъыжьым идзэкIолI миллионрэ мин 500-рэ фэдиз хэлэ­жьагъ. Мы текIоныгъэмкIэ 1939-рэ илъэсым къежьэгъэ ЯтIонэрэ дунэе заор аухыгъ.

Къэралыгъо 61-рэ, ахэм нэ­бгырэ миллиардрэ мин 700-рэ ащыпсэущтыгъ, зэкIэмкIи хэлэжьагъ, нэбгырэ миллион 55-м ехъу хэкIодагъ. Анахьыбэу цIы­фышъхьэр чIэзынагъэр Советскэ Союзыр ары. Ащ инэбгырэ миллион 27-рэ ЯтIонэрэ ду­нэе заом щыфэхыгъ.

УФ-м и Президентэу Вла­димир Путиным иунашъокIэ 2020-рэ илъэсыр шIэжьым ыкIи щытхъум я Илъэсэу агъэнэ-фагъ. ТекIоныгъэшхом хэлэ­жьагъэхэм къакIэхъухьагъэхэм пшъэрылъэу тиIэр, тятэхэм, тя­тэжъхэм, ахэм ятэхэм тинепэрэ мамыр щыIакIэ пай апсэ зэратыгъэр тауж къикIыхэрэм алъыдгъэIэсыныр, тарихъым зэ­рамыхъокIыным тыфэбэнэныр анахь шъхьаIэу зэрэщытыр ащ джыри зэ тыгу къегъэкIы­жьы. 2020-рэ илъэсым тидзэ­кIолI лIыхъужъхэм, тиветеранхэм джыри зэ ягугъу тшIыщт.

ШIэжьым ыкIи щытхъум я Илъэс Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафыбэ Урысыем щызэхащэнэу агъэнэфагъ. Ахэм зэу ащыщ ЯтIонэрэ дунэе заор заухыгъэм фэгъэхьыгъэ проектэу «Уроки второй мировой» зыфиIорэр. Ащ, Урысыем исубъект пстэумэ афэдэу, Адыгеири хэлажьэ. Гъэсэныгъэм иорганизациеу республикэм итхэм зэкIэми не­пэ ар ащыкIощт.

Iофтхьабзэм изэхэщакIохэм къызэрэкIагъэтхъыгъэмкIэ, ЯтIо­нэрэ дунэе заом текIоныгъэу къыщыдахыгъэм Дзэ Плъыжьым иIахьэу хилъхьагъэр ары анахьэу урокхэр зыфэгъэхьыгъэщтхэр.

Неущ, Iоныгъом и 3-м, Iоф­тхьабзэхэм ападзэжьыщт. Мы мафэм джэгукIэ гъэпсыкIэ яIэу, лъэхъаным къыздихьыгъэ шIыкIакIэхэр ащагъэфедэзэ урокхэр еджапIэхэм ащызэхащэщтых. «Образовательная платформа» зыфиIорэ программэм ар къыдыхэлъытагъ. Зэхэща­кIохэм къызэраIуагъэмкIэ, къыт­кIэхъухьэрэ лIэужхэм яхэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэр ары пшъэрылъ шъхьаIэу ащ иIэр.

Тарихъым хэшIыкIэу цIыфхэм фыряIэр зэгъэшIэгъэныр, ныбжьыкIэхэм патриотизмагъэ ахэлъхьэгъэныр ипшъэрылъ «ТекIоныгъэм идиктантэу» Iоныгъом и 3-м атхыщтыми. Нэбгырэ 800-м ехъу ащ очнэу хэлэжьэнэу пэшIорыгъэшъэу къалъытагъ. Ныбжьым емылъытыгъэу, шIоигъоныгъэ зиIэ пстэуми ащ хэлэжьэн алъэ­кIыщт.

Ресурснэ гупчэу «Волонтеры Адыгеи» зыфиIорэм мы мэфэ дэдэм щыкIощт Iофтхьабзэри шIэжьым ыкIи щытхъум я Илъэс къыдыхэлъытагъ, ЯтIонэрэ дунэе заор заухыгъэм фэгъэхьыгъ. Урысые тарихъ квес­тэу «Дальневосточная Побeда» зыфиIорэм Японием пэ­шIуекIорэ заом ихъугъэ-шIэгъэ зэфэшъхьафхэм нэIуасэ афи­шIыщтых.