Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэр» коронавирусым пэуцужьызэ, зэхэщэн Iофыгъохэр егъэцакIэх.

— Лъэхъэнэ хьылъэу тызыхэтым пшъэрылъэу щытиIэр макIэп, — къеIуатэ Адыгэ Хасэм ит­хьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан. — Урысыем и Президентэу Владимир Путиным хэгъэгум щыпсэухэрэ цIыфхэм закъыфигъази, коронавирусым зыщаухъу­мэнэу къяджагъ. Адыгэ Респуб­ликэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Правительствэм изэхэсыгъохэм, нэмыкI зэIукIэхэм къащиIуагъэмэ тащыгъуаз. ЦIыфхэр яунэхэм арысхэу узым зыщаухъу­мэн фае.

— ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итырэп, лъэкIуатэ. Къызэтебгъэуцо мыхъущт Iоф­хэм Адыгэ Хасэр ахэлажьэба?

— Хэбзэ унашъохэр тэгъэцакIэх. Правительствэм икъулыкъушIэхэр телефонкIэ къытфытеох, Интернетыр тэгъэфедэ. Адыгэ Хасэм игъэцэкIэкIо куп хэтхэу СтIашъу Юрэ, Болэкъо Аслъан, Бэгъушъэ Алый, Гъу­кIэлI Сусанэ, ЦIыкIушъо Аслъан, Тэу Аслъан, нэмыкIхэм телефонкIэ гущыIэгъу сафэхъугъ.

— Iофыгъо шъхьаIэхэр къыхэжъугъэщыгъэха?

— Адыгэ Хасэм щыIэныгъэм илъэныкъуабэ къызэлъеубыты. Адыгабзэм изэгъэшIэн, игъэфедэн, лъэпкъым итарихъ, шэн-хабзэхэм, ныбжьыкIэхэм пIуныгъэ дэгъу ятыгъэным, нэмыкI Iофыгъохэм тапылъ. Коронавирусым гумэкIыгъоу къыпкъырыкIыхэрэм тапэуцужьы.

— IэпыIэгъу шъузыфэ­хъущт цIыфхэр жъугъэу­нэфыгъэха?

— Хабзэм икъулыкъушIэхэм таригъусэу унашъохэр итхъухьагъэх. Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэ­бар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет итхьаматэ зэдэгущыIэгъу дысиIагъ. Сирием къикIыжьыгъэхэ тилъэпкъэгъухэу Пэнэхэс щыпсэухэрэм, нэмыкIхэм ящыIакIэ тыкIэупчIагъ, шIушIэ IэпыIэгъум зедгъэушъомбгъущт.

— ГущыIэу «IэпыIэгъум» къызэлъиубытырэр макIэп.

— Ары. Мылъкум изакъоп цIыфым IэпыIэгъу узэрэфэхъун плъэкIыщтыр. Культурэм, искусствэм, гъэсэныгъэм, спортым, нэмыкIхэм яхьылIэгъэ Iофыгъохэр дгъэцэкIэщтых. ГущыIэ фабэ япIоным имэхьани дэгъоу къыдгурэIо.

Адыгабзэм изэгъэшIэн

— Рэмэзан, Адыгэ Хасэм сыд зэIукIэ щыкIуагъэми, адыгабзэм изэгъэшIэн шъу­темыгущыIэу къы­хэкIырэп.

— Узым зыщыухъумэгъэным тызыщытегущыIэрэ уахътэм адыгабэм яIофыгъохэр нахь къыхэтэгъэщых.

— Щысэ къэпхьыгъэмэ дэгъугъэ.

— Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ фэгъэхьыгъэ диктантым итхын Адыгэ Хасэр хэлэжьагъ. Сигуапэу сэри диктантыр стхыгъэ. КъэкIощт илъэсым лэжьэкIо къы­зэрыкIохэр, Iэшъхьэтетхэр, бизнесым пылъхэр, ныбжьыкIэхэр, ны-тыхэр диктантым итхын зэрэ­хэдгъэлэжьэщтхэм тегупшысэ. Коронавирусым къыхэкIэу Адыгэ Хасэм игъэкIотыгъэу тыщызэIукIэн тлъэкIырэпышъ, телефоныр, нэмыкI зэпхыныгъэ амалхэр тэгъэфедэх.

— ЕджапIэхэм егъэджэн сыхьат пчъагъэу яIэр ашIомакI.

— Я 5 — 9-рэ классхэм адыгабзэмкIэ зы сыхьат, литературэмкIи зы сыхьат. Бзэр — псэ. Нарт къэбархэм, пшысэхэм, лIыхъужъныгъэм, шэн-хабзэхэм афэгъэхьыгъэхэм уиныдэлъфыбзэкIэ уяджэ, къыбгурыIохэ пшIоигъомэ, адыгабзэр еджапIэм нахь дэгъоу щызэбгъэ­шIэн фае.

— Адыгэ IорыIуатэхэр, гущыIэ щэрыохэр…

— Ахэр нахь дэгъоу къызыбгурыIощтхэр уянэ къыпIуилъхьэгъэ адыгабзэмкIэ зэхэпхыхэ, уяджэ зыхъукIэ ары. ГущыIэжъхэм купкIэу яIэр зэзгъэпшэщтыр сшIэрэп.

Тилъэмыдж мэпытэ

— Адыгэхэр Урысыем имызакъоу, IэкIыб хэгъэгухэм ащэпсэух. Узым дунаир зыщызэлъикIугъэ лъэхъаным зэлъыIэсыкIэ амалхэм шъуалъэхъу.

— Зыр зым кIэупчIэныр адыгэхэм яшэн-хэбзэ пытэхэм аха­лъы­тэ. Мэфэ заулэкIэ узэкIэIэ­бэжьмэ, IэкIыб къэрал ис тилъэп­къэгъухэм телефонкIэ сафытеуагъ. Дунэе Адыгэ Хасэм (ДАХ) икъэбархэри зэзгъэшIагъэх.

— Джыри зэ гущыIэгъу тафэгъэхъуба?

— Сигуапэу сафытеощт.

Сэхъурэкъо Хьаутий — Дунэе Адыгэ Хасэм ипрезидент.

— ЩыIэныгъэр нахь хьылъэ хъугъэми, тиIофхэр лъытэгъэкIуа­тэх. Узым цIыфхэр щытэухъумэх. IэкIыб къэралхэм къарыкIыжьыгъэхэ тилъэпкъэгъу унэгъуи 100-м къехъумэ хабзэм икъулыкъушIэ­хэм таригъусэу IэпыIэгъу та­фэхъугъ. Студентхэр тинэплъэгъу идгъэ­кIыхэрэп. ГумэкIыгъоу яIэр нахь макIэ зэрэтшIыщтым тыпылъ. ГукIэгъоу афытиIэм зетэгъэушъом­бгъу.

Тилъэпкъэгъухэу IэкIыб къэрал щыIэхэм, хасэхэм ятхьаматэхэм телефонкIэ сафытео. Рэхьатныгъэу яIэм сегъэгушхо. ДАХ-м адыгабзэм, культурэм, спортым афэгъэхьыгъэ Iофыгъохэр зэхищэщтых, концертхэмкIэ тызэхъо­жьыщт, спорт зэнэкъокъухэм тащызэIукIэщт.

КIэныбэ Розий — Иорданием и Адыгэ Хасэ ишIушIэ куп хэт, ДАХ-м иIофыгъохэм ахэлажьэ.

— Рэхьатэу тэпсэу. Узыр къыт­лъымыIэсыным фэшI пащэхэм къаIорэр тэгъэцакIэ. Дунэе Адыгэ Хасэм игъэцэкIэкIо куп хэтхэр, Сэхъурэкъо Хьаутий къыт­кIэуп­чIэх. Къэфэбэжьмэ Адыгеим тыкъэкIон тимурад.

Щэкэрджы Илдыз — Тыр­ку­ем щызэхащэгъэ хасэу КАФФЕД-м итхьамат.

— Дунаир нахь рэхьат зэрэхъу­щтым тежэ. Адыгэ Хасэхэу Тыр­куем итхэм язэпхыныгъэхэр дэгъоу гъэпсыгъэх. ТелефонкIэ тызэфытео. Илъэсэу тызхэтым адыгабзэм изэгъэшIэн ехьылIэгъэ Iофыгъуабэ дгъэцэкIэнэу унашъо­хэр тшIыгъэх. АдыгабзэмкIэ, литературэмкIэ егъэджэн тхылъхэр Адыгэ Респуб­ликэм къытфыращыгъэх. Респуб­ликэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат лъэшэу тыфэраз.

— Хэкужъыр IэкIыб къэралыгъохэм арыс тилъэпкъэгъухэм IэпыIэгъу афэхъузэ, тилъэмыдж пытэ хъугъэ, — зэдэгущыIэгъур лъегъэкIуатэ ЛIымыщэкъо Рэмэзан. — Адыгэмэ зэраIоу, машIор агъэкIосэным пае псыкъабзэ лъыхъухэрэп. Дунаим къыщекIо­кIырэ узым тызэкъотэу тыпэуцугъ. Лъэпкъ шIэжьым тизэфыщытыкIэхэр щыIэныгъэм нахь зэрэщигъэпытэщтым тыпылъэу тиIофхэр дгъэзекIощтых.

Узэкъотмэ — улъэш. Узым икъиныгъохэр шIэхэу текIынхэу, мамыр щыIакIэм идэхагъэ къыт­пкъырыхьажьынэу тэгугъэ.

ЕмтIылъ Нурбый.