Медицинэ къулыкъум истаршинау Кукэнэ Зулихъэ ТекIоныгъэм и Мафэ Чехием икъалэу Пардубице 1945-рэ илъэсым щигъэмэфэкIыгъ.

Уахътэм фызэплъэкIыжьмэ, Кукэнэ Зулихъэ хъугъэ-шIагъэу ыгу къэкIыжьырэр ныбжьыкIэгъум къыщежьэ. Хэгъэгу зэо­шхом илъэхъан тидзэкIолIхэм лIыхъужъныгъэу зэрахьагъэр тарихъым инэкIубгъохэм егъа­шIи ахэмыкIокIэщтэу елъытэ.

1943-рэ илъэсым дзэ къулыкъум З. Куканэр кIуагъэ. Славянск-на-Кубани бзылъфыгъэхэр щаугъоигъэх. Медицинэм феджа­гъэхэр заом имашIо пэIухьэхэу фежьагъэх.

Къырым, Украинэм, Польшэм, Чехием язэо гъогухэр анэсыгъэх. УIагъэхэр заор зыщыкIорэ чIыпIэхэм къарахыжьыщтыгъэх, сымэджэщхэм ащяIазэщтыгъэх.

Зулихъэ къызэриIотэжьырэмкIэ, сыд фэдэ къин хэфагъэхэми, пыир зэрэзэхакъутэщтым, ТекIоныгъэр къызэрэдахыщтым яцыхьэ телъыгъ. Апашъхьэ къы­щыогъэ топыщэм чIыр зэбгыриутырэм фэдагъ. Iугъо пщэс шIуцIэхэр, сапэр ашъхьарытыхэу бзылъфыгъэхэр зэуапIэм зэритыгъэхэр пщыгъупшэнхэ плъэ­кIыщтэп.

Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ степень зиIэр, медалэу «За боевые заслуги» зыфиIорэр, зэкIэмкIи наградэ 24-рэ къыфагъэшъошагъ. Кавказ икъэухъу­мэн зэрэхэлэжьагъэм фэшI Кукэнэ Зулихъэ къыратыгъэ медалыр иIахьылхэм, гущыIэгъу зыфэхъугъэхэм аригъэлъэгъоу къыхэкIы.

Лъыр зыгъачъэхэрэ фашистхэу тихэгъэгу ичIыгу заокIэ къибэнагъэхэр Кавказ къыщагъэуцугъэх. Хы ШIуцIэм инэпкъ­хэр фашистхэм арагъэубытыгъэхэп. Германием идзэхэр зэрэзэхакъутагъэхэм фэгъэхьыгъэ медалым тарихъым мэхьа­нэу щыриIэри Кукэнэ Зулихъэ игукъэкIыжьхэм къахегъэщы.

Комсомолым тыхэтэу тэ, ныбжьыкIэхэм, тизэхахьэхэу Тэхъутэмыкъуае щыкIохэрэм Кукэнэ Зулихъэ зэрахэлажьэщтыгъэр гукъэкIыжь лъапIэу тиIэх. Зулихъэ тиупчIэхэм джэ­уап къаритыжьыщтыгъэ къодыеп. СССР хэгъэгум ис цIыф лъэпкъхэр заом икъиныгъохэм нахь пытэу зэрэзэкъуагъэуцуагъэхэм къытегущыIэщтыгъ. НыбжьыкIэ­хэм сэнэхьатэу къы­хахыщтым, шэн-хабзэхэм язехьан зызэрэфагъасэрэм, фэшъхьафхэм къакIэупчIэщтыгъ.

Кукэнэ Зулихъэ зэIукIэгъоу дытиIэхэрэр зыгъэсапIэ тфэхъу­щтыгъэх. Сэнэхьатэу къыхэтхыщтхэм нахь куоу зафэдгъэсэнымкIэ игущыIэ щэрыохэу цIыфым цIыфыгъэ хэлъыным фэгъэхьыгъэхэр журналист Iоф­шIэным щысэгъэфедэх.

ГукъэкIыжьхэр

Урысыем, Адыгеим янароднэ артистэу, Абхъазым изаслуженнэ артистэу Кукэнэ Муратрэ ащ ишъхьэгъусэу, тхакIоу, драматургэу Хъунэго Саидэрэ ягукъэкIыжьхэм къафэдгъэзэ­жьынэу уахътэ къытэкIущт. Ахэр Зулихъэ къызэрэтегущыIэхэрэ шIыкIэм тарихъым инэкIубгъо­хэм гукIэ уафащэ. Адыгэ бзылъфыгъэм щыIэныгъэм чIыпIэу щыриIэм уегъэгушхо.

— Театрэм ролыбэ къыщысшIыгъ, кинофильмэхэм сахэлэжьагъ, — къеIуатэ Зулихъэ ыкъоу Кукэнэ Мурат. — ТекIоныгъэм ия 75-рэ илъэс тыпэгъокIызэ, мамыр щыIакIэр Хэгъэгу зэошхом къыщызыухъумагъэхэм афэгъэхьыгъэ рольхэр нахьыбэрэ къэсшIыхэ сшIоигъо сыхъугъ.

Кукэнэ Мурат ятэу Рэщыдэ фин заом, Сталинград икъэухъу­мэн ахэлэжьагъ. ЛIыгъэ зэри­хьагъ, щытхъубэ фаIуагъ. Зулихъэ Тэхъутэмыкъуае щэпсэу. Мэшэлахь, илъэс 97-рэ ыныбжь. Унагъом мэфэкIыр щыхагъэунэфыкIыщт. ГущыIэ фабэхэр Зулихъэ фаIощтых. Хабзэм икъулыкъушIэхэр хэушъхьафыкIыгъэ­хэу къазэрэфэгушIощтхэм тыщыгъуаз.

ТилъапIэу Зулихъ! Опсэу, Тхьэм насыпышIоу укъигъэ­хъугъ. Аскъэлае ущыщ, Хьэшхъуанэкъо­хэм уряпхъу, Куканэхэм нысэ уафэхъугъ, унагъор бгъэдэхагъэ. Мурат ыпхъоу Бэлэ къызэрэтиIуагъэу, щыIэныгъэ гъогоу о къэпкIугъэр тэрыкIэ щысэшIу.