ЗэлъашIэрэ композиторэу Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр зыдэт тхылъэу Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ къыдигъэкIыгъэм КIыкI Софиерэ Артем Пысьрэ къытегущыIэнхэу тялъэIугъ.

Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артисткэу КIыкI Софие Санкт-Петербург щэпсэу. Культурэм Iоф щишIэзэ, общественнэ пшъэрылъхэм ягъэцэкIэн хэлажьэ.

Санкт-Петербург тилъэпкъэгъу­хэм щызэхащэгъэ Адыгэ Хасэм хэт, шIэжьым ехьылIэгъэ пчыхьэзэхахьэхэм орэдхэр къащеIо, концертхэр къащеты. Адыгэ орэдхэр лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэхаригъэхы шIоигъоу Iофтхьабзэхэм кIэщакIэ афэхъу.

— «Орэдыр о зигъэгъус» зыфиIорэ тхылъэу Мыекъуапэ къы­щыхаутыгъэм сызеджэм, лъэшэу сыгушIуагъ, — къытиIуагъ КIыкI Софие. — Орэд пэпчъ гупшысэ хэхыгъэ хэсэлъагъо. Тхылъыр сIэкIэлъэу мэкъамэхэр гум къегущыIыкIых, концерт къэстын симурадэу зэгъэпшэнхэр сэшIых. Композиторэу Артем Пысь, тхылъым икъыдэгъэкIын хэлэжьагъэхэм гъунэ имыIэу сафэраз.

ЕгъэжьапIэм илъагъу

КIыкI Софие музыкальнэ училищыр Мыекъуапэ къыщиухыгъ, Санкт-Петербург ишIэныгъэ щыхигъэхъуагъ. Артем Пысь Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ иколледж щеджэзэ, композитор сэнэхьатым зыфигъасэщтыгъ. Консерваториеу Москва дэтым зычIахьэм, Адыгэ Республикэм зэпхыныгъэу дыри­Iэхэм заригъэу­шъомбгъугъ.

— Фестивальхэм, концертхэм ащыIурэ орэдхэм Артем Пысь ядэ­Iузэ, Адыгэ Респуб­ликэм искусствэ бай зэриIэм ыгъэ­гушхощтыгъ. Лъэцэрыкъо Кимэ ыусыгъэ произведениехэм ащыщхэр ансамблэ­хэм, орэдыIохэм апае зэригъа­фэхэу фежьагъ.

— Илъэс заулэ­кIэ узэ­кIэ­Iэбэ­жь­мэ, Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр аранжировкэ сшIынхэу гухэлъ сшIыгъэ, — къеIуа­тэ Артем Пысь. — Адыгэ Респуб­ликэм культурэмкIэ и Министерствэ Iофым зэхэщакIо фэхъуи, Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр зыдэт тхылъым икъыдэгъэкIын сыхэлэжьэнэу къызысаIом, тимурадхэр зэтефагъэхэу слъытагъэ.

Композиторэу Артем Пысь тхылъым игъэхьазырын хэлажьэзэ, адыгэ орэдхэм гукIэ нахь апэблагъэ хъугъэ. Фольклорым екIурэ лъагъом лъыхъузэ, зэ­фэхьысыжьхэр ышIыгъэх.

Тамэм лъагэу зерэIэт

Тхьабысымэ Умарэ Хэгъэгу зэошхом лIыхъужъныгъэ щызэрихьагъ, орденхэр, медальхэр къыфагъэшъошагъэх. Ядэжь къы­зегъэзэжьым, культурэм, искусствэм Iоф ащишIагъ.

— Орэд 600 фэдиз Тхьабысымэ Умарэ ыусыгъэу къалъытэ, — зэдэгущыIэгъур лъегъэкIуатэ КIыкI Софие. — «Синан», «О унитIу», «Сикъуадж», фэшъхьафхэри адыгэхэм ядунай щызэхахых. Шъэожъ Розэ Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр къыIохэзэ эстрадэм нахь щызэлъашIагъ. Сэ анахьэу къыхэзгъэщы сшIоигъор Умарэ иорэдхэу макIэу къа­тIохэрэр арых. КIыкI Софие зэрилъытэрэмкIэ, композиторым иIофшIагъэ щыIэныгъэм къыщыбгъэлъэгъоным фэшI орэдэу ыусыгъэхэр концертхэм, пчыхьэзэхахьэхэм нахьыбэрэ къащаIонхэу фай.

Орэдым тамэу иIэм лъагэу зиIэтыным пае зы нэбгырэп IофшIэным хэлажьэрэр. Искусствэм лъэпкъхэр зэрэзэфищэхэрэм укъыпкъырыкIызэ, щыIэныгъэм уфэкIоныр уахътэм къыгъэуцурэ пшъэрылъ.

Нахьыбэрэ зэхэтхынхэм фэшI

«Орэдыр о зигъэгъус» зыфиIорэ тхылъым У. Тхьабысымым ипроизведение 20-м нахьыбэ къыдэхьагъ. Лъэпкъ искусствэм итарихъ къыхахыгъэхэр артистхэм ашIогъэшIэгъонэу къаIощтых. Фольклорым нахь куоу тыдэлэжьэн зэрэфаер ащ къеушы­хьаты.

«Ным иорэд», «Пшъэшъэ удж», «Адыгэ пщынэ», «Адыгэ хэку», нэмыкIхэри тиартистхэм нахьыбэрэ зэхытагъэхы тшIоигъу.

Орэдым гур къеIэты, орэдым щыIэныгъэм уфещэ. Орэдым пIуныгъэ мэхьанэу иIэр гъашIэм къыщеIыхыщтэп.

«Тижъуагъу», «Осыр къесы», «Сишъэогъу», фэшъхьафхэри тхылъым къыдэхьагъэх. Дзэ­кIолIым къытхыгъэ письмэм ехьылIэгъэ орэдым уегупшысэзэ, Хэгъэгу зэошхом гукIэ зыфэо­гъазэ…

Композиторэу Тхьабысымэ Умарэ къытфиIотэжьыгъагъ фашистхэм язэхэкъутэн хэлажьэзэ хьылъэу къызэрауIэгъагъэр. ТекIоныгъэм ия 75-рэ илъэс фэгъэхьыгъэ зэхахьэм тахэлажьэ зыхъукIэ, Тхьабысымэ Умарэ фэдэхэу орэдыр зигъусэгъэ дзэкIолIхэм щыIэныгъэ гъэшIэ­-­гъон къызэракIугъэр нэгум къыкIэуцо.

Концертыр агъэхьазыры

«Орэдыр о зигъэгъус» зыфиIорэ тхылъым къыдэхьагъэхэм афэгъэхьыгъэ концерт КIыкI Софиерэ Артем Пысьрэ агъэхьазыры.

Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ иколледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм июбилей ехьылIэгъэ пчыхьэзэхахьэхэр Мыекъуапэ бжыхьэм щызэхащэщтых.

— ЕджапIэу къэтыухыгъэм тиконцерт щыкIощт, — къеIуатэ КIыкI Софие. — Колледжым икIэ­лэегъаджэхэм, студентхэм та­IукIэщт.

Санкт-Петербург, Москва, фэшъхьафхэм Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр КIыкI Софие къащиIощтых. Санкт-Петербург и Адыгэ Хасэ щыкIощт пчыхьэзэхахьэм ныбжь зэфэшъхьаф зиIэхэр къы­рагъэблэгъэщтых. Орэдыр зигъу­сэхэм, ар зикIасэхэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэным зэхэщакIохэр пылъых.

Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» У. Тхьабысымым иорэдхэм афэгъэхьыгъэ зэхахьэу щыкIощтым КIыкI Софиерэ Артем Пысьрэ къырагъэблэгъагъэх. КIэлэцIыкIу зыгъэ­сапIэу «Щыгъыжъыер», къэшъокIо ансамблэхэу «Абрекхэр», «Мые­къуапэ инэфылъэхэр», фэшъхьафхэри хэлэжьэщтых.

Орэдым тызэфещэ, насыпыр къытфехьы. Орэдыр зигъусэм гушIуагъор къебэкIэу дунаим щэпсэу. Тхьабысымэ Умарэ иорэдхэр гъашIэм иджэмакъых, лъэпкъхэм яорэдых.

ЕмтIылъ Нурбый.