УФ-м и Президентэу Владимир Путиныр кIэщакIо зыфэхъугъэ лъэпкъ проектхэм ащыщэу «Дунэе ко­опера­циер ыкIи экс­пор­тыр» зыфиIорэм ипхырыщын пае аштэгъэ федеральнэ проектхэм ащыщ мэкъу­мэщ хъыз­мэтым­ ­ипродукцие IэкIы­бым гъэкIогъэным фы­те­гъэ­псыхьагъэр.

Ащ къыщыдэлъытагъэхэр Адыгеим щыгъэцэкIэгъэнхэм пае мэ­къумэщ хъызмэтым ипродукцие Iэ­кIыбым щыIугъэкIыгъэным фэ­гъэхьыгъэу шъолъыр проект ­аштагъ. США-м идолларкIэ къэлъытагъэу миллион 36-м къыщымыкIэу ауасэ тихъызмэтшIапIэхэм япродукциеу IэкIыбым щыIуагъэкIыным 2024-рэ илъэсым нэс къыфэкIонхэу ары пшъэрылъ шъхьаIэу щытыр. Ащ пае къыдагъэкIырэр нахьыбэ ашIын, товархэм ягъэзекIонкIэ ищыкIэгъэ инфраструктурэр гъэпсыгъэн фае. Ари проектым къыщеIо.

АР-м мэкъу-мэщымкIэ и ­Министерствэ тызэрэщигъэ­гъозагъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым гъомылапхъэу ыкIи мэ­къумэщ продукцие зыхашIыкIэу доллар миллион 12-м ехъу ауасэ Адыгеим IэкIыбым щы­IуигъэкIыгъ. Китаир, Тыркуер, Вьетнам, Германиер, Украинэр, Азербайджан, Белоруссиер, Абхъаз Республикэр, Узбекистан ыкIи Грузиер ары респуб­ликэм нахьыбэу зэпхыныгъэ зыдыриIэхэр. КъэкIыхэрэ ыкIи былым дагъэхэр, щэм, хьаджыгъэм, хэтэрыкIхэм, пхъэшъ­хьэ-­мышъхьэхэм ахэ­шIыкIыгъэ гъо­мылапхъэхэр, кIэнкIэр, шъоур, шъон пытэхэр, спирт зыхэмыт шъонхэр, лэжьыгъэ зэфэшъхьафхэр ары мы къэ­ралыгъохэм ащаIуагъэкIырэр.

Джащ фэдэу пынджэу Адыге­им къыщаугъоижьырэр экспортым агъэкIоным пае ащ фытегъэпсыхьэгъэ инвестиционнэ проект рахьыжьагъ. Респуб­ли­кэм имэкъумэщ хъызмэт хэ­хъоныгъэ езыгъэшIырэ хъыз­мэтшIэпIэ анахь инхэм ащыщэу «Синдика-Агро» зыфиIорэм ипынджлэжьыпIэу Красногвардейскэ районым итыр егъэ­кIэжьы. Псы зэрэкIагъэхъощт ыкIи ищыкIэгъэ чIыгъэшIухэр зэрэIэкIагъэхьащт системэу агъэпсырэм шэпхъакIэу лъэхъа­ным къыздихьыгъэхэр къыщыдэлъытэгъэщтых, пынджэу къырахыжьырэр IэкIыб къэралхэм ащаIуагъэкIын гухэлъ яI.

2021-рэ илъэсым нэс гектар 800-м къыщымыкIэу атIупщыным ыуж итых. Тызыхэт илъэсым ащ щыщэу гектар 300-р атIупщыщт. СистемакIэм иапэрэ чэзыу аухыгъ, ар гектари 100-мэ ащагъэпсыгъ. 2019-рэ илъэ­сым инвестициеу халъхьагъэр сомэ миллион 15,6-рэ мэхъу. Ащ щыщэу сомэ миллиони 9,08-р Адыгеим имэкъумэщ продукцие IэкIыбым щыIугъэ­кIыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ шъолъыр проектым къыдыхэ­лъытагъ. Джырэблагъэ АР-м мэкъумэщ хъызмэтымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур мыщ зыщэIэм къызэриIуагъэмкIэ, IофшIэнхэр гъогу картэм диштэу лъагъэкIуатэх ыкIи агъэ­нэфэгъэ пIалъэм, 2020-рэ илъэ­сым ишэкIогъу мазэ и 20-м, нэс аухыщт.

Пынджлэжьыным лъэшэу щыпылъых мэкъумэщ коопе­ративэу «Хатукайский» зыфи­Iорэми. Мыгъэ гектар 1099-рэ ащ щыхалъхьагъ. ГъэрекIо къы­рахыжьыгъагъэм мыгъи къыщымыкIэнэу мэгугъэх. Ащ фэшI мы хъызмэтшIапIэм ипынджи IэкIыбым щыIугъэкIыгъэным епхыгъэ Iофхэм ащ ипащэхэмрэ министрэмрэ зэдытегущыIагъэх.

Федеральнэ проектэу «Экспорт продукции АПК» зыфи­Iорэм хъызмэтшIапIэу гъомылапхъэ къыдэзгъэкIыхэрэм, про­дукциер IэкIыбым зыгъа­кIохэрэм къэралыгъо IэпыIэгъу ятыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ Iофтхьабзэхэр къыщыдэлъытагъэх. БэдзэршIыпIэм нэкъо­къогъоу къадиуцохэрэм апэ­шIуекIошъунхэм ыуж итынхэм фэгъэхьыгъэ зэзэгъыныгъэм (Соглашение о повышении ­конкурентоспособности) кIэтхагъэхэм чIыфэ къязытырэ банк­хэм, нэмыкI финанс организациехэм, къэралыгъо корпорациехэм федеральнэ бюджетым къыхэхыгъэу субсидие афэгъэ­кIожьыгъэныр зэу ахэм ащыщ.

Мары гущыIэм пае, ащ фэдэ зэзэгъыныгъэ УФ-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ ды­кIэтхагъ ООО-у «Мамрыкъу» зыфиIорэр. Ащ ишIуагъэкIэ охътэ кIэкIым телъытэгъэ кре- дит къыратыгъ. Ар къыуатыным шапхъэу къыщыдэлъытагъэхэм ащыщ чIыфэр етыжьыфэкIэ продукциеу IэкIыбым ыгъа­кIо­рэм илъэс къэс процентищым къыщымыкIэу хигъэхъоныр.

Джащ фэдэу мэкъумэщ продукциер зэрэзэращэрэм тырагъэкIодагъэм къегъэгъэзэжьыгъэнэу, мелиорацием фэгъэ­хьыгъэ къэралыгъо программэм къыдыхэлъытагъэу субъ­ектхэм ащызэшIуахыхэрэм апэ­Iуагъахьэрэм пае федеральнэ бюджетым къыхэхыгъэу субсидие афэгъэкIожьыгъэнэуи къэралыгъо IэпыIэгъу проектым къыщыдэлъытагъ.

Ахэм ямызакъоу, мэкъумэщ продукциер IэкIыб бэдзэр­шIыпIэхэм ащылъыгъэкIотэгъэным, ащыIугъэкIыгъэным апае зэшIуахыхэрэм апэIухьэрэм ычIыпIэкIэ федеральнэ бюджетым къыхэхыгъэу субсидие къатыжьыщт. Джы мары мы илъэсэу тызыхэтым кIэу къыхилъхьагъэхэм ащыщ мэкъумэщ продукцием сертификат пылъы­ным мылъку пэIузгъахьэхэрэм ащ къызэрэфырагъэгъэзэжьырэр.

ХЪУТ Нэфсэт.