Хьэ гъорыкIохэм ягугъу бэрэ къэтэшIы нахь мышIэми, зэшIохыгъэ мыхъугъэ Iофышхоу непэ обществэм ыпашъхьэ итхэм зэу ащыщ. Сыда пIомэ ахэр цIыфхэмкIэ щынагъоу щы­тых, анахьэу сабыйхэмкIэ. Илъэс къэс хьэ гъорыкIохэр къызэцэкъагъэхэм япчъагъэ хэхъо. Мыекъуапэ щыпсэухэрэм мы гумэкIыгъор зы илъэсэп зяIэр, мы мафэхэми ар анахь шъхьаIэхэм ащыщ.

Илъэс пчъагъэ хъугъэу хьэ гъорыкIо купхэр къалэу Мые­къуапэ иурамхэм бэу атетых. Ахэм япчъагъэ зыфэдизыр къыIонэу зыми ышIэрэп. Ау уицыхьэ телъэу къэпIон плъэ­кIыщт илъэс къэс ахэм зэрахахъорэр, ащ дакIоу мы Iофыгъом ыгъэгумэкIырэ къэлэдэс­хэм япчъагъи къыщыкIэрэп.

Хьэ гъорыкIохэр цIыфхэмкIэ щынагъох. Мыекъуапэ ирайонэу Маякым, урамэу Калининым, заводэу «Точмашым», вокзалым ыкIи къэлэ гупчэ паркым адэжь хьэ гъорыкIо купхэр бэу атетых. Ахэм хьашхъурэIухэр бэу ахэтых. Хьэхэм языхэм уазыте­куокIэ мащтэхэшъ, Iочъых. Ау ахэтых къызэцэкъэкIыхэрэри. Къэлэ паркым ыкIи урамэу Краснооктябрьскэм хьэ гъо-рыкIо купэу атетхэр мыщ пэгъунэгъоу щыпсэухэрэм ыкIи IофшIапIэу атетхэм ащыла­жьэ­хэрэм агъашхэх. Ахэм япчъагъэ бэ зэрэхъугъэм гумэкIы­гъорэ щынагъорэ къафехьы. Сыда пIомэ мы чIыпIэр уна­гъохэм языгъэпсэфыпIэу ыкIи якIуапIэу щыт.

«Мыекъуапэ ипсэушъхьэ гъо­рыкIохэр» зыфиIорэ волонтер купым ипащэу Зили Степановам къызэриIуагъэмкIэ, мы гумэкIыгъом къэлэдэсхэм ялажьи хэлъ. Сыда пIомэ а псэу­шъхьэхэм янахьыбэр ахэм къы­чIадзыжьыгъэх. Бэрэ къы­хэкIы цIыфым илажьэкIэ хьэхэм ыкIи чэтыухэм утынхэр, фыкъуагъэхэр атыращэхэу. КIымэфэ чъыIэхэр къызще­жьэрэм щыублагъэу хьэ къы­чIадзыжьыгъэхэр тучан чIэ­хьагъухэм, чIыунэхэм ачIэсых.

Хабзэм къыдилъытэу хьэ гъорыкIохэм уябэнын зэрэ­п­лъэкIыщт закъор ахэр къэуубытынхэ ыкIи стерилизацие шIыгъэнхэр ары. Ау Мыекъопэ къэлэ администрацием ипресс-­къулыкъу къызэрэщаIуагъэмкIэ, илъэс пчъагъэ хъугъэу мы гумэкIыгъом дэлэжьэн муни­ципальнэ учреждение респуб­ликэ гупчэм щагъэпсыгъэп.

Адыгеим ветеринариемкIэ и ГъэIорышIапIэ къызэрэщаIуагъэмкIэ, хьэ гъорыкIохэу Мые­къуапэ иурамхэм атетхэм яIоф непэ къинэу щыт. Хьэ купхэм япчъагъэ хэхъо зэпыт, ащ къы­хэкIэу зэпахырэ узхэр цIыфхэм къапыхьанхэм ищынагъо къэуцу. Хьэ гъорыкIохэм алъыплъэгъэнымкIэ муниципалитетхэм а унашъор зэратырахыжьыгъэр мытэрэзэу алъытэ. Мы уахътэм ахэм алъыплъэрэр къэшIэгъуай. Хьэ гъорыкIохэм алъэныкъокIэ федеральнэ мэхьанэ зиIэ унашъо аштэнэу тэгугъэ. Ащыгъур ары ныIэп къалэми, республи­кэми мы гумэкIыгъор зэшIо­хыгъэ зыщыхъущтыр.

Мы уахътэм хьэ гъорыкIохэр стерилизацие шIыгъэнхэр ыкIи ахэм яIыгъын зыпшъэ дэкIырэр мыкъэралыгъо предприятиеу — шакIохэм яхъызмэтшIапIэу «Элота» зыфиIорэр ары. Мыщ псэушъхьэ 50-м телъытагъэу охътэ гъэнэфагъэкIэ зыщаIы­гъыхэрэ шъхьэегъэзыпIэ иI ыкIи ренэу а пчъагъэм щыкIэхэрэп.

— Тэ республикэм икъэралыгъо унашъо тэгъэцакIэ, зыпари зылъымыплъэхэрэ хьэ гъорыкIохэм щырхэр къакIэмыхъонхэм ыуж тит: ащ фэдэхэр къэтэубытых, стерилизовать тэшIых. Нэужым илъэсым къыкIоцI ахэр охътэ гъэнэфагъэкIэ шъхьэегъэзыпIэм щытэ­Iыгъых. Псэушъхьэхэр зыукIы­хэрэм ыкIи щынаутхэмкIэ зыгъалIэхэрэм тэ тащыщэп, етIани къыдэплъытэн фае жъалымыгъэ хэлъэу псэушъхьэхэм адэзекIохэрэр хабзэм зэригъэ­пщынэхэрэр, — къыIуагъ «Элотым» итхьаматэ.

— Хьэ гъорыкIохэм алъэ­ныкъокIэ гумэкIыгъоу щыIэр икъоу Мыекъуапэ щызэшIохыгъэ хъурэп, икъоу мыщ хабзэр дэлажьэрэп, мыхэм апае къэралыгъо шъхьэегъэзыпIэ агъэ­псынэу зэраIуагъэри агъэцэ­кIэжьыгъэп. Псэушъхьэхэр сте­рилизовать ашIыщтыгъэмэ, мыщ фэдиз хьэ гъорыкIо гъогухэм атетыщтыгъэхэп ыкIи цIыфхэм яцакъэщтыгъэхэп. Арэу зыкIэхъурэми лъапсэ имыIэу щытэп. Къалэм стерилизацие щыпшIын хъумэ лъапIэу къыдэкIы, сомэ мини 4 — 5 ыуас ыкIи ар зэкIэми афызэшIо­кIырэп. Ащ къыхэкIэу хьэхэр цIыфхэм къычIадзыжьхэшъ, гъогум къытыратIупщыхьэх. Бэ­рэ къыхэкIы общественнэ транспорт уцупIэм, тучан чIэхьэгъу­хэм, бэдзэр Iупэм адэжьхэм хьэщыр цIыкIухэр тхылъыпIэ къэмланхэм арысхэу къыIуа­гъанэхэу. Джарэущтэу хьэ гъо­рыкIохэм япчъагъэ нахьыбэ мэхъу зэпыт, — къыIуагъ З. Степановам.

Адыгеим ихэбзэ пащэхэм къызэраIорэмкIэ, хьэ гъорыкIо купхэм лъыплъэн зэрямыIэр муниципальнэ хабзэм илажьэу пIоныр тэрэзэп. Мы гумэкIы-гъор къэлэ бюджет закъокIэ зэшIопхынэу щытэп. Къалэм ащ фэдиз ахъщэ иIэп хьэ гъорыкIохэр къыубытынхэу ыкIи ахэр стерилизацие ышIынхэу. Мы IофыгъомкIэ нэмыкI къэралхэм опытэу аIэкIэлъыр къыз­IэкIэдгъэхьан фае. Ахэм мы гумэкIыгъор псынкIэу дагъэзыжьы: зыми имые хьэхэр ыкIи чэтыухэр къаубытых, стерилизацие ашIых, чипхэр ахалъ­хьэшъ атIупщыжьых. Хэбзэгъэу­цугъэ гъэнэфагъэ щыIэу мы шIы­кIэр Урысыем ишъолъырхэм ащы­гъэфедэгъэнэу щыт. Ау ар бгъэ­псыным пае ахъщэу мыщ пэIу­хьащтыр къэзытIупщыщт федеральнэ программэр штэгъэн фае.

КъэIогъэн фае, 2020-рэ илъэ­сым щылэ мазэм къыщыублагъэу приютхэм афэгъэхьыгъэ федеральнэ законэу «Об обращении с животными» зыфиIо- рэр кIэу аштагъ. Ащ къызэ­рэщиIорэмкIэ, псэупIэ зи­мыIэ псэу­шъхьэхэр олIэ­жьы­фэхэкIэ шъхьэегъэзыпIэм ща­Iыгъыщтых. Джащ фэдэу ахэм яIэзэнхэ ыкIи стерилизацие ашIынхэ фае.

Мыщ дэжьым зэфэхьысыжьхэр пшIынхэ плъэкIыщт: уна-шъор агъэцэкIэным пае псэу­шъхьэхэр зыщаIыгъырэ шъхьэ­егъэзыпIэ закъоу Адыгеим итым чIыгу Iахь къыратын фае. Мы уахътэм станицэу Ханскэм пэмычыжьэу псэушъхьэхэр зыщаIыгъырэ шъхьэегъэзыпIэу «Дружок» зыфиIорэр зытет чIыпIэр бэджэндэу къаIахыгъ.

— ЧIыгур бэджэндэу зэрэтIыгъым къыхэкIыкIэ мыщ чэур Iудгъэуцошъурэп ыкIи псэу­шъхьэхэр зыдэсыщт вольерхэр тфыдэшIыхьэхэрэп. Официальнэу Iоф зышIэрэ организациеу тыщыт нахь мышIэми, чIыгу къытатыным нэмыкIыкIэ зыпарэми тыкIэдэурэп, ахъщи, псэушъхьэхэм ядгъэшхыщтыри тэр-тэрэу къэтэгъотых. ЦIыфхэр IэпыIэгъу къытфэхъух, ашхыщтхэр къытфащэх. Во­лонтерхэр мэгугъэх Адыгеим ипащэхэм мы Iофыгъом анаIэ ты­радзэнэу, ягумэкIы­гъохэр дагъэзыжьынхэу, — ­къыIуагъ шъхьэегъэзыпIэм ипа­щэу З. Степановам.

КIАРЭ Фатим.