Я 90-рэ илъэсхэм кIочIакIэу литературэм къы­хэхьагъэхэм ащыщ Лъэцэр Вячеслав.

Iоныгъом и 2-м, 1952-рэ илъэсым Адыгэ автоном хэкумкIэ Теуцожь районым итыгъэ къуаджэу Къэзэныкъуае къыщыхъугъ. Едэпсыкъое гурыт еджапIэр 1970-рэ илъэсым къыухыгъ. ШэкIогъу мазэм 1970-м щегъэжьагъэу щылэ мазэм 1973-рэ илъэсым нэс гъунэпкъадзэхэм къулыкъур ащихьыгъ. 1973-рэ илъэ­сым къыщыублагъэу 1977-м нэс Горьковскэ апшъэрэ еджапIэм щеджагъ, апшъэрэ юридическэ гъэсэныгъэ иIагъ. Илъэс 25-рэ хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ къулыкъу­хэм Iоф ащишIагъ, IэнэтIэ зэфэшъхьафхэр оперативнэ-пэщэ составымкIэ зэрихьагъэх. Пенсием зэкIо уж ООО-у «Мир Центр» зыфиIорэм июристыгъ, унэе юридическэ Iофхэр зэшIуихыщтыгъэх.

Милицием зыхэтым ынэ кIэкIыгъэу, ыушэтыгъэ пстэур ары тхэн фаеу зышIыгъэр. Ащ елъытыгъэу произведениехэм ятематики, жанрэ гъэпсыкIэри къыхихыгъ, анахьэу шIогъэшIэгъоныгъэр романхэу криминал жанрэр зиIэхэр арых. Ахэм лъапсэу яIагъэр щыIэныгъэм ихъугъэ-шIагъэхэу я 90-рэ илъэсхэм хэгъэгур зэщызычхи, цIыфхэр хьашхъурэIу зэхъулIэгъагъэхэр – «перестройкэкIэ» зэджэгъэхэ охътэ къин хьылъэу къэралыгъори, цIыфхэри Iоф хэзыдзэгъагъэ­хэр, сомэм пае зэрэукI-зэрэпхъом илъэхъан арыгъэ. «ЗэхъокIыныгъэкIэ» плъытэн плъэкIыныгъа хэбзэнчъэ­гъэ мыухыжьыр?! Ау пэкIэкIыгъ а охътэ щынэгъо гуихыр тихэгъэгушхощтыгъэу СССР-м, Совет хабзэри, ащ шIоу хэлъыгъэ пстэури агъэтэкъогъагъ… Лыузи, гуузи зэхамышIэжьэу, зэрэукI-зэрэшIобз охътагъ а лъэхъаныр.

1995-рэ илъэсым къыщыублагъэу ытхыхэрэр хиутыщтыгъэх.

Лъэцэр Вячеслав гупшысэкIэ ыкIи тхэкIэ амалышхо зэрэIэкIэлъыгъэр ироманхэм къащылъэгъуагъ. Ахэр уяджэнкIэ гъэшIэгъоных ыкIи IэшIэхых. Лъэхъаным изэмызэгъыжь, уц лъэнтхъэеу зызыдзырэ мыхъущтым — хьилагъэм, гукIэгъунчъагъэм къэралыгъори, обществэри, цIыф хыехэри зэрякIодылIэщтыгъэхэр, «ер къызэрыкIырэр кIэнкIэ зан» зэраIоу, Вячеслав тхылъеджэхэм итворческэ IофшIагъэхэмкIэ къалъигъэIэсын ылъэкIыгъ. Мыхъущт хъугъэ-шIэгъабэу хэгъэгум щызекIуагъэр кIэзыгъэнчъэу ахэм къащигъэлъэгъуагъ, образхэр зэрифэшъуашэу, хъурэ-шIэрэр лъэпсэ гъэ­нэфагъэм тетэу къытынхэр Лъэцэрым фызэшIо­кIыгъ.

В. Лъэцэрыр Урысыем итхакIохэм я Союз 2005-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хэтыгъ.

Илъэси 10 — 15-м зафэу литературэм щылэ­жьагъ. 2013-рэ илъэсым тхакIом идунай ыухыгъ, 61-рэ ыныбжьыгъ. Лъэцэрым икъэлэмыпэ къычIэкIыгъэ криминал шъуашэ зиIэ романхэр пшъхьэкIэ ахэм уахэмытыгъэу, умылъэгъупагъэхэу, умыщэчыгъэхэу пфэтхынхэ Iоу сшIэрэп… А охътэ хьазабым ащы­хъагъэр шъыпкъэм тетэу къытхыжьыгъ. ТхакIом гукIэ ыщэчыгъэ пстэур арынкIи хъун лIэныгъэр къыфэзыхьыгъэри. Вячеслав дэгъоу зышIэщтыгъэхэм къы­зэраIорэмкIэ цIыф зафэщтыгъ, лIыгъэ хэлъыгъ.

«Щэм ыстыгъэр, псым епщэ» зэраIоу, лъэпкъыр ыкIи цIыф жъугъэхэр — хэти хьазаб гуимыкIыжьым щыухъумэгъэнхэмкIэ, мы романхэр IэпыIэгъу-гъозэшIух. Литературнэ кIэн лъапIэ лIым къыгъэнагъ.

Мамырыкъо Нуриет.