Домбайхэр Кавказ биосфернэ заповедникым щыпсэухэ зэрэхъужьы­гъэмкIэ щытхъур къэзылэжьыгъэхэр ащ иIофышIэхэр ары.

Илъэс къэс домбайхэм япчъа­гъэ зэрэхъурэр къалъытэжьэу хабзэ, аужырэр бэмышIэу рагъэкIокIыгъ, ахэм къызэрахэ­хъуагъэм ыгъэгушIуагъэх, чIыпIэ 20-у къаплъыхьагъэм шъхьэ 413-рэ къащалъэгъугъ.

Заповедникым хэхьэрэ чIыгухэу Адыгеим, Краснодар кра­им, Къэрэщэе-Щэрджэс Респуб­ликэм ащыIэхэм домбайхэр къащалъытэхэ зыхъукIэ самолетыр агъэфедэ. Заповедникым инаучнэ сотрудник шъхьаIэу Сергей Трепет къызэриIорэмкIэ, домбайхэр алъытэжьхэу зырагъэжьагъэр 1988-рэ илъэсыр ары. «Къушъхьэтх лъагэхэм къа­щытлъэгъугъэ псэушъхьэ пчъа­гъэм фэдиз зыкIи тапэ къифагъэп. Ащ къеушыхьаты ахэм япчъагъэ зэрэхахъорэр», — еIо ащ.

Къушъхьэтхэу «Сергиев Гай» зыфаIорэм къыщегъэжьагъэу домбайхэр зыщыпсэухэрэ чIыпIэхэр зэкIэ къаплъыхьагъэх. СамолеткIэ къашъхьащыбыбэхэзэ зэрэхъухэрэ пчъагъэр зэрагъэшIагъ.

Псэушъхьэ купхэм зыдэкощыщтхэ чIыпIакIэ къыхэзыхыгъэхэри ахэтых, ащ пае кIымафэм ашхын Iус икъоу зыщагъотыщт къушъхьэтхыхэр зыдэщыIэхэр апэу зэрагъашIэх.

Шъугу къэдгъэкIыжьын кавказ домбайхэу тимэзхэм ахэсы­гъэ­хэм аужырищыр 1927-рэ илъэсым браконьерхэм зэраукIыжьыгъагъэр. ШIэныгъэлэжьхэм якъа­рыуи яшIэныгъи рахьылIэхи домбаим, бизоным ыкIи беловежскэ лъэпкъ домбаим алъыхэр зэхагъахьэхэзэ, илъэсыбэрэ зы­пылъыгъэхэ Iофыр къадэхъу­гъагъ. Кавказ домбаир икIэрыкIэу заповедникым рагъэсэжьыгъ.

Заповедникыр къызызэIуахыгъэр илъэс 95-рэ зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэу псэушъхьэ Iыгъы­пIэу «Лаура» зыфаIорэм домба­им исаугъэт щагъэуцугъ. Ащ илъэгагъэ ежь псэушъхьэм иина­гъэ фэдиз. Зэрэкъэралыгъоу ащ фэдэ саугъэт апэрэу зыщагъэуцугъэр Кавказ заповедник закъор ары.

(Тикорр.).