Родинэм, лъэпкъым, ичIыгу апае зышъхьасыжьынчъэ псэемыблэжьыныгъэ къахафэу, пыижъ теха­кIом зэо илъэс кIыхьэхэм ренэу жэхэкIуатэхэу, ашъхьэ ашIомыIофыжьэу, лIыгъэр ана­пэу, зэошхом имашIо хэтыгъэхэу, хьазабыр зыщэчыгъэхэу, ящэIэгъэ-лъэшыгъэкIэ, ялIыхъужъ­ны­гъэ лъагэкIэ мамырныгъэр тэзгъэгъотыжьыгъэхэу, ТекIоныгъэшхор къэзгъэблэгъагъэу, къыт­фыдэзыхыгъэ пэпчъ ацIэ къепIоныр атефэ, япэсыгъ, къалэжьыгъ. Ахэр тщыгъупшэщтхэп. Хэт­кIи ахэр лIыхъужъых.

ЩыIэныгъэр ыкIи зэо мыгъор

УщыIэныр мыпсынкIэми, тхъагъо. Афаунэ Ибрахьимэ Батэкъо ыкъори ыгу щизэу жьы къыщэмэ, псэумэ шIоигъуагъ. 1909-рэ илъэсым, мэлылъфэ­гъум и 10-м къуаджэу Кощ­хьаблэ къыщыхъугъ. Пасэу къиныр зэхишIагъ, илъэс 11 — 12-м щыригъажьи, илъэс зытфыхым чырэкIуагъ. Ау кIэлэ ныбжьыкIэр еджэным лъэшэу кIэхъопсыщтыгъ, шIэныгъэм зыфикъудыищтыгъ. Гурыт имыкъу еджапIэр къыухи, ащ пы­дзагъэу, къоджэ Советым сек­ретарэу Iоф щишIагъ. 1931-рэ илъэсым Дзэ Плъыжьым ащагъ, полковой еджапIэр ащ къызыщеухым, отделением икоман­дирыгъ. Икъуаджэ къызегъэзэжьым, 1934-рэ илъэсым Iоныгъом къыщегъэжьагъэу 1936-рэ илъэсым шышъхьэIум нэс Кощхьэблэ райком комсомолым исекретарэу щытыгъ. КIэлэ шъырыт зэкIэубытагъэр къа­лэу Ростов-на-Дону дэт мэкъу­мэщ еджапIэм агъэкIуагъ.

1938 — 1939-рэ илъэсхэм Краснодар итрестхэм ащыщ кадрэхэмкIэ отделым ипащэу Iоф щишIагъ. 1940-рэ илъэсым Краснодар кIэлэегъэджэ институтэу дэтым иа 1-рэ курс къыщиухыгъ, ащ ыужым кIэлэ­егъаджэхэм апае илъэс курсхэм ащеджагъ ыкIи 1941-рэ илъэсым къыухыгъ.

Хэгъэгу зэошхом иапэрэ ма­фэхэм къащыублагъэу, Къыблэ фронтым ия 12-рэ дзэ щэрыокIо полк ия 74-рэ дивизие хэтыгъ, ротэм иполитру-кыгъ. Афаунэр апэрэу заор къалэу Ужгород щиублагъ. Нэмыцхэр замышIэжьэу лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ — чIыгумкIэ, огумкIэ, псымкIэ къарыкIыхэзэ тидзэхэм къате­кIуатэщтыгъэх, ухьазырыныгъэ дэгъу яIагъ, тихэгъэгу псынкIэу зэрапхъон гухэлъ бзаджэр зыдаIыгъыгъ. Я 12-рэ дзэу Афаунэр зыхэтыгъэм хьылъабэ ыщэчыгъ. Тидзэхэм лIыгъэшхо ахэлъэу, пыим иатакэхэр зэралъэкIэу апсэ пэтыфэкIэ зэ­кIадзэщтыгъэх, ау кIуачIэхэр зэфэдагъэхэп… Зы пшъэрылъ яIагъэр — пыир къагъэуцуныр ыкIи пытапIэ ашIынышъ, жэхэкIотэнхэр. Зэо гуимыкIыжь хьылъэхэр анахьэу Вороши­ловградскэ хэкум селоу Де­бальцевэ дэжь щыкIуагъэх. Пыир хьашхъурэIу шъыпкъагъ, мы чIыпIэр зыIэкIигъэхьаныр ыкIи Ростов лъэныкъомкIэ пхыритхъуным пылъыгъ. Я 109-рэ щэрыокIо полкыр дэпкъэу щытыгъ, селоу Дебальцевэ псэ­емыблэжьэу ыухъумэщтыгъ. Ротэм иполитрукэу Афаунэ Ибрахьимэ пстэуми апэ итыгъ, дзэкIолI кIэлакIэхэм илIыгъэ­-псэемыблэжьыныгъэкIэ щысэ аригъэлъэгъущтыгъ. ТичIыпIэгъу мыщ апэу къыщауIагъ, ау зэуа­пIэр къыбгынагъэп.

Гъэмафэм, 1942-рэ илъэсым Ростов дэжь заохэм джыри нахь зыкъыщаIэтыгъ. Советскэ дзэкIолIхэр къызэкIадзэхэу, фашистхэр къатекIуатэхэу къы­хэкIыгъэми, зы чIыгу зали пыим аукъодыеу ратынэу зэрэщымытыр пытэу агу раубытэгъагъ. Зы дзэкIолI ыпсэ пэтыфэ заощтыгъэх, лIыгъэр анапэу. Нэмыцхэр зэхакъути, Ростов-на­-Дону шъхьафит зашIыжьым советскэ дзэкIолIхэм, Герма­нием идзэ пащэ джыри идзэхэр нахь ыгъэлъэшыгъэх. ТичIыпIэгъоу Афаунэ Ибрахьимэ я 18-рэ дзэм ия 2-рэ къушъхьэ дзэ батальон хэтэу, лIыгъэшхо зэрихьэу Ростов дэжь щызэуагъ. Бэдзэогъум и 19-м, 1942-рэ илъэсым къалэу Красный Сулин дэжь зэо мэхъэджэ дэдэу щыкIуагъэм ар ятIонэрэу къыщауIагъ. Я 18-рэ дзэм чIэнэгъэшхохэр ышIыхэзэ, мыщ дэжьым чэщ-зымэфэ 18-рэ зэо хьылъэхэр щыриIагъэх, ауми, зы пIалъэкIэ къызэкIэкIон фаеу хъугъэ… Мы мэфэ шъыпкъэм Темыр-Кавказ фронтым ипащэу (С. М. Буденнэм) я 18-рэ дзэм унашъо къыфишIыгъ я 12-рэр гъусэ зыфашIынышъ, Батайскэ утын рахынэу ыкIи Дон къыз­IэкIагъэхьажьынэу. Ау унашъор гужъуагъэу штабым къызэрэ­сыгъэм къыхэкIэу, мы пшъэ­рылъыр тидзэхэм агъэцэкIэнэу хъугъэп.

Нэмыц-фашистхэм псыхъоу Кагальник къызэпачи, кущевскэ лъэныкъомкIэ къэкIуатэхэу аублагъ. Я 17-рэ кавалерийскэ корпусымрэ я 18-рэ дзэмрэ Азов хыIушъор къау­хъумэн ыкIи Батайскэ дэжькIэ пыим чIэнагъэ рагъэшIын фэягъ, ау афэгъэхъугъэп.

А уахътэм къыкIоцI шышъхьэIум и 10-м щэджэгъоужым пыир къалэу Краснодар итемыр-къокIыпIэкIэ къакIуи къалэр къызIэкIигъэхьагъ.

Тидзэхэр пыбзыкIыгъэ хъугъэх, щэч хэлъэп къалэм икъэу­хъумэнкIэ хэукъоныгъэхэр зэ­ряIагъэхэм, ащ ушъхьагъу фэ­хъугъэри макIэп. Ротэм ипо­литрукэу, лейтенантэу Афаунэ Ибрахьимэ бэ ыгукIэ кIэхэкIыгъэр мыщ дэжьым, зэкIакIохэу, Ростов, игупсэ Краснодарэу зыщеджагъэр, иунагъо ыкIи ишъэожъые цIыкIу къыздэна­гъэхэр къызэранэкIыхэ зэхъум. Ауми, зэрихабзэу, щэIагъэрэ лIыгъэрэ хэлъэу идзэкIолIхэм агуригъаIощтыгъ, Дзэ Плъыжьым зызэкIиугъоенышъ, пыижъ техакIор зэрэзэхикъутэщтыр.

ТичIыпIэгъоу Афаунэр лIы­хъужъныгъэшхо хэлъэу заозэ, игупсэ Кавказыр, Ростов хэкур, Украинэр шъхьафит ешIыжьых. Чъэпыогъум ыкIэм, 1943-рэ илъэсым Украинэм ит къалэу Кривой Рог шъхьафит ашIыжьызэ Ибрахьимэ хьылъэу къауIагъ. Ау къыщышIыгъэм лIыр еуцолIэнэу фэягъэп. ТIэкIу иуIагъэ зэрэзэпцIыжьэу Афаунэр фронтым Iухьажьыгъ, я 3-рэ Украинскэ фронтым хэтэу къалэхэу Кривой Рог, Днепропетровск, Днепродзержинск, Запорожье шъхьафит ешIыжьых.

Афаунэ Ибрахьимэ а I-рэ Белорусскэ фронтым (коман­дующэр Рокоссовскэр ары) ищэ­рыокIо полкэу 526-м хэтэу бобруйскэ лъэныкъомкIэ щыкIогъэ зэо хьылъэхэм ахэлажьэ. Бобруйскэ операциер загъэцакIэм, фронтыр ыпэкIэ километри 100 — 110-рэ фэдизкIэ лъыкIотагъ. Джы Минскэ зэраштэщтым пылъыгъэх. Бэдзэогъум и 3-м тидзэхэм Белоруссием икъэлэ шъхьаIэ шъхьафит ашIыжьыгъ. Афаунэм ыгу къинагъэх зэошхохэу къалэхэу Люблин, Варшава шъхьафит ашIыжьхэ зэ­хъум зыхэтыгъэхэр. Ахэм къа­­кIэ­лъыкIуагъэх Германием щыкIогъэ заохэр. Афаунэр мыщ я 4-рэу къыщауIагъ, ау госпиталым афэкIуагъэп, медсанчастым къыщеIэзагъэх. Ар анахьэу зыкIэхъопсыщтыгъэр пыир зэхигъэтэкъонэу ары.

ТекIоныгъэм фэкIуагъэх

Я 89-рэ щэрыокIо Таманскэ дивизием ипэщагъэр генерал-майорэу Ивер Сафарян ары, генералэу Берзариныр зикомандирыгъэм я 3-рэ дзэм хэтэу зэо плъырхэм ауж Берлин апэрэу зыдатэкъуагъ. Афаунэр анахь чIыпIэ къинхэм аIутыгъ, игъусэхэм ежь ышъхьэкIэ щысэ афэхъузэ, зылъищэщтыгъэх. Зэо зэпымычыжь хьылъэхэр къызэкIэлъыкIуагъэх. Рейхстагым ыпашъхьэ шъыпкъэм щыт тфэу зэтет унэм гитлеровцэхэм зыщагъэпытагъэу замышIэжьэу къяощтыгъэх, атакэм атакэр къыкIэ­лъыкIощтыгъ, тидзэкIолIхэр бэу хэкIуадэщтыгъэх, джащыгъум капитанэу Афаунэ Ибрахьимэ мурад ышIыгъ изакъоу а унэм екIунэу. Урамыр чъэкIэ зэпичи, подъездэу пчъэ ны­къоIуутыр зыIулъым чIэпкIагъ, цызэм фэ­дэу сакъэу зигъазэзэ, пыим ыкIыбкIэ къекIуашъи, гитле­ровцэхэм гранатэхэр атыритэ­къуагъ, ащкIэ ти­дзэхэм лъыкIотэнхэ амал аригъэгъотыгъ.

Мэлылъфэгъум и 30-м Афау­нэм ибатальон Рейхстагым иштурм (иштэн) хэлэжьагъ, ащ ышъхьагъ ТекIоныгъэм и Быракъ щызгъэIагъэхэм ащыщ адыгэ лъэпкъым ыкъо кIасэу Афаунэ Ибрахьимэ. Ащ щынэр, щтэр ымышIэу, лIыблэнэгъэ ин дэдэ хэлъыгъ, лIыгу кIоцIылъыгъ, лIыхъужъ шъып­къагъ, щэхэмыхьэ джанэ щы­гъым фэдагъ. Зэошхом имашIо псаоу къыхэкIыжьи, ихэгъэгу, ихэку апае зышъхьамысыжьэу, ахэм язэтегъэпсыхьажьынкIэ нэужым Iофышхо ышIагъ.

ИлIыгъэ паекIэ капитанэу Афаунэм орденхэу «Жъогъо Плъыжьыр», «Быракъ Плъы­жьыр», Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ шъуашэр зиIэр, медальхэр ыкIи Апшъэрэ Главнокомандующэм ирэзэныгъэ тхылъи 8 къыфагъэшъошагъэх. 1946-рэ илъэсым шышъхьэIум и 6-м Ибрахьимэ ядэжь къэ­кIожьыгъ. ЩыIэкIэ-псэукIэм изэтегъэуцожьын чанэу хэлэ­жьагъ. Икъуаджэу Кощхьаблэ къызегъэзэжьым, сельпом итхьа­мэтагъ, къыткIэхъухьэрэ лIэ­ужхэр цIыфышIоу пIугъэнхэмкIэ Iофышхо ышIагъ, районым щызэхащэрэ патриотическэ Iофтхьабзэхэм сыдигъуи ара­гъэблагъэщтыгъ, ахэлажьэщтыгъ. ЫшъхьэкIэ пэкIэкIыгъэу, гукIэ зэхишIагъэр ынэгу къыкIэщэу, ныбжьыкIэхэм гущыIэгъу афэхъущтыгъ, мамырныгъэм ыуасэ агуригъаIощтыгъ. Ибрахьимэ ыкIи нэмыкI лIы­хъужъхэм ягъогу зафэ тырыплъэжьызэ шIум, шъыпкъэм тафэкIоныр непэ пстэуми ти­пшъэрылъ ин.

Мамырыкъо Нуриет.