ТекIоныгъэм и Мафэ ехъулIэу ТIо­псэ районымкIэ къуаджэу ШIоикъо Ным исаугъэт къыдэтэджэщт. Хэгъэгу зэошхом хэкIодагъэхэм ­ясаугъэт ар готыщт.

— Шъхьэлэхъо Чэбэхъан исаугъэт жъоныгъуакIэм и 9-м къызэIуахынэу щытыгъ, ау карантиным къыхэкIэу Iофтхьабзэр тIэкIу зэкIахьан фаеу хъущт, — къысфиIотагъ Адыгэ Респуб­ликэмрэ Пшызэ шъолъыррэ я ДиндэлэжьапIэ икоординаторэу Шъхьэлэхъо Батмызэ. — Краснодар крайми, ТIопсэ районми яхэбзэ Iэшъхьэтетхэм, къоджэ­дэсхэм саугъэтым игъэуцун къыдырагъэштагъ.

Хэгъэгу зэошхом илъэхъан унэгъуабэмэ чIэнэгъэшхо зэра­шIыгъэр тарихъым къеушыхьаты. ГущыIэм пае, Степановхэм яунагъо фронтым Iуигъэхьэгъэ нэбгырибгъум щыщэу зыми къыгъэзэжьыгъэп. Джащ фэдэу Шапсыгъэ районымкIэ къуаджэу ШIоикъо щыщхэу Шъхьэлэхъо Къазбулэтрэ Чэбэхъанрэ якIэлибгъу, якъорылъфищ, янысэ заом агъэкIогъагъ. Ядэжь къэзыгъэзэжьыгъэр къуитIумрэ къорылъфитIумрэ ары ныIэп…

Чэбэхъан

Шъхьэлэхъо Чэбэхъан сабый пшIыкIутф ыпIугъ, ежь къыпы­фэгъэ кIэлихымрэ пшъэшъи-щым­рэ анэмыкIэу, шъхьэгъусэ зы­фэхъугъэ лIым къуиплIырэ пхъуи­тIурэ иIагъ. Ар хьалэлэу, бзылъфыгъэ чэфэу щытыгъ, ыгу афызэIухыгъэу хьакIэхэм апэгъокIыщтыгъ, ищыгъу-пIастэ Iумыфэу ищагу зи дигъэкIыжьыщтыгъэп. КIэлэцIыкIухэр «оуе-сэсыекIэ» зэхидзыщты­гъэхэп, ишIулъэгъу зэкIэми атыригуащэщтыгъ.

МэкъумэщышIэ унагъом къи­хъухьэгъэ пшъэшъэжъыер ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу чIым ыIэ хэлъэу къэтэджыгъ. Унэгъо хъызмэтым изехьанкIэ, губгъо IофшIэнхэмкIэ янэрэ ятэрэ ренэу IэпыIэгъу афэхъущтыгъ. Унагъо зехьэм чIым узэрэдэлэжьэн фэе шIыкIэм икIэлэцIыкIухэр фигъэсагъэх, лэжьакIохэм уасэ афашIэу, Iоф горэми зыщамыдзыеу ахэр ыпIугъэх.

ИныбжьыкIэгъум Чэбэхъан къыдэмыхъугъэхэр икIэлэцIыкIухэм зэраритыщтым дэшъхьа­хыщтыгъэп, исабыйхэм гъэсэныгъэ аригъэгъотыгъ. Зы лъэ­хъанэ ахэм ящагу къоджэ кIэлэцIыкIухэр дизыбзагъ. УнэмкIэ гъэцэкIэжьынхэм апае ищыкIэгъэ амалхэр афызэхэзыщэ­щтыгъэ Чэбэхъан дэжь ахэр ягуапэу кIощтыгъэх.

Къоджэдэсхэм къызэраIотэ­жьырэмкIэ, Чэбэхъан къоджэ Советым хэтыгъ, ащ идепутатыгъ, бзылъфыгъэхэм ясовет ШIоикъо щызэхищэгъагъ. Ар бэрэ зэIукIэхэм къащыгущыIэщтыгъ, цIыф къызэрыкIохэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм шъхьэихыгъэу къатегущыIэ­щтыгъ.

ИцIыкIугъом къыщегъэжьа­гъэу Чэбэхъан Iэзэн сэнаущыгъэ зэрэхэлъым къоджэдэсхэм гу лъатэгъагъ. IэзэнымкIэ къулайныгъэ гъэнэфагъэхэр ащ ра­лъэгъулIэщтыгъэх, яIэгъо-блэгъу къыщыкIырэ уцхэм шIуагъэу ахэлъхэм, ахэр зэрэбгъэфе­дэщтхэ шIыкIэм ащыгъозагъ. Фельдшер пунктыр ШIоикъо ща­гъэпсыфэ уз зэфэшъхьафхэм агъэгумэкIырэ къоджэдэсхэм яIазэщтыгъэр мы бзылъфыгъэ чаныр ары.

Хэгъэгу зэошхор къежьи, фронтым Iухьанхэу къызяджэ­хэм, Чэбэхъан ынэпс ыкъохэм аригъэлъэгъугъэп, ынапэ ты­ра­мыхынэу, пыим пхъашэу езэо­жьынхэу ахэм афигъэпытэгъагъ.

Ным инасып къыхьыгъэп икIалэхэр псаоу къылъэгъужьынхэу. Заор къежьэгъэ къодыеу икIэлэ нахьыкIэу Осмэн зэрэ­фэхыгъэр зэрыт тхыгъэр Шъхьэ­лахъохэм къаIукIагъ. Ащ ыужкIи къэбар гомыIухэр зэрыт письмих ахэм къаIэкIэхьагъ. Ным ыгу ащ фэдиз къиныр фэщэчыгъэп, 1943-рэ илъэсым шышъхьэIум и 14-м Чэбэхъан идунай ыхъожьыгъ. Ар загъэтIылъыгъэ мафэм Шъхьэлэхъо Хьэсан зэрэфэхыгъэм икъэбар къоджэдэсхэм къалъыIэсыгъ.

Къазбулэт

Къоджэдэсхэм къызэраIо­тэжьырэмкIэ, бын-унэгъо Iужъум ышъхьэ цIыф дэгъугъ, лъытэныгъэ зыфашIыхэрэм ащыщыгъ. ИцIыкIугъом къы­щегъэжьагъэу Къазбулэт мэ­къумэщышIэ IофшIэн мыпсын­кIэхэм апылъыгъ, чIыгур, хэкур шIу ылъэгъущтыгъэх. Совет хабзэр Шапсыгъэ районым зыщагъэуцум, апэу колхозым хэхьагъэхэм ащыщыгъ. Пенсием окIофэ икъоджэгъухэм щысэтехыпIэ афэхъузэ, хьалэлэу колхозым щылэжьагъ.

Шъхьэлэхъо Къазбулэт ныбжьыкIэхэм адэгущыIэныр, ­адыгэ лъэпкъым иблэкIыгъэ, инепэрэ щыIакIэ, шапсыгъэхэм янеущырэ мафэ зыфэдэщтым афэгъэ­хьыгъэу къафиIотэныр икIэсагъ. Къохэр заом зэрэщыфэхы­гъэхэм зэшъхьэгъусэхэм лъэшэу къафыригъэшIагъ…

Шъэобэкъу

Шъхьэлэхъо Къазбулэтрэ Чэ­бэхъанрэ якIэлибгъумэ ащыщэу ядэжь къэзыгъэзэжьыгъэр нэбгыритIу ныIэп — Шъэобэ­къурэ Къырымчэрыерэ. Ныбжьэу иIэм ыкIи ипсауныгъэ изытет ялъытыгъэу Шъэобэкъу дзэм ащэнэу щытыгъэп.

Хэгъэгу зэошхом ыпэкIэ ар чIыгулэжьынымрэ былымхъунымрэ ишъыпкъэу апылъыгъ. ШIоикъо щызэхэщэгъэ апэрэ колхозым ибригадирхэм ащыщыгъ. Шъэобэкъу шэнышIоу, къоджэдэсхэм лъытэныгъэ къы­фашIэу щытыгъ, зэхэщэн Iофхэм афытегъэпсыхьэгъагъ.

Хэгъэгу зэошхор къызежьэм ащ илъэс 40 ыныбжьыгъ. Фронтым апэу Iухьагъэхэм ахэфагъ. Минометчикым ыIитIумэ лъэшэу чъыIэр къызягуаом, дзэм къыхагъэкIыжьи, иколхоз гупсэ тIэ­кIурэ щылэжьагъ. Ау 1942-рэ илъэсым Шъэобэкъу икIэрыкIэу дзэм хэхьажьи, Кавказыр, Украинэр, Болгариер, Румыниер, Югославиер шъхьафит зы­шIы­жьы­гъэхэм ахэтыгъ. Изэо ­гъогу Будапешт щиухыгъ. Тбилиси дэт госпиталым къыщеIазэхэзэ, ТекIоныгъэр къызэрэдахыгъэм икъэ­бар зэхихыгъ. Шъхьэлэхъо Шъэо­бэкъу заом илъэхъан лIы­хъужъ­ныгъэ зэрэзэрихьагъэм фэшI къэ­ралыгъо тыныбэхэмрэ Апшъэ­рэ командующэм ирэзэныгъэ тхылъи 5-рэ къыфагъэшъоша­гъэх.

Ядэжь къызегъэзэжьым игу­псэ колхозэу «Красный шапсуг» зыфиIорэм бригадирэу Iоф щишIагъ, ятэ фэдэу пенсием окIофэ ащ щылэжьагъ. 1978-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ.

Къырымчэрый

Къырымчэрые сапер бригадэм хэтыгъ. Кавказ щыри­гъажьи, изэо гъогухэр Берлин нэсыгъэх. 1943-рэ илъэсым Быракъ Плъыжьым иорден, медальхэмрэ рэзэныгъэ тхылъхэмрэ ащ къыфагъэшъошагъэх.

Заом ыпэкIэ Къырымчэрые Ворошиловым ыцIэ зыхьырэ колхозым итхьамэтагъ, зэо ужым икъоджэ гупсэ щызэ­хэщэгъэ колхозэу «Красный шапсугым» пэщэныгъэ дызэрихьагъ. 1977-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ.

Джамбот

Къоджэдэсхэм къызэраIо­тэжьырэмкIэ, Шъхьэлахъохэм яунагъо нахь гъэсагъэу исыгъэр Джамбот ары. МэкъумэщышIэ ныбжьыкIэхэм яеджапIэу (ШКМ) ТIуапсэ къыщызэ­Iуахыгъэм 1924-рэ илъэсым нахь дэгъоу щеджэщтыгъэхэм ар ахэтыгъ. А лъэхъаным ша­псыгъэ кIэлабэ ащ щеджэщтыгъ. Джамбот тхылъхэм яджэныр икIэсагъ, спортым пылъыгъ, ШIоикъо икомсомол организацие ипэщагъ.

КIэлэ ныбжьыкIэм амалэу иIэхэм гу къылъати, Новочеркасскэ милицейскэ-юридическэ еджапIэм агъэкIуагъ. ШIэныгъэ куу зэрэщызэригъэгъотыгъэм нэмыкIэу, Коммунистическэ пар­тиеми мыщ щыхэхьагъ. Ядэжь къызегъэзэжьым Джамбот милицием ирайотдел ипащэу Iоф ышIагъ, Шапсыгъэ районым инароднэ хьыкумышIэу щытыгъ, КПСС-м ирайком хэтыгъ.

Хэгъэгу зэошхом иублэгъу ар фронтым Iухьагъ, политрукэу щытыгъ, Ростов дэжь пхъашэу щызэуагъ. ЛIыхъужъныгъэ зэрихьэзэ, Таганрог дэжь щыкIогъэ заом щыфэхыгъ.

Атэлахь

Шъхьэлэхъо Атэлахь еджапIэм щеджэнэу хъугъэп, ежь-­ежьырэу ишIэныгъэхэм ахи­гъа­хъощтыгъ. Колхозым иучетчи­кыгъ, илъэсыбэрэ ащ итхьа­мэ­тагъ, комсомол организациеу ШIоикъо щызэхащагъэ­м хэтыгъ.

1941-рэ илъэсым ибжыхьэ Атэлахь Хэгъэгу зэошхом ­ащагъ. Генералэу Кириченкэр зипэщэ Пшызэ къэзэкъыдзэм хэтэу зэуагъэ. Мэздэгу дэжь щыкIогъэ заом щыфэхыгъ. Зыдэхъугъэр амышIэу кIодыгъэхэм ар аха­лъытэщтыгъ. Къыдэзэогъэ кIалэ горэм зэо ужым Атэлахь иунагъо къыфиIотэжьыгъ ащ икIодыкIэ хъугъэр.

Аюб

Заом ыпэкIэ Шапсыгъэ районым и Ленинградскэ заготторг изаготовителыгъэу, итхьамэтагъэу Шъхьэлэхъо Аюбэ бронь иIагъ, дзэм ащэнэу щытыгъэп. Ау арырэ ышэу Хъусенэрэ унэм пфигъэсынхэу щытыгъэп. 1941-рэ илъэсым ибжыхьэ ахэр Мыекъуапэ къакIохи, я 26-рэ шхончэо бригадэм ия 116-рэ полкэу мыщ дэтыгъэм зыща­гъэсагъ. Уахътэ зытешIэм, а полкыр Севастополь икъэухъу­мэн фагъэзагъ. Аюбэ лIыгъэшхо хэлъэу фашистхэм язаощтыгъ. Ащ икъоджэгъоу Нэпсэу Долэтчэрые ищыIэныгъэ къызэригъэнэжьыгъагъэр чIыпIэ къин къыращыжьыгъэм бэрэ мырэущтэу ыгу къэкIыжьыщтыгъ: «Севастополь дэжь хьылъэу сыкъыщауIи, лъыбэ скIэкIыгъагъ. Синыбджэгъухэмрэ сигупсэхэмрэ сатеплъэжьыным сигугъэ хэсхыжьыгъагъ. Чэщым Аюбэ сыздэщылъыгъэ чIыпIэм сыкъыIуи­лъэшъуи, апэрэ IэпыIэгъур къыситыгъ, медсанбатым сищагъ. Ары мыхъугъэмэ, а чIыпIэм спсэ щыхэкIыщтыгъэ».

Мы хъугъэ-шIагъэм ыуж мэфэ заулэ нахь темышIэу Шъхьэлэхъо Аюбэ Севастополь дэжь щыфэхыгъ.

Хьэсан

Шъхьэлэхъо Хьэсан ТIуапсэрэ Къырымрэ къэзыухъумагъэ­хэм ахэтыгъ. 1943-рэ илъэсым имэлылъфэгъу я 18-рэ десантыдзэм хэтэу Новороссийскэ дэжь къыщетIысэхыгъ. Хьылъэу къызауIэ нэуж Краснодар дэт госпиталым ыпсэ щыхэкIыгъ. ЫпшъэкIэ къызэрэтIогъагъэу, а мэфэ шъыпкъэм ащ яни агъэтIылъыгъ…

Хьаджэрэт

Къоджэдэсхэм къызэраIо­тэжьырэмкIэ, Хьаджэрэт кIэлэ чэфэу, сэмэркъэушIылэу щы­тыгъ. Адыгэ пщынэмрэ пхъэ­кIычымрэ дэгъоу къаригъаIощтыгъ, хэмылажьэу зы джэгу блигъэкIыщтыгъэп. Колхозым щыпэрытыгъ, икъоджэ гупсэ дэс комсомольцэхэм япэщагъ. Заом иапэрэ мазэхэм Хьаджэрэт ПсышIуапэ иаэродромрэ ТIуапсэ ипытапIэхэмрэ ягъэпсын хэлэжьагъ. 1942-рэ илъэсым ыкIэхэм адэжь ар дзэм ащагъ. ПсэолъэшI батальоным хэтыгъ. Лъэмыджхэм, гъогухэм, нэмыкI псэуалъэхэм ягъэпсын хэлэжьагъ.

1944-рэ илъэсым иIоныгъо Украинэр шъхьафит ашIыжь зэхъум, Сумскэ хэкум ар щы­хэкIодагъ. Хьаджэрэт унагъо ышIынэу игъо ифэгъагъэп, исурэти игупсэхэм къафэнэ­жьыгъэп.

Хъусен

Заом ыпэкIэ къуаджэу ШIои­къо фильмэхэр къыщагъэлъа-гъоу заублэм, Хъусенэ кино­механикым иIэпыIэгъоу Iоф ышIагъ. Ащ иIофшIакIэ лъыплъэ­зэ, ежь-ежьырэу цIыфхэм фильмэхэр къафигъэлъагъо зыхъущтым кIэхъопсыщтыгъ. ТIэкIурэ хьалыгъугъажъэу Iоф ышIагъ. КIэлэ чэфэу, нэутхэу щытыгъ, орэдыр шIу ылъэгъущтыгъ, пхъэ­кIычэо дэгъугъ.

Зэшхэу Аюбэрэ Хъусенэрэ я 26-рэ шхончэо бригадэм ия 122-рэ полк щызэуагъэх. Ермэл­хьаблэ дэжь щыкIогъэ заом Хъусенэ щыфэхыгъ.

Осмэн

Къоджэдэсхэм къызэраIотэ­жьырэмкIэ, военкоматыр Шъхьэ­лэхъо Къазбулэтрэ Чэбэхъанрэ якIэлэ нахьыкIэу Осмэн къызеджэм, гушIом хэтэу ар лезгинкэ къешIэгъагъ. Янэ фиугъои­гъэ щыгъынхэр зэрылъ Iалъ­мэкъыр ышти, икъоджэгъухэу ТIэ­шъу Мухьдинэ, Тыкъо Мадинэ, Кобл Нурбый ыкIи нэ­мыкIхэм ягъусэу фронтым Iу­хьагъ. Заом иапэрэ мэзэ шъып­къэ Житомир дэжь Осмэн щыхэкIодагъ.

Рэмэзан

Шъхьэлэхъо Рэмэзан зэшхэм анахьыжъыгъ, 1885-рэ илъэсым къэхъугъ. Пасэу унагъо ышIагъ, сабыйхэри жьэу къыпыфагъэх. Колхозым апэу хэхьагъэхэм, потребкооперациер зэхэзыщагъэхэм ащыщыгъ.

Нахьыжъхэм къызэраIотэ­жьырэмкIэ, а лъэхъаным нахь цIыф гъэсагъэхэу якъуаджэ дэсыгъэхэм Рэмэзан ащыщыгъ. Ащ тхэн, еджэн ылъэкIыщтыгъ, дэгъоу урысыбзэкIэ гущыIэ­щтыгъ, лъэIу тхылъхэм, нэмыкI документхэм язэхэгъэуцонкIэ икъоджэгъухэм ишIуагъэ ари­гъэкIыщтыгъ.

Ыныбжьырэ ипсауныгъэ изытетрэ ялъытыгъэу Рэмэзан фронтым щызэонэу мыхъугъэми, тылым зышъхьамысыжьэу щылэжьагъ. Заор къызежьэгъэ апэрэ мафэхэм къоджэдэсхэм зэдырагъаштэу колхозэу «Красный шапсугым» итхьаматэу ар хадзыгъ. Колхоз губгъохэм чанэу зэращылажьэщтыгъэхэм дакIоу, ШIоикъо дэсхэм а лъэ­хъаным ТIуапсэ дэжь пытапIэхэр щагъэпсыщтыгъэх.

Сабыих зыпIугъэ Шъхьэлэхъо Рэмэзан ыкъуитIу — Аскэрбыйрэ Аслъанбыйрэ Хэгъэгу зэо­шхом хэлэжьагъэх. Аскэрбый Москва дэжь щыкIогъэ заом хэкIодагъ. Аслъанбый разведчикыгъ, фронт зэфэшъхьафхэм бланэу ащызэуагъ, хьылъэу къауIэгъагъ, сэкъатныгъэ иIэу ядэжь къыгъэзэжьыгъ. Рэмэзан икIалэу Инвербый шахтерэу ригъажьи, шахтэм ипэщэ IэнатIэ нэсыгъ, щытхъуцIэу «Шахтер гъэшIуагъ» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ.

Аскэрбый

Шъхьэлэхъо Аскэрбый кад­ровэ офицерэу щытыгъ, заом ыпэкIэ дзэ училищыр къыухыгъагъ. ТIопсэ районым игурыт еджапIэ горэм кIэлэегъаджэу щылэжьагъ. Заом защэм, Москва къэзыгъэгъунагъэхэм ахэ­тыгъ. Иаужырэ тхыгъэ игупсэхэм къазыIэкIэхьагъэр 1941-рэ илъэсым ишэкIогъу ары. Ащ ыуж бэ темышIэу Аскэрбый зэрэфэхыгъэр зэрыт тхыгъэ ШIоикъо къагъэхьыгъ.

Фаинэ

Фаина Афанасьевар ТIуапсэ дэс унэгъо къызэрыкIом къи­хъухьагъ. 1939-рэ илъэсым мэшIокугъогу еджапIэри, медсестрахэм якурси къыухыхи, ТIуапсэ истанцие иполиклиникэ Iоф щишIэу ригъэжьагъ. А илъэс дэдэм Шъхьэлэхъо Ас­кэрбыйрэ Фаинэрэ унагъо зэдашIагъ, къоу къафэхъугъэм Анатолий фаусыгъ.

ИлI заом зэрэщыфэхыгъэр Фаинэ зызэхехым, фронтым агъэкIонэу ипащэхэм ялъэIоу ригъэжьагъ. 1942-рэ илъэсым игъэтхапэ Iизын къырати, хышIуцIэ флотым ия 4-рэ медикэ-санитарнэ отдел хэфагъ. Медицинэ къулыкъумкIэ младшэ сержантэу Шъхьэлэхъо Фаинэ 1942-рэ илъэсым бэдзэогъум и 20-м Севастополь дэжь щыфэхыгъ.

Аслъанбый

Шъхьэлэхъо Рэмэзан ыкъоу Аслъанбый 1926-рэ илъэсым къэхъугъ. ЫныбжькIэ дзэм ащэнэу къытефэщтыгъэп. Икъо­джэгъухэм ягъусэу губгъо Iоф­шIэнхэмрэ ТIуапсэ дэжь щашIыщтыгъэ пытапIэхэм ягъэпсынрэ ахэлэжьагъ. Нэмыцыдзэхэр ШIоикъо дэжь къэсыхэ зэхъум агъэкощыгъэхэм Аслъанбыйрэ ышыпхъоу Тэмарэрэ ахэфагъэх. 1942-рэ илъэсым ахэр Магнитогорскэ и ПТУ чIэхьагъэх. Аслъанбый ыныбжь илъэситIу хигъахъуи, Тюменскэ дзэ училищым щеджэнэу агъэкIуагъ. 1943-рэ илъэсым ижъоныгъуакIэ сержант-разведчикыр къыблэ фронтым щызэуагъ. А илъэсым ибэдзэогъу Аслъанбый Курскэ дугам щызаозэ, уIагъэ къытыращагъ. Госпиталь ужым Днепрэ зэпырыкIыгъэхэм, Белоруссиемрэ Польшэмрэ шъхьафит зышIыжьыгъэхэм ахэтыгъ. 1944-рэ илъэсым ибэдзэогъу орденхэмрэ медальхэмрэ ыбгъэгу хэлъхэу илъэс 18 зыныбжь Аслъанбый ядэжь къыгъэзэ­жьыгъ.

Зэо ужым ащ унагъо ышIи, къуищ къыпыфагъ, ищытхъу ари­гъаIоу колхозым щылэжьагъ, районым ипащэхэм, икъоджэгъухэм лъытэныгъэ къыфашIыщтыгъ. БэшIагъэп идунай зи­хъожьыгъэр.

Айдэмыр

Шъхьэлэхъо Къазбулэтрэ Чэ­бэхъанрэ акъоу Алтыхъу икIалэу Айдэмыр радистхэм яеджапIэу Тбилиси дэтыр къыухыгъ, Ростов дэжь пхъашэу щызэуагъ, Румыниер, Венгриер, Австриер, Болгариер шъхьафит зышIыжьыгъэхэм ахэтыгъ.

Икъорылъф фронтым ыгъакIо зэхъум, Чэбэхъан мыщ фэдэ гущыIэхэр ащ риIогъагъэхэу къоджэдэсхэм къаIотэжьы: «Айдэмыр, тиунагъо ис хъулъфыгъэхэмкIэ о аужырэу фронтым уащэ. Уяти, уятэшхэри псэе­мыблэжьэу пыим езаох. Ори лIыхъужъэу язау, текIоныгъэр къыдэпхыгъэу уадэжь къэгъэзэжь!»

Зэо ужым Айдэмыр совхозэу «Туапсинскэм» гъэучъыIалъэ­хэмкIэ специалистэу Iоф щи­шIагъ, икъоджэ гупсэ ивете­ранхэм я Совет хэтыгъ. Пшъэ­шъищрэ зы къорэ дахэу ыпIугъэх. Айдэмыр дунаим зехыжьыгъэр илъэс заулэ хъугъэ.

ШIоикъо щыщ адыгэ унэгъо къызэрыкIом къикIыгъэхэр Хэгъэгу зэошхом зэрэхэлэжьа­гъэхэм афэгъэхьыгъэ къэбархэр гъэзет зэфэшъхьафхэм ыкIи нэмыкI тедзэгъухэм непи къа­рэхьэх. Шъхьэлахъохэм лIы­хъужъныгъэу зэрахьагъэр гурыт еджапIэхэм ачIэсхэм къафаIуатэх, музей экспозициехэр къафызэIуахых. Мы унагъом къикIыгъэхэу Хэгъэгум ишъхьафитныгъэ пае зыпсэ зыгъэтIылъыгъэхэр, Чэбэхъан лIыгъэу къыхэфагъэр адыгэ лъэпкъым ишIэжь ренэу хэ­лъынхэ фае.

Ныбэ Анзор.