«Гъогу тетыр гъогу тенэрэп»
Ныр, лъфыгъэр е Iахьыл гупсэр чIэзынагъэм дэгъоу ешIэ сыд фэдизэу IэпыIэгъу къыпфэхъухэу уагъэIэсагъэми, а узыр пщызгъэгъупшэн дунаим зэрэтемытыр. УIагъэу ар цIыфым ыгу телъэу къэнэ. Мытхьаусыхэу, мыгъынагъэу, гум ишъэфы хъужьыгъэу, икъини ихъяри а узыр къащыдэоежьызэ игъэшIэ гъогу ехьы. «Джаущтэу дунаир гъэпсыгъэ» тэIошъ, ар Тхьэм фэтэгъазэ, тэри зытэгъэгупсэфы.
Джащ фэд укъызыщыхъугъэ чIыгужъыр чIэунэныр. Мэхъу ар чIыгоу сысыгъэм, псэу къиугъэм, жьэу, машIоу зыкъэзыIэтыгъэм е нэмыкI къин горэм къыхэкIыгъэу. Ар гупшысэкIэ гум еогъаштэ. Ау Iашэу бгъотыгъэр нэепсыягъэм фэбгъэлажьэу, лъэпкъ псаур уукIэу, ичIыгуи тепхэу, ихэгъэгуи ипфыжьымэ, шапхъэ зимыIэ гухэкIэу, уIагъэу, мыкIодыжьын узэу лъэпкъым ар къыфэнэ. Ащ фэдэр Тхьэм фэогъазэкIи ыштэщтэп. Ар зэрашIагъэмкIэ — шапхъэ зимыIэ гухэкI-гунахьэу, зышIагъэхэмкIэ — упщыныжьын умылъэкIын жъалымыгъэу лIэшIэгъумэ къахэнэ.
Непэ тихэгъэгу щызекIорэ гупшысэхэу, зекIуакIэхэу загъорэ тызэрихьылIэрэмэ тырагъэгупшысэ, тиблэкIыгъи имыгъоу тыгу къагъэкIыжьы. Зэблэхъугъэ хъугъэха цIыфхэр?! Тызыхэт дунаир фэшъхьафа?! Партие 40-м ехъу зэрыт хэгъэгум ар щыхъун ылъэкIыщта?! Хэгъэгушхоу лъэпкъи 180-м ехъу зыщыпсэурэм сыд пай ащ фэгъэзагъэу Министерствэ имыIа?! Арэу щытми дунаим щыхъурэ-щышIэрэмэ ахэщагъэ хъугъэхэу, ахэр агъэдэIонхэу хэгъэгум ипащэмэ гупшысэхэр зэблахъух. Хэбзэ-унашъоу къыдагъэкIырэмэ лъэпкъ ини, цIыкIуи яфитыныгъэ зэфэдэ ешIы. ЯчIыгуи, абзи, якIэн лэжьыгъи зыдаIыгъэу псэунхэу амал къареты. Ар дэгъу, ахэм гугъапIэхэр къатых! Ау, а щыIакIэм, шъхьафитыныгъэм ылъапсэ ор-орэу щымыгъэпытэжьэу, уфэмыбанэу, республикэ узэрашIыгъэм иIахьтедзэу зыми ар къыуитыщтэп. БлэкIыгъэу тиIэми, лъэпкъым къыкIугъэ гъогуми узарыплъэкIэ ар дэгъоу къыбгурэIо.
Непэ къыддэхъугъэм тырэгушхоми, Косовэ къикIыжьыгъэ адыгэмэ къагъэлъэгъуагъ зы зыпшIыжьын гъогур зэрэмыпсынкIэр. ЛIыгъи чIэнагъи ащи зэрэхэлъыр. ЛIэшIэгъум ехъоу зэрысыгъэхэ хэгъэгум лъапсэр къыщыхачыжьыни, къэкIожьынхэ алъэкIыгъ. Къиным гушIуагъор хэлъэу ячIыгужъ къагъэзэжьыгъ, мэфэкIэуи шышъхьэIум иапэрэ мафэ республикэм къыфахьыжьыгъ. Джы хэкужъым зы къуаджэу щыщы хъужьыгъэх. Ащ ыпэкIэ къэзгъэзэжьыгъэхэр тиIэхэми, а мэфэкI мафэр ахэм къалэжьыгъэу плъытэныр атефэ. Мы гъогум джыри къырыкIуагъэх Шам, Иорданием, Израиль къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр, ахэм анэмыкIхэри. Гъогум удэлажьэ къэс, рыкIощтыр нахьыбэ мэхъу, нахь зеушъомбгъу. КъэтэшIэжьы а гъогур зэфэшIыгъэ шъыпкъэуи зэрэщытыгъэр.
Мы аужрэ илъэсхэм Адыгэ Республикэм тилъэпкъэгъу нэбгырэ минитIум ехъу къэкIожьыгъ. Лъэпкъыр зыгъэлъэпкъырэ гупшысэу, шэн-хэбзэ зэхэтыкIэу къыздахьыжьыгъэхэр къэплъытэхэмэ, а пчъагъэм инэу зеIэты. А зэпстэури лъэпкъ шIэжьым зэрэхэхъуагъэм, цIыфмэ ягупшысэхэр зэблэхъугъэ зэрэхъугъэм ишыхьатых. Адыгэ хасэхэм ныбжьыкIэхэр ахэщагъэхэу, къэлэ, къоджэ, хэгъэгу хасэхэм шэпхъэ гъэнэфагъэ ахэлъэу зэрэзекIохэрэм а пстэури зэрипхыжьыхэу Дунэе Адыгэ Хасэр зэрэлажьэрэм уагъэгушхо! Ахэм зэрахьэрэ Iофыр гупшысэ хэлъэу, хабзэми, хэгъэгум ипащэхэми анагъэсынхэ алъэкIы, гъусэ зэфэхъунхэр къадэхъу.
Косовэ къикIыжьыгъэ адыгэхэм къинэу зэпачыгъэм хэбзэ къулыкъушIэу хэлэжьагъэхэр макIэп. А пстэуми кIуачIэ къязытыгъэр, республикэм иапэрэ Президентэу Джарымэ Аслъан, ащ къиныгъоу хэлъыр къыгурыIуи, мыщынэу Iофыр ыпшъэ зэрэрилъхьажьыгъагъэр ары. Непи ащ Iофэу зэрихьагъэм пыдзагъэу типащэхэр мэзекIох.
Адыгэ Республикэм ипащэу КъумпIыл Мурат Тыркуем зэкIом Iофэу щызэрихьагъэмэ зэу ащыщыгъ адыгэу хэгъэгум исхэм зэраIукIагъэр, гущыIэгъу зэрафэхъугъэр. Непэрэ мафэм амалэу къытитыгъэмэ адиштэу, тилъэпкъэгъухэу тыди щыпсэухэрэр нахь игъэкIотыгъэу зэрэзекIонхэ фаер ащ хигъэунэфыкIыгъ.
Уахътэм къыздихьыгъэу непэ республикэмкIэ лъэпкъ Iофмэ афэгъэзэгъэ Комитет щыI, программэ гъэнэфагъэ иIэу, ишIогъэшхо къакIозэ ар мэлажьэ. Ащ итхьаматэу Шъхьэлэхъо Аскэр гупшысэрэ IофшIэгъэшхорэ зыкIыб дэлъ пащэхэм ащыщ. Илъэсыбэрэ Адыгэ Хасэм итхьамэтагъ, республикэм щызэхэщэгъэ общественнэ движениехэр, союзхэр, организациехэр дэгъоу ешIэх, ахэм игъом алъыIэсын, яIофыгъо зэфэшъхьафхэм ахэлэжьэн елъэкIы. Ащ къыхэкIэу, къыдэхъурэри макIэп, зыуж итыри бэ.
Пстэуми анахь шъхьаIэр зихэкужъ къэзыгъэзэжьы зышIоигъо тилъэпкъэгъумэ непэ агъотыгъэ амалыр гъэпытэгъэныр ары. КъэкIожьыхэрэм гупчэ афызэхащагъ, щыIэкIэ-псэукIэу къызыхэхьажьыхэрэм хэгъэгъозэгъэнхэм Iоф дашIэ. ЕджэнымкIи, IофшIэнымкIи, бзэм изэгъэшIэнкIи, нэмыкI къиныгъоу апэ къикIыхэрэмкIи гупчэр IэпыIэгъу афэхъу. Фестивалхэр, зэнэкъокъухэр, къэгъэлъэгъонхэр, зэхахьэхэр ашIых. АдыгабзэкIэ лъэпкъ телевидениер, радиор, театрэр мэлажьэх, тхылъхэр къыдагъэкIых. Республикэм щыкIорэ мэфэкI мафэхэм ныбжьыкIэхэр ахэлажьэх, нэIуасэ щызэфэхъух, унагъохэр ашIэх.
Республикэм иэкономикэ зыкъегъэIэтыгъэным, ылъапсэ гъэпытэгъэным фэшI ащ мылъку хэзылъхьан зылъэкIыщтхэм, меценатхэм, инвесторхэм Iоф адашIэ. ЛэжьапIэхэр, псэупIэхэр, IэзэпIэ-зыгъэпсэфыпIэхэр, нэмыкIхэр хэкужъым щызышIынхэу фаемэ амал дэгъухэр агъотыгъэх. Ахэр зымэфэ Iофхэп, зы илъэскIэ бгъэпсынхэ плъэкIыщтэп, уахъти мылъкуи ящыкIагъ, ау узэгурыIомэ пфэмыукIочIын щыIэп.
Непэ бзэр, лъэпкъ кIэныр, культурэр, шэн хабзэхэр зыхэтымыгъэзынхэм, зы тшIыжьынхэм тыдэлэжьэнэу щыт. Адыгэ тхакIохэм, шIэныгъэлэжьхэм, композиторхэм, искусствэм хэщагъэхэм яIофшIагъэхэр зэлъыIэсынхэм иамалхэр къэдгъотынхэ фае. Лъэпкъым игъэхъагъэ тыдэ щыIэми лъэпкъым ибаиныгъ, ар нахь лъагэу Iэтыгъэ къэсми, нахь уалъэгъу, узэхахы, а пстэуми хэти рыгушхон елъэкIы.
Лъэпкъым ицIыфышъхьэ хахъо ышIыныр тыди щыпсэурэ адыгэхэм янахьыжъхэм Iофыгъо шъхьаIэу алъытэ. Мыщ фэгъэхьыгъэ унашъохэр Урысыем щаштагъэх, ахэр IэубытыпIэ пшIынхэкIэ дэгъу. Лъэпкъым хахъо имыIэмэ, лIэшIэгъу пчъагъэм ылэжьыгъэ пстэури, бзэри, шъуашэри зезыхьанхэ тимыIэжьхэу тыкъэнэжьыщт, тыкIодыжьыщт. Нахьыжъмэ я Совет хэтхэр ыгъэгумэкIыхэу мы Iофым бэрэ зыфагъэзагъ. «КIэныжъхэм яугъоижьыгъо къэсыгъ» зыфиIорэ тхыгъэхэу адыгабзэкIи урысыбзэкIи гъэзет нэкIубгъомэ къарыдгъэхьагъэхэм мы гупшысэхэр ащыщых. УичIыгужъ щыбгъэчъырэ лъапсэр мыкIодыжьэу, гъэшIэн кIэны мэхъужьы. Мылъкоу хэплъхьагъэр, мэстанэ щизми, лъэпкъым фэлажьэ. Ащ фэгъэхьыгъэу зэрэ Урысыеу щызэлъашIэрэ меценат цIэрыIоу Шъэумэн Хьазрэт щысэшIу къыгъэлъэгъуагъ.
IэкIыб хэгъэгумэ къарыкIыгъэ тилъэпкъэгъухэр кIожьыхэ зыхъукIэ, чIыгу тIэкIу хэкужъым зыдырахыжьэу бэрэ плъэгъущт. Ар Iэхьыл-гупсэхэм ялъэIукIэ щымыIэжьхэм ябэны тыратэкъожьы, тIэкIуи къагъанэ ежьхэмэ яхьадашъхьэ дычIалъхьажьынэу. Гупшысэу, гууз-лыузэу ащ хэлъыр ины. ЛIэшIэгъу мин пчъагъэм ыпсэрэ ыкIуачIэрэ хэлъэу лъэпкъым ылэжьыгъэ чIыгум зэхапшIэу напэ иI, фэбагъэ хэлъэу Iэзэгъу, ыми къыоу. Джары чIыгур ным зыкIыфагъадэрэр.
Уахътэм къытфихьыгъэ амалхэр икъоу дгъэпсэуалъэхэзэ, хахъорэ щэIагъэрэ тиIэу, шIэжьым зиIэтэу, тигухэлъ тытемыкIэу, республикэм ылъапсэ дгъэпытэзэ тыпсэун фаеу Адыгэ Республикэм инахьыжъмэ алъытэ.
ГъукIэлI Нурбый. Адыгэ Республикэм инахьыжъмэ я Совет итхьамат.