Адыгэ Республикэм ичIыпIабэмэ къэкIырэ уцыжъэу амброзиер (губгъожьыхапхъэр) ащыбэгъуагъ.

Ар нахьыбэу хатэхэм, гъогунапцэхэм, дачэхэм къащэкIы. Гъэмафэр къызихьагъэм къыщегъэжьагъэу амброзием ыкIи нэ­мыкI уцыжъ лъэпкъхэм ябэныгъэнымкIэ тиреспубликэ Iофыгъо макIэп щызэшIуахырэр. Сыда пIомэ анахьэу амброзиер цIыфым ипсауныгъэкIэ щына­гъоу щыт. Ащ кIэу къыпытэкъухэрэр жьым хэтэу цIыфхэм зызыIуащэкIэ ахэр егъэсымаджэх. А узым «амброзийный поллинозкIэ» еджэх. Илъэс къэс амброзием ыпкъ къикIыкIэ сымаджэхэм япчъагъэ хэхъо. Бжыхьэм амброзием ичылапхъэхэр ретэкъу­хьэх. Арышъ, мы уцыжъ лъэпкъым «аллергие» фызиIэ цIыф­хэмкIэ Iоныгъо мазэр джыри щынагъоу щыт. Амброзием кIэу къыпытэкъурэм цIыфым ыпэпс къырегъэчъы, нэм нэпсыр къыкIегъэкIы, егъапскэ, ыкIышъо къэуплъыжьы, егъэхъупцIы. Ахэм адакIоу жьымыгъот къареты. Ащ нэмыкIэу чIыгум къы­тырэ лэжьыгъэм къыщегъакIэ.

Амброзием хэкIыпIэ закъоу иIэр ар гъэкIодыгъэныр ары. ШIокI имыIэу амброзием ебэныгъэным фэгъэхьыгъэ федеральнэ унашъом къыдыхэлъытагъэу Iофтхьабзэхэр республикэм щызэшIуахых. Мы унашъом игъэ­цэкIэн фэгъэзагъ Россельхознадзорым икъыблэ шъолъыр и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Респуб­ликэм щыIэр.

Ащ икъэралыгъо инспектор шъхьаIэу Лъэцэр Адам къызэриIуагъэмкIэ, уцыжъ лъэпкъэу амброзием ебэныгъэнымкIэ жъоныгъокIэ мазэм къыщегъэ­жьагъэу республикэм ичIыпIэхэм Iофыгъо зэфэшъхьафхэр ащызэшIуахых. Ахэм муниципальнэ образованиехэр къахагъэлажьэх. Шапхъэхэр зыукъуагъэу къыхагъэщыгъэхэр агъэпщынэх.

— Уцыжъэу амброзием ебэныгъэнымкIэ федеральнэ унашъоу щыIэр зыукъохэрэм тазыр­хэр атетэлъхьэ, — еIо Адам. — ЗэрэдгъэпщынэщтхэмкIэ апэ пэшIорыгъэшъэу макъэ ятэгъэIу. Нэужым хабзэр зыукъохэрэм нахь пхъашэу тадэзекIо. ЦIыф къызэрыкIохэм сомэ 200 — 500, предпринимательхэм — сомэ 500-м къыщегъэжьагъэу 1000-м нэс, юридическэ лъапсэ зиIэ цIыфхэм ыкIи къоджэ администрацием мини 5-м къыщегъэ­жьагъэу мини 10-м нэсэу тазырхэр атетэлъхьэ.

Инспектор шъхьаIэм къызэриIуагъэмкIэ, амброзиер жъоныгъокIэ мазэм къэкIынэу регъажьэ. А уахътэм къыщыублагъэу лъыплъэн Iофтхьабзэхэм ахахьэу дэкIыгъохэр зэхащэх. Амброзием ебэныгъэным епхыгъэ Iофтхьабзэхэр зэрахьанхэмкIэ къоджэ псэупIэхэм япащэхэм пэшIорыгъэшъэу макъэ арагъэIу. БэмышIэу АР-м мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Къуа­нэ Анзаур ГъэIорышIапIэм иIофышIэхэм ягъусэу дэкIыгъо-уп­лъэкIун яIагъ, республикэм ичIыпIэхэр, ишъофхэр къакIухьагъэх, къоджэ псэупIэхэм ада­хьэхэзэ уцыжъым игъэкIодынкIэ Iофтхьабзэхэр зэрэзэхащэхэрэр зэрагъэшIагъ. Зэфэхьысыжьэу ашIыгъэхэмкIэ административнэ хэбзэукъоныгъэ зышIыгъэхэм протоколхэр афызэхагъэуцуа­гъэх. Амброзиер зымыупкIагъэ­хэм ыкIи зымыгъэкIодыгъэхэм тазырхэр атыралъхьэх.

— Мы уахътэм амброзием чылапхъэхэр ретэкъухьэ, арэу зыхъукIэ аллергие зиIэ цIыфхэмкIэ ар щынагъоу щыт, ащ нэмыкIэу мэкъумэщ продукцием иягъэ екIы. Ащ къыхэкIэу цIыф­хэм ядэо тхылъхэр ГъэIорышIапIэм къызагъэхьыхэкIэ, планым хэмытэу уплъэкIун Iофтхьабзэхэр ретэгъэкIокIых. БлэкIыгъэ илъэ­сым егъэпшагъэмэ, мыгъэ къо­джэ псэупIэхэм яфитосанитарнэ зытет уигъэрэзэнэу щыт, губгъо гъогухэм, мэз гъэхъунэхэм уцы­жъэу амброзиер макIэу ащэ­олъэгъу. Анахьэу гумэкIыгъохэр зыдэщыIэр Красногвардейскэ районыр ары. Хэукъоныгъэхэр дагъэзыжьынхэу ахэм унашъохэр афэтшIыгъэх, — къыIуагъ Лъэцэр Адам.

Амброзиер зы метрэм къыще­гъэжьагъэу метритф нэс илъэгагъэу, илъэсым зэ къэкIы. Ар занкIэу дэкIые ыкIи къутамэхэр бэу къыгокIэх, лъэпсэ пытэ иIэу екIыхы. Бэдзэогъу – шышъхьэIу мазэхэм къэгъагъэ хъунэу регъажьэ. Бжыхьэм ехъулIэу чылапхъэхэр ретэкъухьэ. А мазэхэм ащ ыгъэсымаджэрэ цIыфыбэм Адыгеир къабгынэн фаеу мэхъу. Арэущтэу мыхъуным фэшI, амброзием зыкъимыIэтызэ, икъе­жьэгъум гъэкIодыгъэн фае.

Амброзием къытырэ «аллергием» кIуачIэ зэриIэм къыхэкIэу ащ зэ ыгъэсымэджэгъэ цIыфыр мы уцыжъыр зыдэщымыIэ чIыпIэ чыжьэм кIуагъэми, а узыр ренэу ыпкъынэ-лынэ къыхэнэ. Анахь цIыф узынчъэр арыми, мы уз щынагъор къылъыIэсын ылъэ­кIыщт. Ар анахьэу къызэрэпшIэщтыр цIыфыр къепсы зэпытэу, ыпэ зэфишIэу, ыкIышъо зыгорэхэр къызыхиутыкIэ ары.

Врачхэм къызэраIорэмкIэ, амброзием ыпкъ къикIыкIэ «аллергие» зиIэ цIыфым ежь- ежьырэу уцхэр аптекэм къыщищэфынхэ ылъэкIыщт. Ау мэфитIум къыкIоцI уцым ишIуагъэ къыземыкIыкIэ терапевтым е аллергологым дэжь кIомэ на­хьышIу.

Ащ нэмыкIэу амброзием зыщыухъумэгъэным пае нахьыбэрэ зыптхьакIын фае, тыгъэм пэшIуе­кIорэ нэгъунджэр пкIэлъмэ ишIуагъэ къэкIощт. Унэм укъызихьажьыкIэ псынкIэу зызэблэпхъун ыкIи пщыгъыгъэ щыгъынхэр бгыкIыжьынхэ фае.

КIАРЭ Фатим.