Аужырэ мазэхэм типсэукIэ коронавирусым зэблихъугъ. Ащ къыхэкIэу ха­бзэ­хэми зэхъокIыныгъэхэр афашIыгъэх, унэшъуакIэхэр аштагъэх. Ахэр ком­мунальнэ фэIо-фашIэхэм, пенсиехэм, транспортым, хэбзэ IэпыIэгъоу цIыфхэм къаратыщтхэм афэгъэхьыгъэх.

Проценти 4 хъоу атыщт

«О самозанятости» зыфиIорэ уна­шъор икIыгъэ илъэсым шъолъыр 23-мэ ащаушэтыгъ. Джы зэрэкъэралыгъоу ащ кIуачIэ ащыриIэ хъугъэ. ЦIыфхэу, унагъохэу ежь-ежьырэу зышъхьэ зыIы­гъыжьхэрэм ыкIи нэмыкI цIыфхэм зишIуагъэ языгъэ­кIыхэрэм къалэжьырэ ахъщэм щыщэу проценти 4-р хьакъулахьэу зэратын фаер унашъом къыщеIо.

Ахэм «самозанятэхэкIэ» яджагъэх, хьакъулахьыкIэу цIыфхэм атыщтым ыцIэр «Налог на профессиональный доход». ХэбзакIэр цIыфхэм аштэщтымэ, ишIуагъэ къэкIощтымэ ыкIи агу рихьыщтымэ илъэси 10-м къыкIоцI ауплъэкIущт.

Экспериментым хэлажьэхэрэм Адыгеири ахэхьагъ. Зышъхьэ фэлэжьэжьыхэрэм хьакъулахь арагъэтыщтымэ зыухэсырэр шъолъырхэм япащэхэр ары.

Зыныбжь илъэс 18 хъугъэхэр ары мы купым джы­нэс ахалъытэщтыгъэхэр. Мы мазэм къыщыублагъэу илъэс 16 хъугъэ ныбжьыкIэхэри «самозанятэхэм» ахатхэщтых.

Ахэм ахахьэх иунэ исэу IэшIу-IушIухэр зышIыхэрэр, чэтхэр, былымхэр зыхъухэрэр, репетиторхэр, ветеринархэр, хэтэрыкIхэр зыщэхэрэр, парикмахерхэр, нэмыкIхэри. Ахэм федэу къахахъорэм ипроценти 4 хьакъулахьэу зэратырэм фэшъхьафэу, зы илъэсым къыкIоцI къалэжьырэ ахъщэр сомэ миллионитIурэ мин шъиплIырэм ехъунэу щытэп.

Уасэхэр къаIэтыгъэх

Илъэс къэс коммунальнэ фэIо-фа­шIэхэм алъыттырэ уасэхэр хабзэм къеIэтых. Мыгъэ коронавирусым тыз­фищэгъэ кризисым къыхэкIэу ащ къахамыгъэхъонэу цIыфхэр гугъэ­щтыгъэх, ау ащ емылъытыгъэу уасэ­хэр къаIэтыгъэх.

Бэдзэогъум къыщегъэжьагъэу «коммуналкэр» проценти 4 — 5-кIэ нахьыбэу ттыщт. Чэчэн Республикэм уасэхэм проценти 6,5-рэ, Дагъыстанрэ Къэбэртэе-Бэлъ­къарымрэ проценти 5,2-рэ ыкIи 5,4-рэ, Москва, Омскэ хэкум, Бурятием проценти 5 ащыхэхъуагъ.

Нахь макIэу тарифхэр къызщаIэтыгъэхэм Ненецкэ автоном хэкур (проценти 2,4-рэ), Пермскэ краир, Мурманскэ хэкур (проценти 3) ащыщых.

Охътэ къинэу тызхэфагъэр къыдалъыти, депутатхэм ащыщхэм уасэхэм мы илъэсым къахамыгъахъомэ нахьышIоу къаIогъагъ, ау УФ-м IофшIэнымкIэ и Министерствэрэ Федеральнэ антимонопольнэ къулыкъумрэ ахэм къадырагъэштагъэп.

Счетчик «Iушхэр»

Бэдзэогъум къыщегъэжьагъэу тиунэ­хэм арыт электросчетчикхэр элек­т­ро­энергиер къытфэзытIупщырэ къу­лыкъухэм къытфызэблахъущтых. Iофыгъом игъэцэкIэн тефэщт ахъщэр цIыфхэм атыщтэп.

Счетчик «IушкIэ» зэджэгъэхэ пкъыгъохэм Iоф зэрашIэрэр пэшIорыгъэшъэу шъолъыр заулэмэ ащауплъэкIугъах, Адыгеим ирайонхэри ахэм ахэфагъэх. СчетчикыкIэхэр къызфагъэуцугъэхэм мазэ къэс ащ къыгъэлъэгъогъэ киловатт пчъагъэр тхылъыпIэм тетхагъэу энергетикхэм афарагъэхьыжьырэп, джы а фэIо-фашIэр приборым ыгъэцэкIэщт. Электросчетчикхэр тыдэкIи зэращызэблахъущтхэр УФ-м и Правительствэ мэлылъфэгъум ыкIэм ыштэгъэ унашъом къыщеIо.

КъэIогъэн фаер счетчикым ипIалъэ имыкIыгъэмэ, ар зэблямыгъэхъун узэрэфитыр ары. ЯбгъэуплъэкIугъакIэмэ, ар ипIалъэ екIыфэкIэ бгъэфедэмэ хъущт.

СчетчикыкIэу къытфагъэуцугъэхэр зэщыкъохэмэ, гъэцэкIэжьынхэр ящыкIагъэ хъумэ е зэблэхъугъэнхэ фаемэ унагъом иIоф хэмылъэу энергетическэ компанием къафигъэцэкIэщтых. Ахэр зэкIэ ащ иучет хэтыщтых.

Зэтефыгъэу ащэщтых

Тучанхэм щэм хэшIыкIыгъэ шхыныгъо­хэр зэтефыгъэхэу ащащэнхэу къэ­зы­Iорэ унашъом бэдзэогъум къыще­гъэжьагъэу кIуачIэ иIэ хъугъэ.

Щэм ыкIи дэгъэ зэфэшъхьафхэр зыхалъхьэхэрэм ахашIыкIыгъэ шхынхэр зэхэлъхэу мэкIайхэм ателъыщтых, ау цIыфхэм ащэфырэ шхыныгъор зыхэшIыкIыгъэр ашIэным пае тамыгъэ шъхьафхэр атедзэгъэщтых.

Щэ шъыпкъэм хэшIыкIыгъэхэм аббревиатурэу БЗМЖ-р (без заменителя молочого жира), халъхьэхэр зыфашIыгъэм хашIыкIыгъэм СЗМЖ ыIоу (с заменителем молочного жира) атетхэгъэщт.

Илъэс 70-м нэсыфэхэ

Апшъэрэ еджапIэхэм япащэ­хэм япшъэ­рылъхэр илъэс 65-рэ охъу­фэхэкIэ ары загъэцакIэщтыгъэхэр.

УнэшъуакIэу аштагъэм мы лъэныкъом зэхъокIыныгъэхэр фэшIыгъэнхэр къыдэлъытагъ. Джы апшъэрэ еджапIэхэмрэ научнэ IофшIапIэхэмрэ ятхьаматэхэм аныбжь илъэс 70-рэ охъуфэхэкIэ Iоф ашIэнэу фитыныгъэ къаратыщт. Ащ пае институтхэм Iоф зэрашIэрэм апэу лъыплъэщтых.

Зипащэхэр тырамыгъэкIыщтхэм ахэфэгъахэх Московскэ къэралыгъо университетымрэ Санкт-Петербург дэт Къэралыгъо университетымрэ.