Мэкъумэщ хъызмэтыр мылъку къэкIуапIэу къыхэзыхыгъэу, фермер хъызмэтшIапIэ е унэгъо былымэхъо фермэ къызэIузыхы зышIоигъохэм ащ игъэпсын, Iоф зышIэхэрэм ябизнес зегъэушъомбгъугъэным афэшI грантхэр ятыгъэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ программэр зыщыIэр 2012-рэ илъэсым къыщыублагъ. Ащ къыщегъэжьагъэу 2019-у икIыгъэм нэсэу пштэмэ, программэм къыдыхэлъытагъэу республикэм ихъызмэтшIэпIэ 256-мэ грантхэр къаратыгъэх. Ар пстэумкIи сомэ миллион 593-рэ мэхъу.

Уахътэм зэхъокIыныгъэу къыз­дихьыхэрэм ялъытыгъэу, фермерхэм IэпыIэгъур нахь къызIэкIэгъэхьэгъошIу афэхъуным фытегъэпсыхьагъэхэ зэхъо­кIыныгъэхэр ащ фэхъугъэх. Къэралыгъо программэм илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, «Начинающий фермер», «Семейная животноводческая ферма» зыфиIохэрэ подпрограммэхэр иIэхэ хъугъэ. Джащ фэдэу блэкIыгъэ 2019-рэ илъэсым «Агростартап» зыфиIорэ подпрограммэр атIупщыгъ. Мыщ ишапхъэхэр адрэхэм анахь къызэрыкIох. Хэлажьэмэ зышIоигъом унэе е фермерскэ хъыз­мэтшIапIэ иIэн ищыкIагъэп, ау уплъэкIунхэм апхырыкIэу, ахъщэр къызыфатIупщыкIэ, ар егъэжьапIэ ышIынышъ, мазэм къыкIоцI ыгъэпсын фае. Мы подпрограммэм къыдыхэлъыта­гъэу Адыгеим ифермер 15-мэ грантхэр къаратыгъэх. ПстэумкIи ар сомэ миллион 33-м ехъу.

Фермер хъызмэтшIапIэ е унэгъо бы­лымэхъо фермэ къызэIузыхы зышIоигъохэм ащ игъэпсын, Iоф зышIэхэрэм ябизнес зегъэушъомбгъугъэным афэшI грантхэр яты­гъэнхэм фытегъэпсы­хьэгъэ программэр зыщыIэм къыщыублагъэу анахь чанэу ащ хэлажьэхэрэм ащыщ Шэуджэн районыр. Джырэблагъэ ащ иадминистрацие мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипащэу ГутIэ Мурат тызыIокIэм анахьэу ары тызтегущыIагъэр. КъызэриIуагъэмкIэ, 2012-рэ илъэсым къыщыублагъэу пштэмэ, районым ифермерэу грант къызэраты­гъэр 49-рэ мэхъу. ПстэумкIи сомэ миллиони 132-рэ къаратыгъэр. Ащ фэдэ IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ районым техникэу иIагъэм зэфэшъхьафэу 40-м ехъу хагъэ­хъуагъ, былымышъхьэ 200, мэл 500 фэдиз, щагубзыу мин пчъа­гъэ къащэфыгъ.

Мурат къызэриIуагъэмкIэ, былымхэр къэзыщэфхи фермэ зыгъэпсыгъэхэм къакъырхэмрэ нэмыкI псэуалъэу ящыкIагъэ­хэмрэ кIэу зышIыгъэ ахэтэп, нахьыпэкIэ щыIагъэхэу абгы­нэжьыгъагъэхэр зэтырагъэуцо­жьыгъэх. Программэр зыщыIэм къыщыублагъэу ащ фэдэу унэгъо фермитIу районым щагъэ­псыгъ. Ахэр езыгъэжьэгъакIэхэ фермерхэм къэралыгъо IэпыIэгъу ятыгъэным фытегъэпсыхьагъэр ары къызхиубытагъэхэр.

«Поддержка семейных животноводческих ферм» зыфиIорэ подпрограммэр шъхьафы. Ар былымхъуным зэрэфытегъэ­псыхьагъэр ыцIэ къегъэшъыпкъэжьы. Мыщ шапхъэу къыщыдэлъытагъэхэр адрэхэм анахь гъэцэкIэгъуаех, ау ахъщэу къа­тырэр фэдэ пчъагъэкIэ на­хьыб. ГущыIэм пае, фермерым зиушъомбгъунэу бизнес-планыр зызэхигъэуцокIэ, ащ мылъкоу щигъэнэфагъэм ипроцент 40-р ежь къыхилъхьан фае, 60-р ары грантэу къэралыгъом къытырэр. Ар ыкIи нэмыкIэу ищыкIагъэхэр ыгъэцакIэхэу зыпхырыкIыкIэ, сомэ миллион 30 нахьыпэкIэ къыратыщтыгъ. Джы ар сомэ миллион 35-м нагъэсыгъ. Шэ­уджэн районымкIэ мы программэм хэлэжьагъэу, ащ фэдэ Iэ­пыIэгъу къызэратыгъэр 4 мэхъу.

— Мыр былымхъун закъор ары непэ зыфэгъэхьыгъэр, ау чIыгулэжьыным пылъхэм апае IэпыIэгъури хагъэхьажьын фэдэу тагъэгугъэ, — къыIуагъ район администрацием мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипащэ. — Ащ фэдэ зэхъокIыныгъэ фашIымэ мы лъэныкъом фермерхэу пылъхэм лъэшэу къашъхьэпэщт. Сыда пIомэ непэ чIыгулэжьхэм грантэу сомэ миллиони 3 ныIэп къаратырэр. Ар мымакIэ фэдэу къыпщэхъу, ау уасэу щыIэхэр къыдэплъы­тэхэмэ, бэу къызэримыхьыщтыр нафэ. ГущыIэм пае, трактор къэпщэфыщтмэ, анахь пыутым сомэ миллионрэ мин 500-м къыщымыкIэу ыуас. Мы программэм чIыгулэжьхэри хэлэжьэнхэ амал яIэу зашIы­жьыкIэ, грантхэри нахьыбэ хъущтых, ящыкIагъэр къызIэкIагъэхьан алъэкIыщт.

Грантхэм яшIуагъэкIэ районым имэкъумэщ-фермерскэ хъызмэтшIапIэхэм былымышъхьэ пчъагъэу аIыгъым хэпшIыкIэу хагъэхъуагъ. Ау унагъоу унэе хъызмэт зиIэхэр, былым зыIыгъхэр нахь макIэ зэрэхъугъэхэм къыхэкIэу, районыр зэрэщытэу пштэмэ, пстэумкIи былымышъхьэу итым къыхэхъуа­гъэу хъурэр шъхьи 100 ныIэп. Арэу щытми, а пчъагъэхэм ащэгушIукIых, грантхэр мыхъугъэмэ ащ фэдиз хэхъоныгъэ зэрямыIэщтгъагъэм ГутIэ Мурат кIигъэтхъыгъ.

— ТапэкIэ джыри былымэхъо фермэхэр нахьыбэ хъунхэм, былымхъуным джыри нахь зиушъомбгъуным тыпылъыщт, — ыIуагъ ащ. — Ахэм яшIуагъэкIэ щэу, лэу районым къыщаугъоирэм, щатырэм зэрэха­хъорэм имызакъоу, IофшIэпIэ чIыпIэхэри нахьыбэ мэхъух. Мары программэр зыщыIэм къыщыублагъэу хъызмэтшIапIэ зыгъэпсыгъэхэм е зызыушъомбгъугъэхэм чIыпIи 100 цIыфмэ къаратыгъ. Гъэтхэ-гъэмэфэ уахъ­тэу чIыгулэжьхэм яIофшIэн нахьыбэ къызщыхъурэм, IофшIапIэ зиIэхэми къахэхъо.

Илъэс къэс районым щэу къыщаугъоищтымкIэ, лэу атыщтымкIэ АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ шапхъэ къегъэ­нафэ. БлэкIыгъэ илъэсым Шэу­джэн районым пшъэрылъэу мы лъэныкъомкIэ къыфагъэуцугъагъэр проценти 102 — 104-у ыгъэцэкIагъ.

2019-рэ илъэсым мы районымкIэ мэкъумэщ-фермерскэ хъызмэтшIэпIи 5-мэ ыкIи зы унэгъо былымэхъо фермэ грантхэр къаратыгъэх. Джыри мыгъэ ащ фэдэ IэпыIэгъу фаеу хъыз­мэтшIэпIэ 15-мэ тхылъхэр район администрацием мэкъу-мэщымкIэ иотдел ратыгъэх. Ащ ипащэ къызэриIуагъэмкIэ, ахэм янахьыбэр цумпэм, пхъэшъхьэ — мышъхьэхэм апылъых.

Мэкъумэщ хъызмэтым хэхъо­ныгъэхэр егъэшIыгъэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ программэхэм, проект зэфэшъхьафхэм къадыхэ­лъытагъэу сомэ миллион 555-рэ мин 300-рэ Адыгеим имэкъумэщ хъызмэт 2020-рэ илъэсэу къи­хьагъэм къэралыгъо IэпыIэгъоу ратынэу агъэнэфагъ. Ащ щыщэу сомэ миллион 471,8-р федеральнэ бюджетым къыхэхы­гъэщт, миллион 83,5-р респуб­ликэм иахъщ.

ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.