Урысые Федерацием изаслуженнэ кIэлэегъаджэу Шъхьап­цIэжъыкъо Дзэгъащтэ псаоу щыIагъэмэ, ыныбжь мы мафэхэм илъэси 100 хъущтгъагъэ.

ЩыIэныгъэ дахэ къыгъашIи, илъэс 80-м ехъугъэу ар дунаим ехыжьыгъ.

Ау иунагъуи, ригъэджагъэхэми, иIа­хьылхэми «Дзэгъащтэ къытиIогъагъ», «Тятэ ыIощтыгъ, ышIэщтыгъ» аIозэ игугъу ашIы, иIофшIагъи, ишIушIагъи ащыгъупшэрэп.

Дзэгъащтэ ежь илъэхъан анахь кIэлэегъэджэ Iазэу хэкум исхэм ахалъытэщтыгъ. Ар апэрэ адыгэ еджагъэхэм ащыщыгъ. 1920-рэ илъэсым ПчыхьалIыкъуае къыщыхъугъ, Мыекъопэ кIэлэ­егъэджэ техникумыр 1941-рэ илъэсым къыухыгъ. Хьэлъэкъуае IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ, ау бэ темышIэу заор къежьэшъ, ащ ащэ. Дзэгъащтэ деджагъэхэм ащыщ Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Андырхъое Хъусен. Ащ игугъу бэрэ ышIыщтыгъ, ригъаджэхэрэм щысэу къафихьыщтыгъ.

УIэгъэ хьылъэ телъэу Дзэгъащтэ заом къыхэкIыжьыгъагъ. Ипсауныгъэ тIэкIу зыпкъ зеуцожьым, ПчыхьалIыкъое еджапIэм IофшIэныр щыригъэ­жьэжьыгъ. Iоф ышIэзэ, Краснодар дэт кIэлэегъэджэ институтым апшъэрэ гъэсэныгъэ щызэригъэгъотыгъ. Илъэс 40-м ехъурэ урысыбзэмрэ литературэмрэкIэ ригъэджагъэх. Дзэгъащтэ адыгэхэмкIэ апэу «УФ-м изаслуженнэ кIэлэ­егъадж» зыфиIорэ щытхъуцIэр къыфагъэшъошэгъагъ.

Сэ сятэшыпхъум ыкъу Дзэгъащтэ, къытхахьэу, шIу тлъэгъоу щытыгъ. Щысэ зытепхын цIыфыгъ. Сшынахьыжъэу Мыхьамэтрэ сэрырэ кIэлэегъэджэ сэнэхьатыр къызэрэхэтхыгъэр Дзэгъащтэ епхыгъагъ. Сшынахьыжъ Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет къыухи, илъэсыбэрэ урысыбзэмкIэ ыкIи литературэмкIэ ригъэджагъэх, еджэпIэ зэфэшъхьафхэм япащэуи къыхэкIыгъ. Сэ химиемрэ биологиемрэкIэ кIэлэегъаджэу а институт дэдэр къэсыухыгъ, сыгу етыгъэу кIалэхэр езгъэджагъэх. Дзэгъащтэ тиеджакIи, тиIофшIакIи ренэу къылъыплъэщтыгъ, ынаIэ къыттетыгъ.

ШъхьапцIэжъыкъо Дзэгъащтэ ригъэ­джагъэхэм ягукъэкIыжьхэр зыдэт тхы­лъэу «Доброе имя твое…» зыфиIорэр икIыгъэ илъэсым икIэухым къыдэкIыгъ. Ар зэхигъэуцуагъ шIэныгъэлэжьэу Цуе­къо Нэфсэт. Тхылъым икъы­дэгъэкIын мыпшъыжьэу икIалэхэр ыуж итыгъэх. Анахьэу пылъыгъэр Дзэгъащтэ ыкъо нахьыжъэу, гупыкIышхо зиIэу Аслъан ары.

Тхылъым итеплъэ дахэ, сурэтхэмкIэ гъэкIэрэкIагъ. Дзэгъащтэ икIалэхэм, ахэм ялIэужхэм нэпэеплъ дахэу ар яIэщт.

Дзэгъащтэрэ ишъхьэгъусэу Джантыгъэрэ щыIэныгъэ дахэ къызэдагъэшIагъ. Джантыгъэ Iэдэб зыхэлъ, шэн дэгъу зиIэ бзылъфыгъ, Тхьэм ишыкуркIэ, ар непи илъфыгъэхэм ашъхьагъ ит. ЛIакъоу зыхэсыр ыгъэлъэпIагъ, иIахьылхэр елъы­тэх. Дзэгъащтэрэ ежьыррэ сабыих зэ­дапIугъ: Къутас, Аслъан, Сачнэт, Разыет, Аскэр, Кущыку — зэкIэми апшъэрэ гъэсэныгъэ яI, дахэу мэпсэух, ахэм ятэ жъогъо гъуазэу егъашIэм яIэщт.

ХъокIо Муслъимэт. Адыгэкъал.