Хэгъэгушхоу Урысыем ыкIи ащ исубъектхэм зэкIэ яшъыпкъэ рахьылIи мэфэкIым зыфагъэхьазырыгъ. Хэгъэгу зэошхор зынэмысыгъэ цIыф лъэпкъ гори тикъэралыгъоу СССР-щтыгъэм исыгъэп. ТичIыгу, ти Хэгъэгу, тишъхьафитныгъэ фашизмэм къыIэпызыхыжьыгъэ советскэ дзэкIолIхэм, дзэпащэхэм, офицерхэм, фронтым готхэу, зэ­о­кIыбым щыIэхэу Хэгъэгум паекIэ псэемыблэжьыгъэхэ нэжъ-Iужъ Iушхэм, лэжьэкIо Iапшъэ­хэм, пионер ыкIи комсомол лIы­хъужъхэу тэщ паекIэ зыпсэ зытыгъэхэм, зэошхом хэтыгъэу ТекIоныгъэр къэзгъэблэгъагъэ пэпчъ ацIэ тшIэныр, шIэжьыр дгъэлъэпIэныр, хэгъэгу шIулъэгъур гъэлъэшыгъэныр, тэ, пстэуми типшъэрылъ.

«Ер умышIэу, шIур пшIэщтэп» — еIо гущыIэжъым. Хэгъэгум итарихъ блэкIыгъэ икъоу умы­шIэу, къыбгурымыIоу непэрэ мамыр щыIэкIэ гупсэфым уасэ фэшIыгъуай. ЕтIанэ зэо хъугъэ- шIагъэу илъэс 75-рэ зытешIэ­жьыгъэр, зэкIэми зэфэдэу агу пхыращын алъэкIыщтэп непэ а хьазаб гукIодыгъоу Хэгъэгум, советскэ народым ащэчыгъэр шъыпкъэм тетэу, тарихъ документхэр, заом къежьакIэу иIагъэр, фашизмэм мурад бзаджэу — тичIыгуи, тикъэралыгъуи зэрипхъонышъ, тэри, гъэры тишIынэу зэрэпылъыгъэр, ифэшъуашэм тетэу, тарихъ IэубытыпIэхэр къызфэдгъэфедэхэзэ афимыIотыкIыгъэхэмэ. МыщкIэ анахь тарихъ гъозэпIэ дэгъухэр — тхылъыбэ хъурэ «ШIэжь Тхылъыр» ыкIи «Победители» зыфиIоу республикэ зэхэщэкIо комитетэу «ТекIоныгъэм» иуна­шъокIэ къыдагъэкIыгъэхэр арых.

ТекIоныгъэшхор псынкIэу къафемыкIугъэми, илъэси 4-м кIогъэ зэо фыртынэм лъыпсыр псыхъоу щычъэу советскэ дзэкIолIхэр, офицерхэр зы­шъхьасыжьыгъэхэп, апсэ ати, напэр ащэфыгъ. ЯщэIагъэрэ ялIыгъэ мыухыжьырэкIэ ахэр фашизмэм текIуагъэх. ДзэкIолIи, зэожъ жъалымым ишъоф Iу­гъохэм мыщ фэдиз уахътэр ащизыхыгъэхэу, хьадэгъум пэIутхэу Родинэр къэзыухъумагъэхэм афэгъэхьыгъ «Победители» зыфиIорэм ия 4-рэ тхылъ тедзэ. КъызэIуехы ар Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу Къум­пIыл Мурат ипсэлъэ фабэу «Ныбджэгъу лъапIэхэр!» зыфиIорэм.

Тарихъ тхылъэу «Победители» зыфиIорэм ыкIышъо, инэкIубгъохэр зэо сурэттехыгъэ зэфэшъхьафхэмкIэ зэлъыпкIагъэх. «Сыд фэдагъа блэкIыгъэ Хэгъэгу зэошхоу 1941 — 1945-рэ илъэсхэм щыIагъэр ыкIи Адыгеим къыщыхъугъэхэу, щапIугъэхэу, икIыгъэхэу зэошхом хэтыгъэхэм яIахьэу ТекIоны­гъэм хэлъыр?» зыIорэм мы тхылъ гъэшIэгъоныр IэпыIэгъу къыфэ­хъущт. Заом итарихъкIэ шIэныгъабэ дагъотэщт: пыижъэу фа­шизмэр ыкIи зыкъиухъумэжьэу ащ пэшIуекIощтыгъэ советскэ народым илIыгъэ-цIыфыгъэ хабзэ зынэсыщтыгъэр — «Е улIын е улIэн», зэуапIэм щыфэхыгъэхэм е хьадэгъум зыкъыIэпызыхыжьыныр зыфэ­укIочIыгъэхэм, зэо гъогубэ хьылъэхэр зэпызычыхи, Берлин нэсыхи зыштагъэхэм ыкIи Рейхстагым Быракъ Плъы­жьыр щызгъэIэгъэхэ лIыхъужъхэу фашиз­мэм текIуа­гъэхэм афэгъэхьыгъ тхы­лъыр. Ар шъхьэ пчъа­гъэу зэхэт: зэхэгъэуцуакIохэм ягущыIапэ щыкIэгъэ­тхъыгъ заом нахь тхьамыкIагъо зэрэщымыIэр, ащ фэдэ къэмыхъужьыным къы­фэджэх. Хэгъэгу зэошхом ихъугъэ-шIэгъэ шъхьа­Iэхэр, я II-рэ Дунэе заом тарихъ мэхьа­нэу иIэр, заом икъе­жьэкIагъэр, Брест ипытапIэ апэрэ огъу лъэшыр зэриIыгъы­гъэр, советскэ народым илIыгъэ-патриотизмагъэ Хэгъэгу зэошхом зэрэпэлъэ­шыгъэр, тхыгъэ-хэутыгъэ гъэшIэгъонхэу пионер лIыхъужъхэм яхьылIагъэхэр, ТекIоныгъэ­шхом и Мафэ илъэпIагъэ, ар респуб­ликэм зэрэщагъэмэфэкIырэр, Адыгеир ыкIи ащ ипсэупIэ чIыпIэхэр шъхьафит зашIыжьыгъэхэр, фашистхэм зэрязэуагъэ­хэр, гугъэр сыди­гъуи аготэу къызэрахьыгъэр, узэ­къотмэ, узэрэлъэшыр, зэгурыIоныгъэ-зэдеIэныгъэр зэрэкIочIэшхор, лIыхъужъхэм ацIэхэр, ахэм ялIыгъэ-лIыхъужъныгъэ сау­гъэтхэу афа­гъэуцугъэхэр, зэошхом зыпсэ тэщ пае зы­тыгъэ­хэр зэрэтщымыгъуп­шэщтхэр «Победители» зыфиIорэм ия 4-рэ тхылъыкIэу къыдэкIыгъэм IупкIэу, шъып­къэм тетэу къыщыIотагъ. Амалыбэу щыIэр къызфагъэфедэзэ, зэо тарихъ тхылъыкIэр купкIи шъо теплъи иIэу агъэхьазырыгъ, къыдагъэ­кIыгъ. Къэрэмыхъужь ныбжьи ащ фэдэ зэо жъалыми, тыдэрэ чIыналъи щэрэмыгырзых зэо лъыгъачъэхэу цIыфыпсэр зы­хьыхэрэр!

Тимамыр огу къэргъонэу, тищыIакIэ нэфынэнэу тэлъаIо, тарихъ IофшIэгъэ-тхылъэу «Побе­дители» зыфиIорэм цIыфыбэ еджэнэу, лIэужыкIэм гъогу фыхахынэу тэгугъэ.

Мамырыкъо Нуриет.