Уахътэр зы чIыпIэ итэп, псыорым фэдэу ыпэкIэ лъэкIуатэ. Ау лъэ­хъанэ горэ, хъугъэ-шIагъэ горэхэр пщымыгъупшэхэу гум тыркъо­шхоу къинэжьхэу мэхъу. Ащ фэдэ тхьамыкIагъу сэ непэ зигугъу ­къэсшIы сшIоигъор.

Хэгъэгу зэошхор къызежьэм, къэралыгъуабэмэ ащ имашIо алъыIэсыгъ. Сэ сшъхьэкIэ а мэшIо лыгъэм сыкъыхимыубытагъэми, имэшIобзый къызнэсыгъ. Мэзаем и 12-м, 1943-рэ илъэсым ти­дзэхэм тирайон шъхьафит зашIыжьым илъэсий ныIэп сыныбжьыгъэр. Ау дэ­гъоу къэсэшIэжьы а мэшIошхом цIыфхэм тхьамыкIагъоу къафихьыгъэр…

ШышъхьэIу мэзагъ. ТидзэкIолIхэр къушъхьэм къычIэкIыхи, тикъуаджэ къы­зыдахьэхэм, тычэфэу кIэлэцIыкIухэм тызэгъусэу тапэгъокIыгъ. Апэ итыгъэхэр шыкузэкIэтхэр арых. Ахэм арыфэщт щыгъынхэр, щэ-гынхэр арылъыгъэх. ДзэкIолIхэу тызпэгъокIыгъэхэр кум къи­кIыхи, тэ тырагъэтIысхьагъ. Ащ сызе­тIысхьэм мыин дэдэ гранатэу «лимонка» зыфиIорэм фэдэ зытIущ къасшти, сыгужъуакIэ къыдэслъхьагъ. Кум сисэу тадэжь сыкъыдэхьажьыгъ, шыхэр къыкIатIупщыхи, кушъом рапхыгъэх. Уц цIынэ IаплI ястыгъ. ЕтIанэ гранатэу сIыгъым запалхэр къарысхынэу къасштэхи уатэкIэ сызеом, джащ лъыпытэу къэуагъ. ДзэкIолIхэм о макъэр зызэха­хым псынкIэу къысэчъэлIагъэх, сэмэгу Iа­шъхьэр пытхъыгъэу залъэгъум, псын­кIэу тигъунэгъу къуаджэу ПчыхьалIы­къуае дэт госпиталым сащагъ. Iашъхьэм тIэкIу къыблэкIэу пахыгъ, а лъэхъаныр лъэшэу къиныгъ, къыоIэзэни щыIагъэп. Синасып къыхьи, адыгэ Iазэу Урсэкъо Амырзанэ чылэм дэсэу къычIэкIыгъ, ащ сигъэхъу­жьыгъ…

Джыри зы хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъо игугъу къэсшIын. ШышъхьэIу мазэм ыкIэхэм адэжьыгъ. Нэмыц техакIохэу чы­лэм къыдэхьагъэхэм къоджэ мэщытыр, къоджэ еджапIэр аубытыгъэх. Яштабхэр ахэм ачIэтыгъэх. Нэмыц полицайхэм къуаджэм унэшъуакIэ щагъэуцугъ: зэкIэ къуаджэм дэс цIыфхэм нэмыц техакIохэм апае Iоф ашIэнэу, лэжьы­гъэр Iуахыжьынэу, былымхэм щабэ къакIа­хынэу, гъогухэм ягъэцэкIэжьын хэлэ­жьэнхэу. Ащ хэмылажьэрэм иIоф кIэкIы зэрашIыщтыри къоджэдэсхэм араIуагъ. Анахь къин зэрагъэлъэгъущтыгъэхэр къуаджэм къыдэнэгъэ бзылъфыгъэхэр арыгъэ. Зишъхьэгъусэхэр коммунистхэу, комсомольцэхэу зэуапIэм Iутыгъэхэм яунэхэр чэщи, мафи къалъыхъущтыгъэх, алъыплъэщтыгъэх, хьазабышхо ате­лъыгъ…

Зэошхоу блэкIыгъэм тхьамыкIэгъуабэ хэти къыфихьыгъ. Адыгэ ашугэу Теуцожь Цыгъо гущыIэ щэрыо иI: «БлэкIыгъэр зымышIэрэм, непэрэ щыIакIэр ышIэщтэп». ТхьамыкIагъоу тицIыфхэм зэо­шхом илъэхъан зэпачыгъэр къыткIэ­хъухьэрэ ныбжьыкIэхэм аушэты хъущтэп. Бэрэ тиуашъо къаргъоу, тиныбжьыкIэхэм ящыIакIэ дахэу, агукIэ зынэсыхэрэм аIэкIэ лъыIэсыхэу щыIэнхэу тыфай. Зао тыфаеп!

Хъодэ Сэфэр.