Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ къэкIхэрэм ягенетическэ амалхэмкIэ Урысые институтэу Н.И. Вавиловым ыцIэ зыхьырэм ипащэу, шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием ипрофессорэу, шIэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэкIэ Советэу УФ-м и Президент дэжь щылажьэрэм хэтэу Елена Хлесткинамрэ, ащ игуадзэхэу Александр Сапожниковымрэ Алексей Заварзинымрэ IофшIэгъу зэIукIэгъу АР-м и Правительствэ зычIэт унэм щызэдыряIагъ.

Институтым ипащэхэр Адыгеим къеблэгъагъэх къэкIхэрэм ягенетическэ амалхэмкIэ Урысые институтэу Н.И. Вавиловым ыцIэ зыхьырэм и Мыекъопэ ушэтыпIэ станцие загъэ­псыгъэр илъэс 90-рэ зэрэхъугъэм фэгъэ­хьыгъэ Iоф­тхьабзэхэм ахэлэжьэнхэу. Ащ фэшI рес­публикэм тыгъуасэ егъэджэнхэмрэ институтым ишIэныгъэлэжьхэм ясовет ионлайн зэхэсыгъорэ щыкIуагъэх.

Правительствэм и Унэ щызэхащэгъэ зэхэсыгъом хэлэжьагъэх АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэ игуадзэу Шъэо Аскэр, АР-м мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур, АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу КIэрэщэ Анзаур, АКъУ-м ыкIи МКъТУ-м яректорхэу Мамый Даутэрэ Къуижъ Саидэрэ, Мыекъопэ ушэтыпIэ станцием — къэкIхэрэм я Урысые институт и Федеральнэ ушэтыпIэ гупчэ икъутамэ ипащэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ Сапый Юрэ.

Адыгеим и ЛIышъхьэ афэгушIуагъ шIэныгъэлэжьхэмрэ къэкIхэрэм я Урысые институт щылажьэхэрэмрэ ямэфэкI мафэкIэ ыкIи яIофшIэн гъэхъагъэхэр тапэкIи щашIынхэу афэлъэIуагъ. Къэралыгъом имэкъумэщ хъызмэт хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ, экологие, биоресурснэ, гъомлэпхъэ ыкIи лъэпкъ щынэгъончъэныр егъэгъотыгъэнхэмкIэ институтым имэхьанэ зэрэиныр КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ.

«Къэралыгъом имэкъумэщ лъэныкъо Iоф щызышIэрэ ушэтыпIэхэм, Мыекъо­пэ ушэтыпIэри зэрахэтэу, якъежьапIэу щыт институтыр. Ар Адыгеим ежь ышъхьэкIэ щигъэпсыгъ академикэу Николай Вавиловым. КъэкIхэрэм яинститут шIэныгъэмкIэ ыкIи гъэсэныгъэм­кIэ ылъапсэ, чылапхъэхэм яхъарзынэщэу щызэхаугъоягъэр, зыфэдэ къэмыхъугъэ IофшIагъэу аIэкIэлъыр дунэе шIэныгъэм идышъэ хъарзынэщ хэхьагъэх», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Елена Хлесткинам Адыгеим и ЛIышъхьэ рэзэныгъэ гущыIэхэр фигъэзагъэх ынаIэ къызэратетым фэшI ыкIи Мые­къопэ ушэтыпIэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным пае ашIэнэу агъэнафэхэрэм къатегущыIагъ.

«КъэкIхэрэм ягенетическэ амалхэмкIэ Урысые институтэу Н.И. Вавиловым ыцIэ зыхьырэм къутэмэ 11 хэхьэ, анахьыбэр зэрытыр Урысыем икъыбл. Къутамэхэм анахьыжъхэм ащыщ Адыгеим щылажьэрэр. Станцием нахь дэгъоу Iоф ышIэным тегъэпсыхьэгъэ пстэури икъоу IэкIэлъ», — къыIуагъ Елена Хлесткинам.

Чъыгхатэхэу итальянскэ къэгъэкIыкIэм тетэу Адыгеим щашIагъэхэм афэгъэхьыгъэу Iофэу республикэм щызэшIуахы­гъэм ЛIышъхьэр къытегущыIагъ ыкIи шъолъы­рым имэкъумэщ хъызмэт нахьышIум ылъэныкъокIэ зэблэхъуныгъэ­хэр фэшIыгъэнхэмкIэ къэкIхэрэмкIэ урысые институтым зэдэлэжьэныгъэу дыряIэм ишIуагъэ къызэрэкIощтым ицыхьэ зэрэтелъыр къыхигъэщыгъ.

«Непэ тэ анахьэу тынаIэ зытетыр шъолъырым чъыгхэтэ къэгъэкIыным зыщегъэушъомбгъугъэныр ары, ащ пае Мыекъопэ ушэтыпIэм иамалхэр гъэфедэгъэнхэ фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

ИжъыкIэ къагъэкIыщтыгъэ пхъэшъхьэ-мышъхьэхэр икIэрыкIэу зэтегъэуцожьыгъэнхэр игъоу зэрэщытыр Елена Хлесткинам къыхигъэщыгъ. ГущыIэм пае, Мыекъопэ ушэтыпIэм лъэпкъ мини 3-м ехъу IэкIэлъ, ахэм ащыщых къужъэу, мыIэрысэу ыкIи къыпцIэу «лъэпкъ чылапхъэкIэ» заджэхэрэр. Мыхэм джащ фэдэу ахэхьэх ижъырэ адыгэ пхъэшъхьэ-мышъхьэ купри. Шъугу къэдгъэ­кIыжьын, ижъырэ адыгэ чъыгхатэхэр зыфэдэ къэмыхъугъэ этнокультурнэ кIэнэу зикупкI тичIыгу щыпсыхьагъэхэр арэу зэрэщытхэр.

ШIэныгъэ-гъэсэныгъэ зэдэлэжьэны­гъэр джыри зы лъэныкъоу Iоф зыдашIэхэрэм ащыщ. Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетымрэ Мыекъопэ ушэтыпIэмрэ игъэкIотыгъэу зэдэлажьэх. Джащ фэдэу ушэтыпIэм зэзэгъыныгъэ дишIыгъ Адыгэ къэралыгъо университетми. Биологиер зэзыгъашIэхэрэр ятIонэрэ курсым къыщыублагъэу шIэныгъэ ушэтынхэм ахэлажьэх. Адыгеим, Урысыем инэмыкI шъолъырхэм шхын къабзэ ащагъэфедэным пае ушэтынхэм яшIуагъэкIэ чылапхъэхэм якъыхэхынкIэ лъэныкъуакIэхэм зарагъэушъомбгъун гухэлъхэр щыIэх. АшIэнэу агъэнафэхэрэм ащыщых биологиемкIэ егъэджэнхэу АКъУ-м бжыхьэм щызэхащэщтхэр, къэкI­хэрэмкIэ институтым ишIэныгъэлэжьхэр Гупчэу «Полярис-Адыгея» зыфиIорэм лъэныкъоу «ШIэныгъэм» тегъэпсыхьагъэу зэхащэхэрэ Iофтхьабзэхэм къягъэб­лэгъэгъэнхэр, Адыгеим иеджапIэхэм ащылэжьэрэ кIэлэегъаджэхэм «генетика» зыфиIорэ лъэныкъомкIэ яшIэныгъэ­хэм ахагъэхъоныр.

Адыгеим и ЛIышъхьэ зэшIуахынэу агъэнэфэрэ пстэуми адыригъэштагъ ыкIи мэкъу-мэщым хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ шIэныгъэ лъапсэу щыIэр гъэфедэгъэным, IофышIэхэм ягъэхьазырын, сэнаущыгъэ зыхэлъ студентхэм, кIэлэ­еджакIохэм ягъэунэфынрэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэнымрэ афэгъэхьыгъэу пшъэрылъхэр къышIыгъэх.

АР-м и ЛIышъхьэ и пресс-къулыкъу