Аужырэ мэзитIум дунаир зэлъызыIыгъ узым Адыгеири зэрэфэлъэкIэу ебэны. Урысыер зэрэпсаоу тштэмэ, сымаджэхэрэр нахь макIэ хъухэу гупчэм щиублагъ, тиреспубликэкIэ ар къэтIон тлъэкIыщтэп. Ау узыр нахь кIасэуи къызэрэднэсыгъэм къыхэкIэу, нахь охътэшIум джыри тызэрэнэмысыгъэр нафэ.

ЩэфакIохэм яфитыныгъэ­хэмрэ цIыфхэм ягупсэфыныгъэ­рэкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгеим щылажьэрэм ипащэу Сергей Зав­городнем гущыIэгъу тыфэхъугъ узым тишъолъыр зызэрэщиу­шъом­бгъурэм ыкIи ащ икъыхэгъэщынкIэ, зимыушъомбгъунымкIэ ашIэрэм, цIыфхэм зыкъызэрэтфагъазэрэ упчIэхэм афэгъэхьыгъэу.

Бэ ыгъэгумэкIырэр коронавирусым икъыхэгъэщынкIэ уп­лъэкIунхэр зышIы зышIоигъохэм ыпкIэ хэлъэу ар зэшIуахын фаемэ.

Сергей Завгороднем къызэриIуагъэмкIэ, узым игъэунэфын тегъэпсыхьагъэхэу республикэм непэ лаборатории 3 щэлажьэ. Ахэр къэбзэныгъэмрэ эпидемиологиемрэкIэ АР-м и Гупчэ, зэпахырэ узхэмкIэ республикэ сымэджэщым, кIышъо-венерологическэ узхэмкIэ республикэ клиническэ диспансерым къащызэIуахыгъэх. Мыхэм уплъэ­кIунхэр ыпкIэ хэмылъэу аща­шIых. Коронавирусым ебэны­гъэ­нымкIэ шIыкIэхэу агъэнэ­фагъэ­хэм къызэрадыхэлъыта­гъэу, ар къызпыхьанымкIэ нахь щынагъо зиIэ купхэр агъэнэ­фагъэх. Апэрэ купым хэхьэх IэкIыбым къикIыжьыгъэхэу зэпахырэ уз зиIэу зэгуцафэхэрэр; ар къызпыхьагъэхэм е къапыхьагъэу зэгуцафэхэрэм уцогъу афэхъугъэхэр; сымэджэщым чIэмылъхэу пневмоние зиIэхэр; медицинэм иIофышIэхэу коронавирусыр къызпыхьаным ищынагъо зиIэхэр; цIыф купхэу зэфэшIыгъэ шIыкIэм тетэу зы­лъыплъэхэу пэтхъу-Iутхъур къы­зэузыхэрэр.

ЯтIонэрэ купэу анахьэу зы­лъып­лъэхэрэр зыныбжь илъэс 65-м шIокIыгъэхэу пэтхъу-Iут­хъум ехьыщырэу уз къызыпы­хьагъэхэр; зэпахырэ узыр къы­зыпыхьан зылъэкIыщт медицинэ IофышIэхэр тхьамафэм зэ ауп­лъэкIух.

Ящэнэрэ купым хэхьэх кIэлэцIыкIу купхэу нэбгыри 3-м ехъу къызыщысымэджагъэхэу коронавирусыр къапыхьэгъэн ылъэкIыщтэу зэгуцафэхэрэр.

ПэшIорыгъэшъ уплъэкIунхэр зэрагъэкIухэрэр медицинэм иIофышIэхэу зэпахырэ узэу къе­жьэгъакIэр нахь къызыпы­хьан зылъэкIыщтэу алъытэхэрэр арых ныIэп.

УплъэкIунхэм ахагъахъо

Джырэ уахътэм Адыгеим щысымаджэхэрэм якъыхэгъэщынкIэ уплъэкIунхэу ашIыхэрэм ахагъахъо. ГущыIэм пае, мэлылъфэгъу мазэм уплъэкIун 15713-рэ зэхащагъ, мы пчъа­гъэр гъэтхапэм рагъэкIокIыгъэм фэди 7-кIэ нахьыб. ЖъоныгъокIэ мазэу итым пыкIыгъэ уахътэм уплъэ­кIунэу ашIыгъэхэм япчъа­гъэ 17626-рэ, мыр процент 12,2-кIэ нахьыб мэлылъфэгъу мэзэ псаум зэхащагъэм нахьи. ЫпшъэкIэ зигугъу къыщытшIыгъэ лабораториехэм мафэ къэс уплъэкIун минырэ ныкъорэм нэс ащашIы. Сергей Завгороднем къызэриIуа­гъэмкIэ, тестхэм япчъагъэ екъу, ащкIэ гумэкIыгъо щыIэп.

НэпцI хэмылъэу къагъэлъагъо

УплъэкIунхэр зэрашIыхэрэ тестхэр «хэукъонхэ» алъэкIырэба? Мы упчIэр бэмэ къатэу зэхэтэхы.

— Зэпахырэ узэу къежьэгъа­кIэр цIыфхэм къапыхьагъэмэ зэгъэшIэгъэным тегъэпсыхьа­гъэу тест шIыкIэм тетэу уплъэ­кIунхэр зэшIозыхырэ лабораториехэр аккредитацие зэра­тыгъэ­хэу щытых, мы уплъэкIуныри ащызэшIуахыхэрэм къахиубытэу. Арышъ, тестхэм къагъэлъагъо­рэм нэпцI хэлъэп, — къытыжьыгъ джэуап Сергей Завгороднем.

МыдаIохэу узыр зэкIэкIощтэп

Шапхъэхэу узым земыгъэ­ушъомбгъугъэнымкIэ агъэнэфэгъагъэхэм къакIырагъэчэу джырэ уахътэм аублагъ, ау сыма­джэхэм япчъагъэ хэмыкIы зыхъукIэ, ахэм джыри къафэдгъэзэжьын тлъэкIыщт.

Щынагъоу щыIэм инэпэеплъ хъугъэ Красногвардейскэ районым ищысэ – хьадагъэм цIыф бэдэдэ зэрэщызэрэугъоигъэм къыхэкIыкIэ сымаджэхэми ахэ­хъуагъ, коронавирусыр псынкIэу зэпахыгъ — мы районымкIэ нэбгыри 170-м кIахьэу къэсымэ­джагъ. Узым цIыф ыкIи ныбжь зэхэдз зэримыIэм ишыхьат джащ фэдэу Красногвардейскэ районым щыпсэущтыгъэу илъэс 27-рэ нахь зымыныбжь кIалэм ыпсэ зэрэIуихыгъэр. Ар мы мазэм иапэрэ мафэ къыщыублагъэу сымэджагъ, ау иIоф дэи мэхъуфэ нэс медицинэм иIофышIэмэ зафигъэзагъэп.

— Адыгеим щысымэджагъэ­хэм аужырэ уахътэм зэрахэ­хъуагъэр анахьэу зэпхыгъэр медицинэ IофышIэхэм, Роспот­ребнадзорым къагъэнэфэрэ шапхъэхэу Урысые Федерацием исанитарнэ врач шъхьаIэ ыухэсыгъэхэм, Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ иунашъохэм, нэ­мыкI шэпхъэ актхэм ащыгъэпытагъэ­хэр цIыфхэм зэраукъохэрэр ары, — къыкIегъэтхъы Адыгеим исанитарнэ врач шъхьаIэ. — А зэпстэури гъэцэкIагъэ зыхъукIэ, зэпахырэ узэу къежьэгъакIэм тыфырикъущт, ар къэдгъэуцун тлъэкIыщт.

Узым пэуцужьыгъэнымкIэ республикэм щызэшIуахырэр бэ — сымэджэщхэр зэтырагъэ­псыхьэх, ауплъэкIухэрэм япчъа­гъэ хагъахъо игъом къыхэгъэщыгъэным ыкIи сымаджэм IэпыIэгъу фэхъугъэным апае, сымаджэхэм уцогъу афэхъугъэ­хэр зэрагъашIэх игъом узыр къэгъэуцугъэным фэшI, ау ежь зыфэгумэкIыхэрэми щынагъоу щыIэр къагурымыIомэ ыкIи къа­раIорэм емыдэIухэмэ, пстэури пкIэнчъэ хъущт.

Пстэури сымэджэнхэ фая?

Гриппыр, пэтхъу-Iутхъур къы­зэряузырэм фэдэу коронавирусымкIи джы пстэури сымэджэн фая? Мы упчIэр анахьыбэу цIыфхэм къатырэмэ ащыщ.

— ПэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэрахьэхэ зыхъукIэ, сы­мэджэщтхэп, — еIо Сергей Завгороднем.

Сыда ахэм ахахьэхэрэр?

Общественнэ чIыпIэхэм, транспортым, пчъэ IухыпIэхэм, ахъщэм, пстэуми зэдагъэфедэрэ оргтехникэу IофшIапIэхэм ачIэтым узянэсырэ нэуж, ушхэным, упщэрыхьаным апэкIэ пIэхэр сабынкIэ дэгъоу птхьа­кIынхэ фае. Анахьэу унаIэ зытебгъэтын фаер сабын тхъу­бэкIэ нэгъэупIэпIэгъу 20-м къы­щымыкIэу пIэхэр пIотыныр, нэужым ахэр дэгъоу бгъэчъэпхъыжьынхэр ары. Сабыныр сыд фэдэми хъущт — вирусыр ащ кIочIаджэ ешIы.

Унэм уимысмэ, сабынымрэ псымрэ пIэкIэмылъхэмэ, спиртыр зылъэпсэ лъэкIэлъэ шынэхэу ащэхэрэр къыздепхьакIынхэ фае. АхэмкIэ нахьыбэрэ узпылъэ­кIыхьажьмэ, вирусым упэшIуе­кIошъущт.

Сыдигъуа зыкIодыжьыпэщтыр?

Мы упчIэм зэкI пIоми хъунэу егъэгумэкIы, ау ар анахь хьылъэ­хэм ыкIи джэуап гъэнэфагъэ зимыIэхэм ащыщ.

— Вирусхэр – ахэр псэ зыпытхэу щытхэп, арышъ, «илIыкIынхэми» ущыгугъын плъэкIыщтэп, — къыхегъэщы санитарнэ врач шъхьаIэм. — Фэбэ дэдэу ыкIи шынэгъакIэ щымыIэ зыхъ­укIэ, гущыIэм пае, гъэмафэм, пэтхъу- Iутхъур къызхэкIыхэу коронавирусри зыщыщхэр мэкIодыжьых. Тыгъэр цакъэу, ошIоу зыхъукIэ, зэпахырэ вирусхэм къахэкIырэ эпидемиехэри мэуцух. Iофым хэшIыкI фызиIэхэм къызэраIорэмкIэ, фабэу градус 30 ыкIи ащ нахьыбэ щыIэ зыхъукIэ, коронавирусым «ичаныгъэ» чIенэ, тыгъэ нэбзыйхэм ар «зэхакъутэ». Ау COVID-19-р зыгъэ­кIодыпэрэр фабэу градус 70-р ары. Ащ нэмыкIэу унаIэ зытебгъэтын фаер вирусыкIэр джыри икъоу зэрэзэмыгъэшIагъэр ары, ау зыхъукIэ, джыри жьыщэ зэфэхьысыжьхэр пшIынхэр.

Сымаджэхэм япчъагъэ нахьи хъужьыгъэхэр Адыгеим нахьыбэ зыщыхъущтхэ уахътэри къэшIэгъуаеу зэрэщытыр Сергей Завгороднем къыIуагъ. Ар зэлъытыгъэр цIыфхэм язекIуакI. Медицинэм иIофышIэхэм, хабзэм зэшIуахырэ пстэури пкIэнчъэ ашIын алъэкIыщт цIыфхэм гугъуе­мылIыныгъэ къызхагъафэ зыхъукIэ. ГущыIэм пае, Красногвардейскэ район закъомкIэ пчъагъэхэр мыщ фэдэх: унэм къимыкIынхэмкIэ постановление 397-рэ аратыгъагъ, мыхэм ащыщэу 155-р сымаджэхэу яунэхэм защагъэхъужьыщтыгъ, 242-р ахэм яуцогъугъэх. МэфитIукIэ узэкIэIэбэжьымэ Оперативнэ штабым изэхэсыгъо Сергей Завгороднем къызэрэщиIуагъэм­кIэ, унэм исынхэ фаеу унашъо зыфашIыгъэхэм ащыщэу 17-мэ ар аукъуагъ, 10-мэ яIофхэр хьыкумым зэхифынэу агъахьыгъахэх.

Жьыщэу IофшIэ­ныр рагъэжьэжьы­гъэба?

ЩыIэныгъэр ыпэкIэ лъэкIуатэ, экономикэми, цIыфхэм ягъоти зэрар якIы хъущтэп, ау щытми чIэнагъэу ашIыгъэр бэ. Мы зэпстэури, медицинэм иухьазырыныгъи, узым пэшIуе­кIогъэнымкIэ къадэхъугъэри къыдыхалъытэхи, къэралыгъоми, шъолъырхэми якъэгъэлъэгъонхэм ялъытыгъэу яхэбзэ къулыкъухэм унэшъо гъэнэфагъэхэр ашIыгъэх. ХъызмэтшIапIэхэм, къэлэ тран­спортым, тучанхэм ащыщхэм, бэдзэрхэм тIэкIу-тIэкIоу яIофшIэн рагъэжьэжьэу аублагъ. Къыхэгъэщыгъэн фае, санитарнэ-эпидемиологическэ шэпхъакIэхэу щыIэхэм адиштэхэрэр арых Iизын зэратыгъэхэр.

Анахь шъхьаIэр — пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэм язехьан. ЦIыфхэр зэпэчыжьэнхэр, ахэр вирусым щызыухъумэщтхэ хэушъхьафыкIыгъэ шъуашэхэр ащыгъынхэр, джэхашъохэр, псэуалъэхэр нахьыбэрэ атхьакIынхэр ахэм ащыщых. Шэпхъэ пстэури зэрагъэцакIэрэм лъэплъэх къулыкъу зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэр зыхэхьэгъэхэ уплъэ­кIокIо купхэр. КъызэIуахыжьыгъэхэм яIофшIэн зэрэзэхащэрэм гъэлъэшыгъэу анаIэ атет, къэба­рыр Адыгеим и ЛIышъхьэ зипэщэ Оперативнэ штабым IэкIагъа­хьэ. Шапхъэу щыIэхэр зыукъо­хэрэм административнэ пшъэ­дэкIыжь къяжэ. Пстэуми ежь ышъхьэкIэ ынаIэ атет рес­пуб­ликэм ипащэу КъумпIыл Мурат.

Мыщ дэжьым къыхэгъэщы­гъэн фае ежь цIыфхэми сакъыныгъэ къызхагъэфэнышъ, щапIэ, IофшапIэ е цIыфхэм фэIо-фашIэхэр зыщарагъэгъотыхэрэм ащыщ горэм шапхъэхэр ащамыгъэцакIэхэу залъэгъукIэ, щэфакIохэм яфитыныгъэрэ цIыфхэм ягупсэфыныгъэрэкIэ къулыкъум макъэ рагъэIун зэралъэкIыщтыр. Телефоныр: 8 (8772) 52-12-05. Мыщ чэщи мафи Iоф ешIэ. Илыягъэу ощы­нэмэ, е пшIошъ мыхъурэмэ…

Узэу къежьагъэм цIыф жъугъэхэр купитIоу ыгощыгъэх — Iизын къаратыгъэми унэхэм къарыкIынхэмкIэ щынэхэрэм- рэ зышIошъ мыхъухэрэмрэ.

— КупитIуми ашIэн фаер зы — цIыфхэр бэу зыщызэхэтхэм маскэхэр аIулъынхэ фае, — еIо Сергей Завгороднем. — Ежьыри, нэмыкIхэри узыр къапыхьаным щыухъумэгъэщтых. ИнфекциякIэр къямыутэлIагъэу къашIошIэу, ащ зыкIи зыкъымыгъэлъа­гъоу, ау апкъышъол хэлъэу хъу­гъэ-шIагъэхэр бэу щыIэх. Арышъ, ащ изехьакIоу цIыфыр щытын ылъэкIыщт ежьым зыпари химышIыкIэу.

Мыщ дэжьым къыхэдгъэщыщтыр зы — илыегъащэу щы­нэхэрэм нахь заухъумэн алъэ­кIыщтмэ, вирусым къыздихьын ылъэкIыщтыр, ар щыIэу зышIошъ мыхъухэрэр арых нэмыкIхэмкIэ, анахьэу яIахьылхэмкIэ, къапэблэгъэ цIыфхэмкIэ нахь щынагъохэр! Ахэр IофшIапIэхэм, цIыфхэм фэIо-фашIэхэр языгъэ­гъотыхэрэм ащыщхэмэ, Iофыр джыри нахь хьылъэжь мэхъу. Ау ащыгъупшэ мыхъущтыр — ежьхэм ашъхьэ фэмысакъыхэрэми, нэмыкIхэм зэрягупшысэнхэ фаер ары. Ар къагурымыIорэмэ, административнэ, уголовнэ пшъэдэкIыжьхэм анэсынхэ алъэ­кIыщт, ау кIасэ хъужьыщт. Къы­хэгъэщыгъэн фаер мы пшъэ­дэкIыжьхэр къащышIын ылъэкIыщтымкIэ анахь псынкIэхэр арых, зэбламыхъужьышъущтыр къя­хъулIэныр, ежьхэм, ягупсэхэм ящыIэныгъэ чIамынэныр пстэуми анахь шъхьаI.

МэщлIэкъо Саид.