Мыгъэ Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къызщыдахыгъэр илъэс 75-рэ зэрэхъугъэм рапхэу мэзым икъэухъумэнкIэ Адыгэ Республикэм и Гупчэ иIофышIэхэм заом щыIэгъэ дзэкIолIхэм афагъэуцугъэ саугъэтхэу мэзхэм ахэтхэм ягъэкъэбзэн епхыгъэ Iофтхьабзэхэр зэхащэгъагъэх.

Гупчэм ипащэу Александр Акопьянц къызэриIорэмкIэ, саугъэтхэм апэблагъэу къэкIырэ чъыгхэм анэмысхэу, жьыбгъэм рикIыкIыгъэ куамэхэу, чъыг тхьапэхэу саугъэтхэм, ахэм къапэIулъ чIыпIэхэм атефагъэхэр ащыIуахыжьых, ап­хъэнкIых, къэкIыгъэ уцыр ащыраупкIы.

Джащ фэдэу Гъозэрыплъэ екIурэ гъогум пэIулъ мэз­хэм, Кавказ къэралыгъо биосфернэ чIыопс ухъумапIэм къыгъэгъунэрэ чIыпIэхэм ахэт саугъэтхэр агъэкъэбзагъэх. Гупчэм ипащэ игуадзэу Павел Родимцевым фэдэ Iофтхьабзэхэм патриотическэ мэхьанэ зэряIэр къыкIигъэтхъыгъ: «Хэгъэгу зэошхом илъэхъан мы мэзхэм тидзэкIолIхэм защаухъумэщтыгъэ.

Тэ псынкIэу, тегъэпсыхьагъэу тыфэпагъэу тыкъыхахьэшъ, тиIоф тэгъэцакIэшъ тыкъыхэ­кIыжьы, ау тидзэкIолIхэм щазымэ хьылъэхэр ащыгъхэу, Iашэхэр аIыгъхэу, аукIынхэм ищынагъо къашъхьарытэу мэз­хэм зэрахэтыгъэхэм узегупшысэкIэ, къинэу алъэгъугъэр къыбгурэIо. ТэркIэ ар ШIэжь лъапI!» Шъыпкъэ, зекIохэу ти­шъолъыр къихьэхэрэм тичIыопс идэхагъэ зэрарагъэлъэгъурэм имызакъоу саугъэтэу тиIэхэми аращалIэх. Тарихъэу апылъыр, мы чIыпIэхэм заоу ащыкIуа­гъэхэм афэгъэхьыгъэ къэбар­хэми ащагъэгъуазэх.

Арышъ, фэдэ IофшIэнхэр зигъо шъыпкъэх. Ащ дакIоу тимэзхэм язытет зыфэдэр Гупчэм гъэ къэс еушэты. ДэкIыгъоу ашIы­хэрэм яшIуагъэкIэ, мэзхэм ахэт чъыг лъэпкъ зэфэшъхьафхэр агъэнафэх, аныбжьхэр агъэунэфых, сымаджэхэр ахэтмэ къыхагъэщых. Темыр-Кавказ чылэпхъэ станцием мэзхэр зытет чIыгу гектарипшI Адыгеим мы­гъэ щиушэтыгъ. Чъыгхэм ялъэгагъэ, яшъомбгъуагъэ атхыгъ, зэфэхьысыжьхэр ашIы­жьынхэр апэ илъ.

Павел Родимцевым къызэриIуагъэмкIэ, а IофшIэныр илъэс къэс зэшIуа­хы. Мэз чъыг чылэпхъэ дэ­-гъухэр къыхагъэщых. НэмыкI шъолъырхэм къаращырэ чъыг чылапхъэхэр мыщ зэрэщыхэзэгъэшъухэрэм еплъых, тэ тичылапхъэхэм акIуачIэ, узхэм зэрапэшIуекIохэрэр аушэтых. Джыдэдэм игъэкIотыгъэу зыдэлажьэхэрэр Къырым.

Мэзым икъэухъумэнкIэ ыкIи иушэтынкIэ Гупчэм иотдел ипащэу Алексей Алтуховым къызэриIуагъэмкIэ, мэзхэм къяолIэрэ узхэр хьацIэ-пIацIэхэм апкъы къекIых. Хэшъаер зыгъэкIодырэ огневкэм, мынахь щынагъомэ, унаIэ зытебгъэплъэхъукIы мыхъущт хьацIэ-пIацIэ къыхагъэщыгъ —чъыгаер зышхырэ пхъацIэу «клоп кружевницы дубовой» зыфиIорэр щынэгъошхоу джы мэзхэм къашъхьарыуцуагъ.

Ари тишъолъыр имысыгъэу, къыращэгъэ хьацIэ-пIацIэхэм ащыщ. «Чъыгаер зышхырэ пхъацIэм нэмыкI чъыгхэм затридзэрэп. Ау чъыгаер зэрэ чъыг лъэпкъы­шIур ыкIи тимэзхэм ар бэу зэ­рахэтым къы­хэкIыкIэ, мы хьацIэ-пIацIэм иегъэшхо къытигъэ­кIын ылъэкIыщт. Ащ упэшIуекIоныр, уебэныныр – экологическэ мэхьанэ зиIэ Iофыгъу!

Джыдэдэм пхъацIэр къызщыхагъэщыгъэ чIыпIэу тимэзхэм ахэтыр бэп, шъхьае, гу лъышъутагъэмэ, гъэмэфэ гузэгухэм адэжь ти­мэз­хэм ахэт чъыгхэм япкIашъэ­хэр, бжыхьэ къэхъугъэм фэдэу, къэгъожьых, къетэкъохых. Ар пхъацIэм изэрар. Чъыг тхьапэр жьыщэу зыпыкIодыкIырэм, чъы­гыр мэсымаджэ, ащ хэкIышъ мэкIоды», хигъэунэфыкIыгъ Алексей Алтуховым. Чъы­гэе пхъацIэм узэребэныщтыр шIэныгъэлэжьхэм джыри ашIэгорэп. Ау фэдэ чIыпIэу тимэзхэм къа­хэкIыхэрэм ягъэу­нэфын, чъыг­хэм язытет ушэтыгъэныр — мэхьанэ зиIэ Iофы­гъох. Эколог­хэм, шIэныгъэлэжьхэм мэз- экосистемэхэм язытет игъэкIотыгъэу зэрагъэшIэныр япшъэ­рылъ шъхьаI. Ахэм ушэтын зэфэхьысыжьэу ашIыхэрэм яшIуагъэкIэ къэуцурэ къиныгъо­хэм уапэшIуекIон зэрэплъэкIыщтым икъежьапIэхэр къыхэгъэ­щыгъошIу мэхъух. Адыгеим имэзхэр — тызэрыгушхорэ чIыопс саугъэтхэм ащыщых. Ахэм якъэухъумэн, якъызэтегъэнэн, яхэгъэхъон республикэм икъэралыгъо къулыкъухэм япшъэ­рылъ шъхьаI.

Тэу Замир. АР-м изаслуженнэ журналист.