Библиотекарым и Мафэ Урысыем щыхагъэунэфыкIынэу зырагъэжьагъэр бэшIагъэп, 1995-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 27-р ары. ТхылъеджапIэхэм IэпыIэгъу афэхъугъэным ыкIи нахь зэлъашIэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ унашъом къэралыгъом ипащэщтыгъэу Борис Ельциныр кIэтхэгъагъ. Обществэм, наукэм, культурэм хэхъоныгъэ ашIынымкIэ тхылъым мэхьанэу иIэм анаIэ тырадзэныр ары анахь шъхьаIэу щытыгъэр.

КъэралыгъуабэхэмкIэ мы мэ­фэкIыр зы мэфэ гъэнэфагъэу щытэп, чъэпыогъум иаужырэ блыпэм хагъэунэфыкIы. Ар тхылъеджапIэхэм я Дунэе маф.

ЦIыфыр щэIэфэ шIэныгъэу зэригъэгъотырэм илъэс къэс хигъахъозэ къырэкIо. ЛIэшIэгъу пчъагъэхэм цIыфым епхыгъэ къэбарыр тхьапэм рагъэкIу­щтыгъ. Ар нахь дэгъоу алъыIэсыным фэшI тхылъеджапIэхэр агъэпсыгъэх. Урысыем апэрэ тхылъеджапIэр Санкт-Петербург 1795-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 27-м къыщызэIуахыгъ. Ащ джы зэреджэхэрэр Урысые лъэпкъ тхылъеджапI. Илъэс 200 тешIагъэу мы мафэр хагъэунэфыкIынэу аублагъ.

Ау щыIэныгъэр нахь лъы­кIуатэ къэс кIэу къежьэрэр бэ ыкIи непэ Интернетым уахътэр нахь щагъакIо (ныбжьыкIэхэм) хъугъэ. Ащ емылъытыгъэу, тхылъым уасэ фэзышIэу, имэхьанэ къызгурыIоу, тхылъеджапIэр зикIуапIэхэу, ащ Iоф щызышIэхэрэм лъытэныгъэ афэзышIырэр макIэп. Сэри ахэм шъхьащэ афэсэшIы.

МэфэкIым ипэгъокIэу къутырэу Гавердовскэм дэт тхылъеджапIэм иIофышIэхэу Наталья Алексеевамрэ Тамара Ковалевамрэ гущыIэгъу тафэхъугъ. Мы бзылъфыгъитIур нэгушIоу тхылъеджэхэм зэрапэгъокIыхэрэм, ящыкIагъэр IупкIэу къазэрафаIуа­тэрэм ишIуагъэкIэ зыфащэнхэ алъэкIы. Илъэси 10-м къехъугъ мы сэнэхьатым нэбгыритIуми Iоф зырашIэрэр. Библиотекэм къычIэхьагъэм ищыкIэгъэ тхы­лъыр ептын къодыер арэп япшъэрылъ хахьэрэр. ЦIыфыр икIасэу заджэрэм укIэупчIэныр, тхылъыкIэхэм якъэбар къыфэпIотэнэу ащ къыдыхэлъытагъ. Ащ пае ежь библиотекэм иIофышIэхэри бэмэ яджэнхэу щыт. Мыхэр — психологых, кIэлэ­егъаджэх, кIэлэпIух, зэхэщакIох.

— Джырэ лъэхъанэу тызыхэтым ежь ишапхъэхэр къегъэуцух, — къеIуатэ Наталья Алексеевам. — ТапэкIэ тхылъеджапIэхэр тхылъ гъэтIылъыпIэхэу зэрэщытыгъэм фэдэжьэп, джырэ технологиехэр етIупщыгъэу тиIофшIэнкIэ дгъэфедэхэзэ, электроннэ тхылъеджэпIэ системэхэм тахэхьан тэлъэкIы, лъэныкъо зэфэшъхьафхэм афэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр зэхэтэщэх, социальнэ-культурнэ проектхэр ретэгъэкIокIых. Онлайн шIыкIэм тетэу Iоф тэшIэ, социальнэ хъытыум нэкIубгъо щытиI.

ГущыIэр лъигъэкIотагъ Тамара Ковалевам:

— Сэ къызэрэсшIошIырэмкIэ, тхылъеджапIэхэр коммуникацием игупчэ мэхъух. Дунаим къэбарлъыгъэIэсэу бэ щыIэр: интернетыр, телевидениер, радиор, ау къэбарэу ауплъэкIурэр макIэ. Арышъ, пстэуми, анахьэу кIэлэцIыкIухэм, культурнэ код закъор къаIэкIэхьаным имызакъоу, тхылъым ишIуагъэкIэ къэбарыр къагъотышъунымкIэ IэпыIэгъу тафэхъун фае, — къы­Iуагъ ащ.

Непэ цIыфхэр зыщызэIукIэхэу, зыщызэдэгущыIэхэу, ягушъхьэбайныгъэ зыщыхагъахъорэ чIыпIэ хъугъэ тхылъеджапIэр. УзэIукIэу узэдэгущыIэныр — цIыфым ибаиныгъэ шъхьаIэхэм зэу ащыщ. Джащ фэд тхылъым IэкIэ утеIэбэн, ар зэхапшIэзэ уеджэным нахь гухахъо хэо­гъуатэ.

Гавердовскэ дэт библиотекэм иIофышIэхэр тхылъхэм яфэ­шъуашэу адэзекIох, алъэплъэх ыкIи зэрахагъэхъощтым пылъых. Анахьэу анаIэ зытырагъэтэу, Iоф зыдашIэхэрэм ащыщ кIэлэ­еджакIохэр. Ахэр урамым темытынхэм, зэпымыоу интернетым хэмысынхэм пае тхылъ­еджапIэм къырагъэблагъэх, Iофтхьабзэхэр, джэгукIэ зэфэшъхьафхэр афызэхащэх.

— ГущыIэм пае, кIэлэцIыкIубэмэ Хэгъэгу зэошхом икъэ­бар ашIэрэп, — еIо Наталье. — Ар дгъэшIэгъуагъэ ыкIи гухэкIэу сэлъытэ. «Мары шъуеп­лъыба, къэгъэлъэгъонэу тшIыгъэхэр шъощ пай» тIозэ, игъэ­кIотыгъэу тихэгъэгу фашисты­дзэхэр къызэрэтебэнэгъагъэхэр, ТекIоныгъэр къыдахынэу зэрэ­хъугъэр, ар мафэу зытефэрэр, лIыхъужъныгъэу тидзэкIолIхэм зэрахьагъэр къафэтэIуатэх. Зы нэбгырэ е тIу нэмыIэми къагурыIуагъэу чIэкIыжьыхэмэ, ари дэеп.

Тхылъыр зыгу рихьыхэу къа­кIохэрэм адэгущыIэныр Тамара Ковалевам икIас. Сыда пIомэ уахътэр афэмыхъоу зэджэнхэу игъо имыфэгъэ тхылъхэр къызы­тегущыIэхэрэр ахэм къафаIо­тэжьых, еплъыкIэу е гупшысэу арагъэшIыгъэхэмкIэ къадэгуащэх.

ТхылъеджапIэм иIофышIэ — тхылъ чылысым иухъумакIу. ЛIэшIэгъу пчъагъэхэм аугъоигъэ шIэныгъэр шъо къэшъогъэгъунэ. Анахь ижъырэ тхылъри къышъуа­гъотылIэ. Джащ фэдэу шъуи­тхылъеджэхэр тапэкIи жъугъэразэхэу, ахэм япчъагъэ хахъоу, къыхэшъухыгъэ сэнэхьатым гухахъо хэжъугъуатэу илъэсыбэрэ Iоф шъушIэнэу шъуфэтэIо.

ПшIэнкIэ гъэшIэгъоны

* Дунаим библиотекэ анахь *щыIэр. Мыщ тхылъ зэфэшъхьафэу миллион 75-рэ чIэлъ, ащ хэтых аудио ыкIи видеотетхагъэхэр, сурэттехыгъэхэр.

* Библеоклептомания — узы, егъэлыягъэу тхылъхэр шIу плъэ­гъуным ыкIи тхылъеджэпIэ экземплярхэр къызIэкIэгъэхьэгъэн­хэм фэбэнэгъэным инэшан. Мы узыр зиIэгъэ Стивен Блумберг дунаим икъэралыгъо зэфэ­шъхьафхэм ятхылъеджэпIэ 268-мэ тхылъ мин 23-рэ фэдиз къачIитыгъукIыгъ. Общественнэ тхылъеджапIэхэм анахьэу ащатыгъурэр «Книга рекордов Гиннеса» зыфиIорэр ары.

* Гарвард университетым итхылъеджапIэ цIыфым ыкIышъо хэшIыкIыгъэ тхылъ коллекцие чIэлъ.

Гурыт лIэшIэгъухэм Европэм общественнэ тхылъеджапIэу итыгъэхэм ачIэлъыгъэ тхылъхэр чIамыхынхэм фэшI пшъэхъу­хэмкIэ рапхыщтыгъэх. Тхылъыр зытелъ мэкIаим къытырахын еджэшъунхэм фытегъэпсыхьэгъагъ пшъэхъум икIыхьагъэр. Аущтэу зыкIашIыщтыгъэр тхылъхэм ауасэ зэрэлъапIэм пай.

* Ижъырэ египетскэ къалэу Александрие хабзэ щыIагъ портым къыщыуцурэ къухьэхэм ащаIыгъ тхылъхэм копие атырахын фаеу.

НэкIубгъор къэзыгъэхьазырыгъэр Iэшъынэ Сусан.