Коррупциер къэралыгъом иэкономикэрэ обществэмрэ зэрарышхо языхырэ, алъапсэ кIэзыутырэ уголовнэ бзэджэшIагъэхэм ащыщ. Ащ къызыдихьырэ гумэкIыгъом тикъэралыгъо щыпсэурэ цIыф пэпчъ ищыIэныгъэкIэ зэрар екIы.

Коррупциер урысые экономикэм исектор анахь зыщы­зыушъомбгъухэрэм ащыщ, сыд фэдэрэ бизнеси — регистра­цием къыщегъэжьагъэу IэнатIэ зыIыгъхэм анэсэу ар алъы­Iэсы.

Урысые Федерацием и Уголовнэ кодекс «Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэхэм яхьылIагъ» ыIоу хэушъхьафыкIыгъэ шъхьэ иIэп. Арэу щытми, Федеральнэ законым къызэригъэнафэрэмкIэ, коррупцием хэхьэх IэнатIэу аIыгъыр ашъхьэ IофкIэ къызэрэзфагъэфедэрэр, къуалъхьэ зэраштэрэр е зэраратырэр, яIэнатIэ къаритырэ фитыныгъэхэр ашъхьэ IофкIэ зэрагъэфедэхэрэр е хабзэм дэхыхэзэ, обществэмрэ къэралыгъомрэ яфедэхэм апэшIуе­кIохэзэ, ахъщэм е нэмыкI мылъкум кIэнэцIыхэзэ IэнатIэу зыIутыр ашъхьэ е нэмыкI горэм пае зэрагъэфедэрэр, джащ фэдэу юридическэ лицэм ыцIэ­кIэ зигугъу къэтшIыгъэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэр.

Къэралыгъо хабзэм ыкIи гъэIорышIэным, джащ фэдэу хъызмэт IофшIэным алъэны­къокIэ коррупцием пэшIуекIо­гъэнымкIэ къэралыгъо-правовой институтэу щытыр прокуратурэр ары. Ащ пшъэрылъ шъхьаIэу зыфигъэуцужьыхэрэм ащыщ мы лъэныкъомкIэ хэбзэгъэуцугъэр гъэцэкIагъэ зэрэ­хъурэм лъыплъэгъэныр, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэр гъэ­пщын­эгъэнхэр, хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм хэбзэгъэуцугъэр амыукъоныр, ахъщэ къуалъхьэ зыштагъэхэр къыхэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэныр, ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ цIыфхэм, организациехэм яфитыныгъэу аукъуагъэхэр зэтегъэуцожьыгъэнхэр ыкIи къэу­хъумэгъэнхэр.

Коррупцием пэшIуекIорэ законым ишапхъэхэм къапкъы­рыкIыхэзэ, хэбзэгъэуцугъэ практикэр, УФ-м и Генеральнэ про­куратурэ ыкIи Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ зэгъусэхэу коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэхэм яспискэ аштагъ.

Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэу ыпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэхэм ахэхьэх:

— уголовнэ пшъэдэкIыжь зырагъэхьын зылъэкIыщт субъ­ектхэр щыIэнхэр (IэнатIэм Iутхэр, джащ фэдэу коммерцием епхыгъэ ыкIи нэ-мыкI организациехэм ягъэ­IорышIакIохэр, юридическэ цIыфхэр, ащ нэмыкIэу мыкоммерческэ организациехэу къэралыгъо къулыкъум емыпхыгъэхэр, чIыпIэ зыгъэIоры­шIэжьын къулыкъухэр, къэ­ралыгъо ыкIи муниципальнэ учреждениехэр);

— бзэджэшIагъэр субъектым къулыкъу IэнатIэу ыIыгъым зэрепхыгъэр, ифитыныгъэхэмрэ ипшъэрылъхэмрэ ар зэрашIокIырэр;

— субъектым ифедэ хэлъы хъумэ;

— ышIэзэ хэбзэгъэуцугъэр ыукъуагъэмэ.

Мыщ хахьэхэрэп мы шап­хъэхэм адимыштэхэрэ бзэджэшIагъэхэу, ау дунэе-правовой актхэм ыкIи лъэпкъ хэбзэгъэуцугъэм адиштэрэ лъэныкъохэу, УФ-м ратифицировать ышIы­гъэхэу, къолъхьэ тын-Iыхыным къыдыхэлъытагъэхэр. Джащ фэ­дэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэхэм, Iэ­натIэ зыIыгъхэм, коммерческэ ыкIи нэмыкI организациехэм ягъэIорышIакIохэм къуалъхьэ къаIыхынымкIэ амалхэр зэрагъэхьазырхэрэри мыщ къыды­хэлъытагъэх. Ащ хахьэ къуалъхьэ зытыгъэу е коммерцием епхыгъэу къуалъхьэкIэ щэфа­гъэ­хэу, IэнатIэу аIыгъым емы­лъы­тыгъэу зыныбжь илъэс 16-м ехъугъэхэр. Мыщ фэдэ хъугъэ-­шIагъэхэм ахахьэх зыгорэм имылъку къызIэкIигъэхьаным фэшI IэнатIэм Iутым къуалъхьэ ритызэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэ­джэшIагъэ зэрэзэрихьэрэр.

Ащ къыхэкIэу, къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъу­шIэхэр, мы къулыкъухэм пIа­лъэкIэ пэщэныгъэ адызезыхьэ­хэрэр IэнатIэ зыIыгъхэм афэдэу коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэ­джэшIагъэхэм ясубъектхэу щытынхэ алъэкIыщт.

Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм яIофшIэн шIуагъэ къытэу зэхащэнымкIэ лъэкIэу яIэр зэкIэ рахьылIэныр, обществэмкIэ щынагъо къэзытырэ бзэджэшIагъэхэр ыкIи бзэджэшIэгъэ инэу зэрахьэхэрэр нахь макIэ шIыгъэныр тапэкIи прокурорхэм пшъэрылъэу зыфагъэуцужьыхэрэм ащыщ.

КIАРЭ Фатим.