Мэкъуогъум и 12-м тикъэралыгъо мэхьанэшхо зиIэ мэфэкIыр — Урысыем и Мафэ е 2002-рэ илъэсым нэс зэраIощтыгъэу, Урысыем икъэралыгъо суверенитет фэгъэхьыгъэ Декларациер заштэгъэ Мафэр щыхэтэгъэунэфыкIы.

Ар къэралыгъо анахь мэфэкI ныбжьыкIэхэм ащыщ. 1990-рэ илъэсым, мэкъуогъум и 12-м РСФСР-м инароднэ депутатхэм яапэрэ Зэфэс ыштагъ Урысыем икъэралыгъо суверенитет фэгъэ­хьыгъэ Декларациеу Урысыем и Конституцие ыкIи ащ изаконхэр зэрэшъхьа­Iэхэр зыщыухэсыгъэр. А уахътэм ехъу­лIэу СССР-м иреспубликабэмэ ясуверенитет фэгъэхьыгъэ унашъохэр ашIыгъагъэх, ащ къыхэкIэу зым ыуж адрэр итэу республикэхэр ежь-ежьырэу шъхьа­фитэу псэунхэу зыщыхъухэрэ лъэхъаным мы документыр аштэгъагъ. Урысые къэралыгъо гъэпсыным игъэпытэнкIэ мэхьанэшхо иIэу щытыгъ ащ зэреджэщтхэр гъэнэфэгъэным — Урысые Федерациер (Урысыер).

1992-рэ илъэсым УФ-м и Апшъэрэ Совет унашъо ышIыгъ Декларациер заштэгъэ мафэр мыIофшIэгъу мафэу щытынэу. 1994-рэ илъэсым Урысыем и Президент и УказкIэ мы мафэр официальнэ мэфэкIэу «Урысыем икъэралыгъо суверенитет фэгъэхьыгъэ Декларациер заштэгъэ Маф» ыцIэу хэгъэунэфыкIыгъэнэу ышIыгъ.

«Урысыем и Маф» зыфиIорэ цIэр 2002-рэ илъэсыр, УФ-м IофшIэнымкIэ икодекс кIуачIэ иIэ зэхъур, ары официальнэу заштагъэр.

Урысыем и Мафэ — анахь мэхьанэшхо зиIэ мэфэкIхэу демократическэ баиныгъэхэр, цIыфхэм яфитыныгъэхэр зыгъэпытэхэрэм ащыщ. Зихэгъэгу шIу зылъэгъухэрэр, ащ ихабзэхэр зыгъэлъа­пIэхэрэр, итарихъ, икультурэ ыкIи игушъхьэбаиныгъэ кIэн рыгушхохэрэр зэзыпхыхэрэ мэфэкI.

Мы мафэм тикъэралыгъошхо ыкIи тиреспубликэ онлайн шIыкIэм тетэу мэфэкI Iофтхьэбзабэ ащыкIуагъ, ахэм ныбжь зэфэшъхьаф зиIэхэр ахэлэжьагъэх. Мыекъуапэ ыкIи муниципальнэ образованиехэм ащыкIуагъэх акцие зэфэшъхьафхэр, флешмобхэр, концертхэр, къэралыгъом игимн къаIуагъ. Артистхэм, музыкальнэ ыкIи къэшъокIо коллективхэм япрограммэхэм онлайн шIыкIэм имызакъоу, унэхэм ябалконхэм атетхэу ыкIи шъхьаныгъупчъэмкIэ цIыф­хэр яплъыгъэх.

— Адыгеим щыпсэухэрэм, сэнэхьат зэфэшъхьафхэм арылажьэхэрэм тикъэралыгъо игъэпытэн акIуачIэ халъхьэ. Тиреспубликэ зыпкъ итэу хэхъоныгъэхэр ешIых. Илъэс къэс тимэкъумэщышIэхэм лэжьыгъэ бай къахьыжьы, экономикэм зыкъеIэты, псэупIэхэр зэтырагъэпсыхьэх, гъэсэныгъэм, псауныгъэр къэухъумэгъэ­ным, культурэм яучреждениехэм яматериальнэ базэ нахь мэпытэ, Хэгъэгум итарихъ лъытэныгъэ фыряIэу тикIэлэцIыкIухэр къэтэджых. А гъэхъэгъэ пстэуми шъо шъуиIахьышIу ахэлъ, тичIыпIэгъу лъапIэхэр. Ти Хэгъэгу, ти Адыгэ Респуб­ликэ нахь бай, нахь кIэракIэ хъунхэм фытегъэпсыхьэгъэ Iофыгъоу итхъу­хьэхэрэр зэкIэ тызэгъусэу зэшIотхыщтых, — къыIуагъ Адыгэ Республикэм и Къэ­ралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм.