Адыгэ Республикэм икъэралыгъо суверенитет фэгъэхьыгъэ Деклара­циер зэраштагъэр АР-м и Къэралыгъо Совет — ХасэкIэ мэхьэнэ ин зиIэ хъугъэ-шIагъэхэм ащыщ.

1990-рэ илъэсым ичъэпыогъу мазэ и 5-м народнэ депутатхэм я Адыгэ хэку Совет изимычэзыу зэхэсыгъо РСФСР-м хахьэрэ Адыгэ автономнэ Советскэ Социалистическэ Республикэ гъэ­псыгъэ зэрэхъугъэр къыщаIуагъ. Адыгеим зыми емыпхыгъэу, ежь-ежьырэу хэхъоныгъэхэр ышIынхэу фитыныгъэ иIэ зэрэ­хъу­гъэр народнэ депутатхэм яхэку Совет ия V-рэ зэхэсы­гъоу 1991-рэ илъэсым имэкъуогъу мазэ и 28-м иIагъэм щагъэпы­тэжьыгъ. Нэужым, бэдзэогъум и 3-м, Урысые Федерацием и Апшъэрэ Совет Адыгэ автономнэ хэкур Советскэ Социалистическэ Адыгэ Республикэ шIыжьыгъэным фэгъэхьыгъэ закон ыштагъ.

Апэрэ зэIукIэгъум идепутатхэм республикэ ныбжьыкIэм иегъэжьапIэхэр законхэмкIэ гъэпытэгъэнхэм мымакIэу Iоф дашIагъ. ГущыIэм пае, Адыгэ Республикэм и Апшъэрэ Совет инароднэ депутатхэм ястатус, министрэхэм я Кабинет, хэ­бзэ­Iахь ыкIи бюджет системэм, нэ­мыкIыбэхэм афэгъэхьыгъэ хэ­бзэгъэуцугъэу аштагъэхэр субъ­ектым игъорыгъоу хэхъоныгъэ­хэр ышIынхэм афэIорышIагъэх.

— Къэралыгъо суверенитетым фэгъэхьыгъэ Декларациер цIыфым шъхьафитэу хэхъоныгъэ ышIынэу, иныдэлъфыбзэ ыгъэфедэнэу фитыныгъэ къезытырэ политикэ-правовой актэу плъы­тэн плъэкIыщт. А лъэхъэнэ къи­ным депутатхэм аштэгъэ тхы­лъым субъектым инеущырэ щы­IакIэ зыфэдэщтыр къыгъэнэфагъ. Декларацием адыгэ лъэпкъым ыкIи нэмыкI лъэпкъыбэу Адыгеим щызэдэпсэухэрэм ятарихъ джыри зы нэкIубгъуакIэ къыщызэIуихыгъ. Ар зэкIэми зэфэдэу политическэ, экономическэ, эт­ническэ, культурнэ фитыныгъэ­хэр зэряIэхэм ишыхьат ыкIи зыпкъитыныгъэ, лъэпкъ зэгурыIо­ныгъэ илъыным фытегъэ­псы­хьагъэу щыт, — къыIуагъ АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм.