Коронавирусым зимыушъомбгъуным фэшI цIыфхэр унэм исынхэ фаеу хъугъэх. Мэзэ заулэм ахэр къикIыгъэхэп, яIофшIэгъухэм, яныбджэгъухэм ахэмыхьэхэу уахътэр агъэкIуагъ. Джы, гумэкIыгъор нахь зэкIэкIуагъ ыкIи цIыкIу-цIыкIоу тищыIэныгъэ зытетыгъэм тыхэуцожьы. ПкъышъолымкIэ ыкIи цIыфым изытеткIэ къемыхьылъэкIэу ар зэрэкIощтым психологхэр къытегущыIэх.

МэкIэ-макIэу зыпкъ уиуцожьын фае

МэкIэ-макIэу мы Iофым укъыхэкIыжьыныр пстэуми анахь шъхьаIэу специалистхэм къы­хагъэщы. ХьакIэу уиIа­хьылхэм, ныбджэгъухэм уафэкIоным ыпэкIэ лъэсэу къэп­­кIухьаныр къыхэпхын фае. Угу дэхъыкIырэр нахь зэтыригъэу­цожьынымкIэ ащ фэдэ шIыкIэм ишIуагъэ къэкIощт. Социальнэ щыIэныгъэм зы мафэкIэ ухэхьажьыныр тэрэзэп. УздэкIон чIыпIэу бгъэнэфэгъагъэхэр зэкIэ нэгъэу­пIэпIэгъум къэпкIухьанхэ плъэкIыщтэп. Зыгорэм уигъэгумэкIэу умырэхьаты зыхъу­кIэ, укъэуцунышъ узэупчIыжьын фае, — «Зыгорэм сегъэгумэкIы фэдэу сыщыт. Сыда къысэхъулIагъэр?». Аущтэу узэрэщытыр къыбгурэIомэ, унэм укъикIы зы­хъукIэ «пшъэрылъ цIыкIухэр» зыфэ­пшIыжьынхэ фае. ГущыIэм пае, «джыдэдэм унэм сикIынышъ машинэ фыжьитф сэлъэгъуфэ лъэсэу сыкIощт», оIо. Нэужым къэбгъэзэжьэу унэм укъэкIожьыми хъущт.

Узажэрэр нахь макIэ шIы

ЩыIэныгъэр зыфэдэр зыщыгъупша­гъэр бэ. Унэм узикIыкIэ уиIэщт щыIэныгъэр о узажэрэм проценти 100-кIэ зэрэтемыфэщтыр къыбгурыIон фае. Кинотеат­рэм неущ укIоныр, пчэдыжьышхэ узэресагъэу шхапIэм щыпшIыныр, зыщыбгъэ­псэфынэу IэкIыб хэгъэгум убыбыныр къыбдэмыхъуни ылъэкIыщт. Ащ фэдэ пстэуми уахэхьажьыным охътэ гъэнэфагъэ ыхьын зэрилъэкIыщтыр къыбгурыIон фае.

УищыкIагъэр зэбгъэгъотын фае

Гукъыдэчъ шъуимыIэу, зыгорэм шъуе­гъэгумэкIымэ анахь цIыкIумкIэ зэхъо­кIыныгъэхэр къежъугъажьэх. Дэгъоу уипкъышъол «угурыIоным» фэшI ушхэн, псы уешъон, учъыен, щынэгъончъэу узэрэпсэурэр зэхэпшIэн, зыщищыкIа­гъэм зыбгъэпсэфын фае. Сыд хъугъэ­кIи ыпэкIэ къэтIуагъэхэм ащыщ уищыIэныгъэ хэбгъэкIы хъущтэп. УнасыпышIонэу уфаемэ, уимафэхэр зэрэкIохэрэм улъыплъэн фае. Ар о уачIыпIэкIэ зыми ыгъэцэкIэн ылъэ­кIыщтэп.

УиIахьылхэм уасэ афэшI

Унэм мэзэ заулэм зыщисыгъэхэ уахътэм цIыфхэм яунагъохэм нахь уасэ афашIэу рагъэжьагъ. Ар тапэкIи шъумыгъэкIод. Бэмэ щагу псэушъхьэхэр зэрагъэгъотыгъэх. ЩыIэныгъэ «жъотым» шъузыхэхьажьыкIэ къышъупэблэгъэ цIыфхэм уахътэ адэжъугъэкIонэу зыщышъумыгъэгъупш.

КIэлэцIыкIухэм щагум шъудэтэу шъуа­дэджэгу.

Ны-тыхэр ясабыйхэм адисынхэу мазэ е мэзитIу апэ илъ. А уахътэм кIэлэцIыкIу­хэр мызэщынхэу шIыкIэхэр къафаугупшысынхэ фае. Психологхэм зэра­IорэмкIэ, ежь ны-тыхэм якIэлэцIыкIугъо агу къагъэкIыжьэу, яIэгъэ джэгукIэхэр ясабый­хэм арагъашIэхэмэ дэгъу. Ащ фэдэхэм уарыджэгуным фэшI зыгорэм укIон, ахъщэ бгъэкIон ищыкIагъэп. Хэти кIуачIэ къызхигъотэжьэу, Iалъмэкъым гъомылэпхъэ тIэкIу дилъхьэу, кIэлэцIыкIухэр гъусэ ышIхэу, чIыопсым нахь пэблагъэу зекIо зыкIокIэ — илъфыгъэхэр лъэшэу ыгъэчэфыщтых.

Унэм исыгъэ сабыйхэр икIынхэу зыра­гъажьэкIэ, сымаджэ хъунхэ алъэкIыщт

Ащ фэдэ хъумэ шъумыщын. Мыгъэ ом изытет бэрэ зызэблихъущт. Мэзищырэ унэм исыгъэхэу сабыйхэр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм макIох. Ащ къыхэкIэу япсауныгъэ изытет тIэкIу зэщыкъон ылъэ­кIыщт. Ау ащ инэу зешъумыгъэгъэгу­мэкI.

Шъуисабыйхэм шъуадэгущыI

Карантиныр зыфэдэр, ар зыкIищыкIагъэр, цIыфхэм маскэхэр зыкIаIулъыр, щыIэныгъэу тызыхэтыгъэм тызыфэкIо­жьыщтыр къафэшъуIуат. Къыхэзгъэщы сшIоигъу, сабыим гущыIэгъу узэрэфэхъу­щтыр ыныбжь зэремылъытыгъэр. КIэлэцIыкIухэм мыщ фэдэ къэбархэр джэгукIэ шъуашэм илъэу зэхашIэ. Ау ежь ны-ты­хэм гумэкIыгъор къызтырагъакIо хъущтэп. Сыд хъугъэми, рэхьатныгъэ ахэлъэу зекIонхэ фае.

Мафэр зэрэкIощтыр жъугъэнафэ

Унэм зыщисыгъэхэ уахътэм бэмэ ямафэ зэрагъакIорэр зэблэхъугъэ хъугъэ. МэкIэ-макIэу ыпэкIэ узэрэпсэущтыгъэм утехьажьыным фэшI шапхъэу ыпэкIэ уиIагъэхэр цIыкIу-цIыкIоу уищыIэныгъэ къыхэбгъэхьажьынхэ фае. Режимым утетэу упсэу зыхъукIэ, пстэури къыпфэпсынкIэщт.

Зыжъугъэпсэф

IофшIэнэу шъуиIэр бэу, унэгъо хъыз­мэтыри ащ дыхэтыжьэу, сабыйри уинэплъэгъу кIэхъопсыми, зыбгъэпсэфынэу уахътэ уиIэн фае. Щагум уикIын е балконым утехьанышъ жьы къэпщэн фае. Ащ фэдиз охътэ лые шъуимыIэу къышъу­щэхъумэ — хэти мы чIыпIэм зызэригъэ­делэжьырэр къыхэзгъэщы сшIоигъу. Зигъэпсэфынэу такъикъ лые къыхэмыкIэу зыIорэм телефоным те­IункIэн, социальнэ нэкIубгъохэм ахэ­хьан, къэбархэм яджэн, е нэмыкI IофшIэнхэр ыгъэцэкIэнхэ елъэ­кIы. Ащ фэдэ Iофыгъохэм апае уахътэ жъугъэнафэ ыкIи мафэм жъугъэ­цэкIэнэу ишъухъухьэрэм хэжъугъахь.

IофшIэныр нэмыкIхэми атежъугуащэзэ шIушIы.

Зы цIыфым IофшIэнэу щыIэр зэкIэ ыгъэцэкIэн ылъэкIыщтэп. Сыхьат заулэрэ сабыим шъхьэгъусэр лъыплъэн ылъэ­кIыщт, гъомылапхъэхэри курьерэм къы­щэн амал щыI.

Психологхэм зэралъытэрэмкIэ, экспертхэм анаIэ зытырадзэгъэ мыщ фэдэ лъэныкъохэр цIыфхэм агъэцакIэхэ зыхъу­кIэ, гумэкIыгъо къызфамыхьыжьэу щыIэныгъэм хэгъозэжьыщтых.

Гъонэжьыкъо Сэтэнай.