ЖъоныгъуакIэр — тичIыопс идэхэгъу

Узыгъо щынагъоу коронавирусыр чIыналъэм щэ­зекIоми, жъоныгъуакIэм чIыопсым изытет гъэтхэ тIэмыгъо-кIэрэкIэгъу уахътэм дештэ: игъорыгъоу къэфабэ, тыгъэр нэгушIо паг, нахь зыщыплъыр ма­фэхэри, гур нахь зыгъэшIурэ шъэбэгъэ-нэфыпс зыхэлъхэри, ошъопщэ-ощх псынкIэр е жьыбгъэшхо ихъу-илъыр зыщыхъушIэ­хэри мы мазэм къыхэфэх. БгъэшIэгъонышхо горэ ащ хэлъэп. Гъатхэр сы­дигъуи сабый кIогъакIэм фэд: зэ сакъ, зэ мачъэ, зэ чэфыбз, зэ гъын-гъыпс; макIэу зигъэшIожьэу танэIу къеуцо.

ЖъоныгъуакIэр — ящэ­нэрэ гъэтхэ маз, шэпхъэ уцугъаби хэлъ. ТыдэкIи — чъыги, шъофи, унэгъо щагуи шъошэ шхъонтIабзэр зэфэдэу къащелъэ. Къэ­кIырэ чъыгхэр, къэгъагъэ­хэр, уц къэтэбэ шхъуантIэр зэбгъэпшэн щымыIэхэу, нэм зэрэфэплъых. ЖъоныгъуакIэр — кIуачIэ зы­гъотыгъэ маз, чIыопсым идэхэгъу дэд, зэрэдунаеу мэкъэгъагъэ мы уахътэм. Псэ зыпытыр зэкIэ къэущыжьы — пси, къушъхьи, псэушъхьи, бзыу лъэпкъ зэфэшъхьафыби. Ащ иза­къоп жъоныгъуакIэр ма­зэмэ къахэзгъэщырэр, мы мазэр мэфэкIхэмкIэ бай: гъатхэм ыкIи IофшIэным, ТекIоныгъэшхом, радиом, лъэпкъ шIэжьым ямафэхэр мыщ щыхагъэунэ­фыкIых. ТекIоныгъэшхом и Мафэ мыгъэ зэпахырэ узым ыпкъ къикIэу, тIэкIу зэкIагъэкIотагъэми, къэсын а гушIо­гъо-Iотэжьыгъори. Анахь мэхьанэ зиIэр, Хэгъэгу зэошхом имашIо хэтыгъэхэу, ТекIоныгъэм, мамырны­гъэм, шъхьафитныгъэм къытфязгъэгъэзэжьыгъэхэр зэрэтщымыгъупшэ­хэ­рэр, зэрэдгъэлъапIэхэрэр ары. Мамырныгъэ щыIакIэм пеIэн тхъагъо гори зэрэщымыIэр советскэ народым — цIыф жъугъэ­хэм бэшIагъэ ашъхьэкIэ загъэунэфыгъэр, жъоны­гъуакIэм и 9-м — ТекIоныгъэшхор Хэгъэгу зэо­шхом къызыщыдахыгъэр илъэс 75-рэ мэхъу.

Къэрэмыхъужь ныбжьи зэо жъалыми, нэмыкI ­лыуз-гуих Iайи!

Жъогъуибл — ЛIыхъужъибл

Адыгэ хэкум икIыхи, Хэгъэгу зэошхом нэбгырэ мин 80-м нахьыбэ кIогъагъэ. Мин 30-р заом хэкIодагъ. Ахэм ащыщэу нэбгырэ 42-мэ щытхъуцIэ лъапIэу «Советскэ Союзым и ЛIыхъужъ» зыфиIорэр къафаусыгъ. Мыхэм ащыщэу 7-р адыгэх, адрэхэр цIыф лъэпкъ зэ­фэшъхьафхэм ащыщых. ТилIыхъужъ нэбгыри 7-р: Андырхъое Хъусен Борэжъ ыкъу, Ацумыжъ Айдэ­мыр Ахьмэд ыкъу, Бжыхьакъо Къы­рымчэрый Борэкъо ыкъу, Къош Алый Юсыф ыкъу, Нэхэе Даут Ерэджыбэ ыкъу, Тхьагъушъэ Исмахьил Хьалалэ ыкъу, ШIуцIэ Абубэчыр Батырбый ыкъу. ТекIоныгъэр къытфыдэзыхыгъэ пстэу­мэ шъхьащэ афэтэшIы, зэошхом хэтыгъэ пэпчъ щэч хэлъэп лIыхъужъ, ауми, Ро­динэм анахь щытхъуцIэ иныр къызфигъэшъошэгъэ лIыхъужъхэр тшIэнхэр ыкIи дгъэлъэпIэнхэр яфэшъуаш, къалэжьыгъ. Ахэр егъашIи тыгу илъыщтых, шъхьэ­кIэфэныгъэ афэтшIыщт.

Къэзымыгъэзэжьыгъэ тхэкIо ныбжьыкIэхэр

Апсэ атыгъ, напэр ащэфыгъ ЯгущыIэ пытагъэ, ялIыгъэ лъэгагъэ: ахэр — Андырхъое Хъусен, Уджыхъу Адылджэрый, Тыгъужъ ДышъэкI, Гощэкъо Сэфэрбый, Уджыхъу Хъалид, Шъуаджэ Исмахьил, Цугъо ­Асфар. ГущыIэм ыкIуачIэ зэхашIэу, усэн-тхэным фэщэгъагъэх, хэти иамал къызэрихьэу игупшысэ къыриIотыкIыгъ: усэкIэ, пшы­сэкIэ, рассказкIэ. Хэгъэгум фы­ряIэ шIулъэгъур лъэш дэдагъ; ныбжьыкIагъэх — илъэс 20 — 30 аныбжьыгъэр, ау япсэемыблэжьыныгъэкIэ лъэпкъым ыкIи Хэгъэгум ятарихъ хэуцуагъэх. Зэошхом илъэхъан фронт зэ­фэшъхьафхэм аIутыгъэх, зы­шъхьасыжьыгъэхэп, тимэфэ ошIухэм къарагъэгъэзэжьыным пае апсэ атыгъ. ТхэкIо куп иныр тилитературэ хэзыгъэми, ахэм ялIыгъэ шапхъэ лIэужхэм афэтIотэщт, ядгъэшIэщт, тщы­гъу­п­шэщтхэп.

Андырхъое Хъусен

Дзэ Плъыжьым тэ тэкIо Непэ тигушIуагъо уашъом нэсэу зеIэт. Гум орэдыр щизэу къызэлъыхэтэдз, Дзэ Плъыжьым тыкIонэу хэгъэгур къытэджагъ — Бэрэ тызэжагъэм игъо къынэсыгъ. Тянэхэр гушIоу IаплIыр къытащэкIы, Чылэр къытфэчэфэу тэ тыкъагъэкIуат. КIасэхэр гушIоу, тэ къыткIэлъэплъэх, Колхозэу тызыпIугъэм унашъохэр къешI. ТызэолIы бланэу, къащтэр тымышIахэу, Щысэ къыттырахэу дзэм тыхэтын. Тигъунапкъэ пытэу, тикъэрал чэфэу Гупсэфэу шIыгъэным тэ тыфэсакъын. Пщэм ахэтэу бгъашхъуи, тихы тет къухьи, Тищылыч танки бланэу тэ зетфэн! Зыфэдгъэпсыпагъэу непэ къытэджагъэшъ, ТыдзэкIо кIэлэныр насыпыгъэ ин. Пыир ышъэ икIэу, зао къызытидзырэм, Тикъэрал зэикIэу дэпкъэу къыткъотыщт. Тиуашъуи, тичIыгуи, тихи зэдеIэн, ТыдэкIэ ар къикIыми тэ дгъэутысэн. Тиколхоз къуаджэхэр шъукъызэдэтIэм, Тигъунапкъэхэр нэкоу къэтыухъумэщт. ХъяркIэ, тикIасэх, тянэх, тишъэогъух, ХъяркIэ, шIу тлъэгъоу, тиколхоз губгъу!

Тыгъужъ ДышъэкI

Сыуаджэ, Родина! Родина, сыуаджэ сэ! Уиорэд къэсIонэу, Уищытхъуи сIотэнэу Ощ пае бэшIагъэу сэлъыхъо сэ, Бэрэ народым ицIыф шъыпкъабэр Къызэрэплъыхъугъэм фэдэу. Ау сыгу ихъыкIырэ тхъагъор Бзэгум икъоу къыфахьрэп. * * * О зыр ары чэф орэдыр къызэхихэу, Зишъобгъуагъэ сфэмыплъэу, Зилъэгагъэ сынэмысэу Санэгу инышхоу кIэтыр, О зыр ары, Родина! * * * КIуачIэу сиIэри о зыр арышъ къысхэзылъхьагъэр, Илъэс пчъагъэу сыныбжьыр зэдыгъунэжьэу Ма, Родина! О уимурад, Родина, сэ сиакъылэу, О уиIэшэ лъапIэр сэ сIыгъэу, Гъусэ пытэу гъунапкъэм Iутым сыгоуцон, Уишъэо пIугъэмэ зы лъэпкъы пытэу сахэуцон, Народым ищытхъу лъагэу Iэтыгъэу сIыгъын!

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр Мамырыкъо Нуриет.