Джарымэкъо Юсыф Нухьэ ыкъор Тхьэр зэтагъэхэм ащыщ. Сыд фэдэ IэнатIэ зеIыгъи, цIыфхэм шъхьакIо арихыгъэп. Ежь иеплъыкIэ текIыхэрэми акIэдэIукIын, къаIорэм шIоу хэлъыри къыхихын, IофшIэнымкIи ар къызфигъэфедэн ылъэкIэу зэрэщытым сэ дэгъоу сыщы­гъуаз. ИлъэсипшI пчъагъэ хъугъэ Юсыф зысшIэрэр, ау иIэшъхьэтет горэм фэгъэхьыгъэу гущыIэ мыщыу ыжэ къыдэкIыгъэу зыпарэкIи зэхэсхыгъэп.

Непэ Адыгеим спортымкIэ иIофышIэ анахь цIэрыIохэм Юсыф ахэплъытэн плъэкIыщт. Ежь икIэлэегъаджэхэу ылъы­тэхэрэр дунаим щызэлъашIэрэ тренерэу Кобл Якъубэрэ АдыгеимкIэ комсомолым ипэщагъэу Пэнэшъу Руслъанрэ. ВЛКСМ-м и Адыгэ хэку комитет спортымкIэ ыкIи обороннэ-массовэ Iоф­шIэнымкIэ иотдел ипащэу Юсыф агъэнэфэныр шIотэрэзэу Кобл Якъуб ары Пэнэшъу Руслъан игъо фэзылъэгъугъагъэр. Юсыф а IэнатIэм зыIохьэм къыфэгъэзэгъэ цIыфхэу зыхэтхэм IофшIэным фыщытыкIэу фыряIэр, яхъупхъагъэ, ячаныгъэ къыдилъы­тэхэзэ, IэнатIэмкIэ нахь зэрэди­гъэкIоещтхэм ренэу ынаIэ тыригъэтыгъ. Джащ фэдэу ПМДО-у «Зэкъошныгъэм» рабочэ къызэрыкIоу Iоф щызышIэщтыгъэ кIэлэ хъупхъэу Иван Бормотовым ынаIэ ащ тыридзэгъагъ. НыбжьыкIэ лъыхъокIо отрядэу «Искатель» зыфиIорэм а лъэхъа­ным ар ипэщагъ. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Адыгеим щыщхэу лIыхъужъныгъэ зезыхьагъэхэр ащымыгъупшэнхэмкIэ, агъэлъэпIэнхэмкIэ IофшIэн ин а отрядым ыгъэцакIэщтыгъэр. Юсыф ары ВЛКСМ-м ихэку комитет ибюро теубытагъэ хэлъэу игъо фэзылъэ­гъугъагъэр Иван Бормотовыр Адыгеим лъыхъон-къэгъэнэжьын къулыкъоу щызэхэщагъэм ипащэу гъэнэфэгъэныр. Нэужым, тызэрэщыгъуазэу, Иван Бормотовыр Урысыем и Къыблэ зекIонымкIэ икъулыкъу иIэшъхьэтет цIэрыIо хъугъэ, Адыгеим итарихъ, ичIыопс ыкIи итуризмэ афэгъэхьыгъэ тхылъ пчъагъэ къыдигъэкIыгъ. ТекIоныгъэшхом ия 30-рэ илъэс ехъулIэу Юсыф пэщэныгъэ зыдызэрихьэрэ отде­лым, Иван Бормотоври чанэу къыхэлажьэзэ, Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон зэхищэгъагъ. 1942 – 1943-рэ илъэсхэм, тыгъэгъэзэ-щылэ мазэхэм, Адыгеимрэ Пшызэ шъолъырымрэ шъхьа­фит зышIыжьыщтыгъэ дивизием (я 9-рэ ГСДР-кIэ заджэхэрэм) къушъхьэхэмкIэ гъогоу зэпичыгъэм фэдэ зэпичынэу ныбжьыкIэхэм яотряд ри­хъу­хьэгъагъ. Шъыпкъэр пIощтмэ, 1974-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 28-м чIы­опсым изытет къызэрыкIоу щытыгъэп: осышхо телъыгъ, жьыбгъэу къепщэ­рэм уриутыным фэдагъ. Ау, сыдэу щытми, комсомол отрядым Адыгеир шъхьафит зышIыжьыгъэхэ зэолIхэм япхыгъэ нэпэ­еплъ тамыгъэр къушъхьэм тыригъэуцогъагъ.

Юсыф зыкIуачIэ щыгугъыжьхэрэм, шъхьафитэу гупшысэн зылъэкIыхэрэм, теубытагъэ зыхэлъхэм ащыщ. ШIотэрэзэу рихъухьагъэм ар тещыгъуай. Къиныгъохэм ащыщтэрэп. Юсыф зыхэтхэр ыгъэпыутынхэр е ямыхьакъ горэхэр ариIолIэнхэр ишэнэп. Ежь икIалэхэмкIи, Iоф зыдишIэхэрэмкIи шъыпкъагъэм урыгъозэн зэрэфаемкIэ щысэтехыпI, сыд фэдизэу къинэу къыфыдэкIыщтми, ыIуагъэр зэригъэцэкIэжьыщтым дэшъхьахырэп. Ащ уригъусэныр, гущыIэгъу уфэхъуныр ренэу гъэшIэгъоны, сыда пIомэ цIыф заф, къабзэ, гушъхьэлэжьыгъэ бай иI.

Сэ зэрэсшIошIырэмкIэ, а нэшанэхэр зэкIэ ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ащ халъхьа­гъэх ятэу Джарымэкъо Нухь Хьаджымосэ ыкъомрэ янэу Джарымэкъо (ХъутIыжъ) Нуриет Сахьидэ ыпхъумрэ. Ахэр цIыф лэжьэкIошхохэу Джэджэхьаблэ дэсыгъэхэм ащыщыгъэх.

Джарымэкъо Юсыф 1950-рэ илъэсым щылэ мазэм и 4-м къэхъугъэми, мэзаем къэхъу­гъэу ары къоджэ советым зэрэщыдатхэгъагъэр. Янэрэ ятэрэ колхозым щылажьэщтыгъэх, зэоуж илъэс къинхэм нэмыкI къоджэдэсхэм ягъусэхэу гуетыныгъэшхо ахэлъэу яколхоз къы­зэраIэтыжьыщтым ыуж итыгъэх. Нымрэ тымрэ аIэ зэкIэдзагъэу ялъфыгъэхэр (кIэлищрэ пшъэшъи­тIурэ) гъогу тэрэз тещэгъэнхэм лъэшэу анаIэ тырагъэтыгъ. Зэ­кIэхэми гъэсэныгъэ арагъэгъотыгъ, зэращыгугъыгъэхэу къычIэ­кIыжьыгъэх, къагъэукIытэжьы­гъэхэп.

ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу Юсыф IофшIэным зыщидзыеныр ишэныгъэп. Псыхъо дахэу Мартэ къыпэIулъ мэзым ыш-ышыпхъу­хэр игъусэхэу кIохэти, бэ зэфэшъхьафэу къыщаугъоищтыгъэр ыкIи пунктхэм аратыщтыгъэр. Илъэси 6 нахь ымыныбжьэу 1957-рэ илъэсым Джэджэхьэблэ гурыт еджапIэм Юсыф чIэ­хьэгъагъ. А лъэхъаным пащэу ащ иIагъэр Хэгъэгу зэошхом чанэу хэлэжьэгъэ, РСФСР-м изаслуженнэ кIэлэегъаджэу, яунэкъощэу Джарымэкъо Нухь Теуцожь ыкъор ары. Ар Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Андырхъое Хъусен Адыгэ кIэлэ­егъэджэ училищым щыдеджэ­гъагъ.

Юсыф я 9-рэ классым исыгъ ищыIэныгъэ чIыпIэшхо щызыубытыщт самбэм ыуж зехьэм. Мыекъопэ мэкъумэщ техникумыр къэзыухыгъэ А.Ш. Iэшъынэр ары а лъэхъаным тренерэу иIагъэр. Къуаджэм ащ щызэхищэгъэгъэ секцием къекIуалIэщтыгъэхэм ащыщыбэхэр нэужым спортсмен цIэрыIо хъугъэх. ГущыIэм пае, Хьэпэе зэшхэу Арамбыйрэ Хьамедэрэ, Джарымэкъо Нурбый ыкIи нэмыкIхэр. Ахэм УрысыемкIэ, ЕвропэмкIэ, дунаимкIэ анахь зэнэкъокъу инэу щыIагъэ­хэм текIоныгъэ къащыдахыгъ. А секцием кIощтыгъэхэм ащыщ нэбгырипшI пчъагъэхэр СССР-м спортымкIэ имастер хъугъэх, къахэкIыгъэх врач, хьыкумышI, кIэлэегъаджэ, тренер хъугъэ­хэри.

ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу Юсыф летчикхэм яхъуапсэ­щтыгъ. 1967-рэ илъэсым Ейскэ дэт ап­шъэрэ училищэу летчикхэр къыз­щагъэхьазырхэрэм чIэхьанэу документхэр военкоматым ритыгъагъэх, тестхэри дэгъоу ытыгъагъэх, медицинэ комиссиеми пхырыкIыгъагъ, ау игухэлъ къыдэхъугъэп, сыда пIомэ ежьхэм къахэсыгъэ, шIу алъэгъущтыгъэ ятэшыпхъоу Хъаджэт къыфидэгъагъэп. Арэу зэхъум, Адыгэ кIэлэегъэджэ училищым чIэхьагъ. Апэ дэдэ Кобл Якъубэ зыщыIукIагъэри ары. Тренировкэхэр зыщырагъэжьэгъэхэ 1967-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2012-рэ илъэсым (Якъубэ дунаим зыщехыжьыгъэм) нэс щыIэныгъэ гъогум пытэу ахэр зэдытеты­гъэх.

Дзэ къулыкъум ащэфэ нэс, илъэситIум къыкIоцI, зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм ар ахэлэжьагъ. КIэлэегъэджэ училищым чIэсхэм ащыщэу спортым имастерынымкIэ кандидат шапхъэхэр апэрэу Юсыф ары изгъэкъугъагъэхэр.

1969-рэ илъэсым СССР-м и МВД иполк испорт взводэу Краснодар щыIэм Юсыф хагъэ­хьанэу Кобл Якъубэ кIэлъэIу­гъагъ. Къулыкъур зэрахьырэм нэмыкIэу ахэм амал яIагъ мафэ къэс тренировкэхэр ашIынхэу, зэнэкъокъухэм ахэлэжьэнхэу. А илъэс дэдэм краимкIэ, Темыр- Кавказ шъолъырымкIэ къалэу Челябинскэ щыкIогъэ зэнэкъо­къум тыжьын медаль къыщи­хьыгъ. СССР-м ичемпионат хэлэжьэным пае хэшыпыкIыгъэ командэм Юсыф хагъэхьэгъагъ. КомандировкэмкIэ пIалъэу иIэр лъагъэкIотэнэу Краснодар къызэкIожьым, Пшызэ шъолъырым тхьамыкIагъо къыщыхъугъэу къычIэкIыгъ. Псыр лъэшэу къызэрэдэкIыгъэм къыхэкIэу къалэу Темрюк ызыныкъо фэдиз ыкIи ащ къыпэIулъ чIыпIэхэр псым тырихыгъэх, цIыфыби хэкIодагъ. Полкым икомандирэу Мавсесян Енак Саак ыкъом Юсыф елъэ­Iугъагъ СССР-м ичемпионатэу Челябинскэ щыкIощтым хэлэжьэным пае командировкэмкIэ пIалъэу иIэр фылъигъэкIотэнэу. Командирым ащыгъум къыриIогъагъ: «А сикIал, зао къызе­жьэкIэ, зэнэкъокъухэр IокIотых». ЕгъэшIэрэу а гущыIэхэр Юсыф ыгу къинагъэх.

ЧIыпIэ зэжъу ифагъэхэм Iэпы­Iэгъу псынкIэ ящыкIэгъагъ. ЦIыфхэм, былымхэм, IапIэхэм ыкIи нэмыкIхэм якъэгъэнэ­жьын­кIэ, яIущынкIэ 1969-рэ илъэсым чъэпыогъу-шэкIогъу мазэхэм дзэ къулыкъушIэхэм бэ зэшIуахы­гъэр. Правительствэ тын лъапIэу медалэу «За спасение утопающих», 1970-рэ илъэсым медалэу «За воинскую доблесть» зыфиIохэрэр Юсыф къыфагъэшъо­шэгъагъэх. А илъэс дэдэм КПСС-м ар аштагъ.

Дзэ къулыкъум къызекIыжьым, 1971-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым физвоспитаниемкIэ факультетыкIэу къыщызэIуахыгъэм Юсыф чIэхьагъ. Факультетым комсомолымкIэ икомитет исекретарэу хадзыгъ, ащ дакIоу етIупщыгъэу тренировкэхэр Кобл Якъубэ ригъэшIыщтыгъэх. 1971-рэ илъэ­сым Iоныгъом Урысыем зэнэкъо­къоу щызэхащэгъагъэм текIоныгъэр къащыдихыгъ ыкIи СССР-м спортымкIэ имастер хъугъэ. А илъэс дэдэм ДСО-у «Урожаим» ичемпионат текIоныгъэр къыщыдихыгъ.

1972-рэ илъэсым, жъоныгъуа­кIэм Урысые студент универсиадэу къалэу Минскэ щыкIуагъэр ыкIэм зыщынэсыщтым ыблыпкъ зэрытыпIэ лъэшэу къагъэфы­къуагъ ыкIи илъэсныкъо фэдизрэ къеIэзэгъагъэх. 1973-рэ илъэсым иублэгъухэм адэжь тренировкэхэр ригъэжьэжьыгъэх, ау а илъэс дэдэм къалэу Липец­кэ дзюдомкIэ Урысыем иапэрэ чемпионатэу щыкIуагъэм зыхэлажьэм а чIыпIэ дэдэр джыри лъэшэу къагъэузыгъ. Юсыф къеIотэжьы: «Сыхэдэн фаеу хъугъагъэ: тренерэу Iоф сшIэщта, хьаумэ сызэIэзэжьынышъ, сызыпылъ Iофыр лъызгъэкIотэщта?»

А лъэхъаным Юсыф ищыIэныгъэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъу­гъэх. 1973-рэ илъэсым гъэтхапэм и 10-м къыщагъ. Псэогъу фэхъу­гъэр Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым ифизикэ-хьисап факультет щеджэщтыгъэ пшъашъэу Наталья ары. «Непэ къызынэсыгъэм зэгурыIоныгъэ дахэ тазыфагу илъэу тызэдыщыI. ТикIалэу Алыйрэ типшъашъэу Оксанэрэ унэгъо дахэхэр ашIагъэх. ТIуми врач сэнэхьатыр къыхахыгъэу рэлажьэх. Натальерэ сэрырэ анахьэу тыгу къыдэзыщаехэрэр, тызщыгушIукIыхэрэр типхъорэлъф-къо­рэлъф цIыкIуи 7-р ары», — къе­Iуатэ Юсыф. Адыгэ хэку псэолъэшI отрядэу зэхащэгъагъэм ипащэу 1973-рэ илъэсым ар агъэнэфэгъагъ. Адыгэ пединститутым, Мыекъопэ мэкъумэщ техникумым, мэшIоку гъогухэм яшIынкIэ Тихорецкэ дэт техникумым, Армавир совхоз-техникумым ащеджэхэрэ студентхэм ащыщ нэбгырэ 600 фэдиз а отрядым хэтыгъ. ЗэгурыIоныгъэ-зэдэIужьныгъэ ахэлъэу ахэр Iофтхьэбзабэмэ ахэлэжьа­гъэх: Краснодар псыIыгъыпIэм, пионер лагерэу «Орленок» зыфиIорэм, Краснодар икIэу ТIуапсэ кIорэ мэшIоку гъогум, пансионатэу «Жьыубгъу» ыкIи нэмыкIхэм яшIын яIахьышхо хашIыхьагъ.

«1973-рэ илъэ­сым иIоныгъо ситренер ВЛКСМ-м и Адыгэ хэку комитет иапэрэ секретарэу Пэнэшъу Руслъан ыдэжь сищи, нэIуасэ сыфишIыгъ, — ыгу къэкIыжьы Джарымэкъо Юсыф. — Ащ сищыIэныгъэ къэ­гъэзэпIэшхо фишIыгъ. ВЛКСМ-м и Адыгэ хэку комитет спортымкIэ ыкIи обороннэ-массовэ Iоф­шIэнымкIэ иотдел ипащэу сагъэ­нэфагъ. НыбжьыкIэхэм дзэ-пат­риотическэ пIуныгъэ тэрэз ягъэгъотыгъэным сымышъхьа­хыжьэу сыдэлэжьагъ. Уахътэ зыщысиIэм сыкIозэ институтым сыщеджэнэу Iизын къысатыгъ. Сыстудентызэ ВЛКСМ-м ихэку комитет Мые­къуапэ игупчэ шъып­къэ фэтэр къыщыситыгъ. Сызипэщэ отделым дзэ-спорт джэгукIэхэу «Зарницэмрэ» «Орленкэмрэ» зэхищэщтыгъэх, Октябрэ революцием, Хэгъэгу зэошхом ялъэ­хъан советскэ цIыфхэм лIы­хъужъныгъэ зыщызэрахьэгъэ чIыпIэхэм ныбжьыкIэхэр ащэщтыгъэх. МыщкIэ Адыгеим гъэ­хъэгъэшхохэр зэришIыгъагъэр къэIогъэн фае. ГущыIэм пае, Мыекъопэ районымкIэ Красноульскэ гурыт еджапIэм чIэсхэу «Зарницэм» хэлэжьагъэхэр Всесоюзнэ «Зарницэм» щатекIогъагъэх. Илъэс къэс хэкум икомандэхэм край джэгукIэхэм апэрэ чIыпIэм къа­щегъэжьагъэу ятфэнэрэ чIыпIэм нэс ащаубытыщтыгъ. Общественнэ IофшIэнхэм чанэу ахэлажьэхэрэми, Мыекъопэ гарнизоным идзэ­кIолIхэми мыщкIэ яшIогъэшхо къагъакIощтыгъ. Анахьэу зыцIэ къеIогъэн фаер зекIонымкIэ хэку штабым итхьамэтагъэу, джэгукIэхэу «Зарницэмрэ» «Орленкэмрэ» Адыгеим щызэхэщэгъэнхэмкIэ пэщэныгъэ зезыхьэщтыгъэ, отставкэм щыIэгъэ полковникэу Гнедковский Николай Александр ыкъомрэ туризмэмкIэ зишIо­гъэшхо къэзыгъэкIогъэ Бормо-тов Иван Василий ыкъом­рэ ары. Н. А. Гнедковскэм иIофхэр дэгъоу зэрэзэпигъа­фэрэр ренэу згъэшIагъощтыгъэ, — игукъэ­кIыжьхэм къапедзэжьы Юсыф. — Район горэм ар зыкIокIэ, КПСС-м ирайком иапэрэ секретарь дэжь чIахьэти, «Зарницэмрэ» «Орленкэмрэ» ахэлэжьэрэ район отряд зэхэугъоягъэм IэпыIэгъу къыфэхъунэу елъэIущтыгъ. Секретарым районым ипащэхэм пшъэрылъ гъэнэ­фагъэхэр афишIыти, мыщ фэдэ зэнэкъокъухэр дэгъоу районым щыкIощтыгъэх. Комсомол, пионер организациехэу районым итхэм ауасэ а пстэуми къаIэтыщтыгъ. Н. А. Гнедковскэм ишIуагъэкIэ джэгукIэхэу «Зарницэмрэ» «Орленкэмрэ» ахэлажьэхэрэр мафэм щэгъогогъо агъашхэщтыгъэх, соми 2,5-рэ ащ тефэщтыгъ».

Адыгеим испортивнэ щыIакIэ гъэшIэгъонэу къыхэхъухьагъэхэм ащыщ самбэр СССР-м щызэхэзыщэгъэ Харлампиев Анатолий Аркадий ыкъор хэкум къызэ­рэкIогъагъэр. ЕджакIохэр бэнэкIо цIэрыIом нэIуасэ зыщыфэхъу­гъэхэ зэIукIэгъуипшI пчъагъэ Юсыф хэкум иеджэпIабэмэ джащыгъум ащызэхищэгъагъ. А лъэхъаным Iэтахъоу самбэм пыхьэ зышIоигъуагъэр багъэ. Ащ пае спорт секцие заулэ кIэу джыри къызэIуахыгъагъ, къякIолIэн фэе пчъагъэм къехъущтыгъэми, ахэр зэкIэ агъасэщтыгъэх. А спорт лъэпкъыр джырэ Олимпийскэ джэгунхэм зэрахамыгъэхьагъэр тыгу хэкIы.

Юсыф комсомол Iофхэм ягъэ­цэкIэн ишъыпкъэу пылъыгъ. 1976-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 1992-рэ илъэсым нэс ар комсомолым и Адыгэ хэку комитет ибюро хэтыгъ. Комсомолыр зэрэзэхагъэкIыжьыгъэр Юсыф хэукъоныгъэшхоу елъытэ. Комсомолыр ары зэхэщэн Iоф­хэм ар афэзыгъэсагъэр. Егугъу­зэ Юсыф зэрэлажьэрэм КПСС-м ихэку комитет гу къыщылъати, спорт обществэу «Урожаим» ихэку совет ипащэу 1976-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 10-м агъэнэфагъ.

КПСС-м ихэку комитет иинструкторэу щытыгъэ Шыкъултыр Батырбый ащ къыфытеуи, псынкIэу партием ихэку комитет къычIэхьанэу къыриIуагъ. «Мы­тэрэзэу сызекIуагъэу, къысэцIэцIэнхэу къысэджагъэу апэрэмкIэ къысщыхъущтыгъ. Ау сызэрэмыгугъагъэу Iофыр къычIэкIыгъ. Хэку комитетым сыкъызэкIом ДСО-у «Урожаим» ихэку совет итхьаматэу сагъэнафэ зэрашIоигъор къысаIуагъ», — ыгу къэ­кIыжьы Джарымэкъо Юсыф.

А лъэхъаным профсоюзыр ары цIыфхэр жъугъэу зыхэлэ­жьэрэ спортым тихэгъэгу зыщегъэушъомбгъугъэным фэгъэзэгъагъэр. Адыгеим иколлективхэм азыныкъо нахьыбэр «Урожаим» ихэку совет хахьэщтыгъ.

Организацием иIофхэм язытет нахьышIу шIыгъэнымкIэ амалэу зэусэщтхэм алъыхъузэ апэрэ илъэсыр кIуагъэ. Джащыгъум спорт Iофтхьабзэхэу Адыгеим щызэрахьэхэрэр зэкIэ зыпшъэ дэкIыщтыгъэхэр хэкум имэкъу­мэщ предприятиехэр ары. Ау къэIогъэн фае хъызмэтыбэмэ мылъкумкIэ яIофхэм язытет зэрэдэигъэр. Советым спорт еджапIи, тренери иIагъэхэп. ДСО-у «Урожаим» ихэку совет ДСО-у «Урожаим» и Краснодар край совет фэIорышIэщтыгъ, ары мылъкури къэзытIупщыщтыгъэр. Край советым миллион пчъагъэ хъурэ бюджети, кIэлэцIыкIу спорт еджэпIипшI пчъагъи иIагъэх. Зэнэкъокъухэм язэхэщэнкIэ Адыгэ хэкум илъэсым къыфатIупщырэр сомэ мин 15-м ехъущтыгъэп. КъэIогъэн фае Адыгэ хэку совпрофым профсоюз взносхэм япроцент 17-р край совпрофым зэрэIэкIигъахьэщтыгъэр.

Адыгэ хэку совпрофым илъэс­рэ ныкъорэм къыкIоцI Iофышхо зэрэзэшIуихыгъэм ишIуагъэкIэ 1978-рэ илъэсым икIэух край совпрофым и Президиум унашъо ышIыгъ профсоюз взносхэм япроцент 17-р хэку совпрофым къыфэнэжьынэу ыкIи а мылъкумкIэ цIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэрэ физическэ культурэмрэ спортымрэ зарагъэушъомбгъу­нэу. А унашъом мэхьанэшхо иIагъ физкультурэмрэ спортымрэ хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэнымкIэ. Ащ ишIуагъэкIэ самбэмрэ дзюдомрэкIэ кIэлэцIыкIу спорт еджа­пIэ, футболымкIэ кIэлэцIыкIу спорт еджапIэ, лъэныкъуабэхэм атегъэпсыхьэгъэ кIэлэцIыкIу спорт еджапIэ къызэIуахыгъа­гъэх. Хэкум ихэбзэ Iэшъхьэтетхэм яунашъокIэ къэлэ стадионэу «Зэкъошныгъэмрэ» футбол командэу «Зэкъошныгъэмрэ» ДСО-у «Урожаим» ихэку совет ратыжьыгъагъэх. ЦIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэрэ спорт зэнэкъо­къухэр зэхащэнхэу, гъэхъэгъэ дэгъухэр зышIыгъэ спортсмен 300-м нэс мазэ къэс агъэшхэнхэу, спорт зэнэкъокъушхохэм тиспортсменхэр ахэлэжьэнхэу амалхэр щыIэ хъугъагъэ.

1987-рэ илъэсым ВЦСПС-м унашъо ышIыгъ СССР-м испорт обществэхэр зэкIэ зэхэгъэхьэ­жьыгъэнхэу, профсоюзхэм я Всесоюзнэ физкультурэ-спорт обществэкIэ ащ еджэнхэу.

Советхэм конференциеу зэдыряIагъэм Джарымэкъо Юсыф профсоюзхэм я ВДФСО ихэку совет итхьаматэу щыхадзыгъ ыкIи 1992-рэ илъэсым нэс а IэнатIэр дэгъоу зэрихьагъ.

1992-рэ илъэсым Джарымэкъо Юсыф Адыгэ Республикэм ныбжьыкIэ политикэмкIэ, туризмэм­кIэ, физическэ культурэмкIэ ыкIи спортымкIэ и Комитет итхьаматэу агъэнэфагъ. Спортым республикэм зыщегъэушъомбгъу­гъэнымкIэ, ащ нахьыбэу мылъку къыфыхэгъэкIыгъэнымкIэ зыцIэ къетIогъэ Комитетым Урысые Федерацием финансхэмкIэ и Министерствэрэ спортымкIэ и Комитетрэ Iофышхо адишIагъ. Урысыем ишъолъырхэмкIэ апэрэхэм ащыщэу Адыгеим къыдэхъугъ футбол командэу «Зэкъошныгъэм», гандбол командэу «Адыифым», баскетбол командэу «Динамэм» къэралыгъо бюджетым щыщ мылъку къафэтIупщыгъэныр. Профсоюз спорт еджапIэхэр зэкIэ Адыгэ Республикэм ныбжьыкIэ политикэмкIэ, туризмэмкIэ, физическэ культурэмкIэ ыкIи спортымкIэ и Комитет рапхыгъагъэх. ИлъэситIу Ю. Н. Джарымэкъом Москва ихьакIэщэу «Россием» щигъэкIуагъ пIоми хъущт. ТапэкIэ спорт еджэпIи 2 нахь респуб­ликэм имыIэгъагъэмэ, кIэлэцIыкIу-ныбжьыкIэ спорт еджэпIэ 23-рэ непэ зэритым ащ ишIушIэгъэшхо хэлъ. Адыгеим испорт движениекIэ ахэм пэрытныгъэ аIыгъыгъ. ТапэкIэ хэгъэгум ихэшыпыкIыгъэ командэхэм тисамбистхэмрэ тидзюдоистхэмрэ анэмыкI ахэмытыгъэхэмэ, Адыгеим итренерхэм спорт лъэпкъ зэфэшъхьафхэмкIэ спортсменхэу Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэхэм ахагъэхьащтхэр непэ агъасэх. Тренер цIэрыIохэу Кобл Якъуби, Джэнчэтэ СултIани, Хьэпэе Арамбыйи, Хъуажъ Мэ­джыди, ахэм агъэсагъэхэри зэ­рэдунаеу щашIэх.

Комитетым Iофхьэбзабэ а лъэхъаным зэрихьагъ, зэнэкъо­къухэм язэхэщэнкIэ шIыкIакIэхэр къыгъотыгъагъэх. Адыгэ Респуб­ликэм иапэрэ Президентэу А. А. Джарымэр кIэщакIо зэ­рэ­фэхъугъэм тетэу 1993-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу кушъхьэфачъэмкIэ зэнэкъокъоу «Темыр Кавказым ис лъэпкъхэм язэ­къош­ныгъ» зыфиIорэр илъэс къэс зэхащэ хъугъагъэ. Махачкала къыщегъэжьагъэу Мыекъуапэ нэс щыпсэухэрэр ащ хэлажьэщтыгъэх. Урысыем кушъхьэфэчъэ спортымкIэ ифедерацие а зэнэкъокъур Урысыем ичемпионатэу ылъытэ хъугъагъэ.

А илъэсхэм спортсмен дэгъу­бэ республикэм щагъэсагъ. Ахэр Олимпиадэ зэфэшъхьафхэм ахэлажьэщтыгъэх, текIоныгъэхэр къыдахыщтыгъэх. Пстэумэ апэу ацIэ къеIогъэн фае Олимпийскэ джэгунхэмкIэ чемпионхэу Владимир Невзоровым, Арсен Галстян, Мудрэнэ Бислъан — дзюдомкIэ; Сергей Алифирен­кэм — щэрыонымкIэ; гандболымкIэ Олимпийскэ джэгунхэм тыжьын медаль къащызыхьыгъэхэу Анна Кареевам, Яна Уськовам, Инна Суслинам; дзюдомкIэ Олимпийскэ джэгунхэм джэрз медаль къащызыхьыгъэхэу Емыж Арамбыйрэ Тао Хьа­санбыйрэ. Спортым инэмыкI лъэпкъхэмкIи спорт­сменхэм гъэхъэгъэ­шхохэр ашIых.

2002-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 2007-рэ илъэсым нэс Джарымэкъо Юсыф Краснодар краим икъэралыгъо бюджет учреждениеу «СДЮШОР-7-м» идиректорыгъ. Кушъхьэфэчъэ спортымрэ шы спортымрэ Пшызэ шъолъыр зыщягъэушъомбгъу­гъэныр ары ар зыфэгъэзэгъа­гъэр. Пшызэ шъолъыр испортсменхэм дунэе, урысые зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм текIоныгъэхэр къазэращыдахыщтыгъэр бэкIэ зишIушIэгъагъэр пащэр ары.

Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ирек­то­рэу ТхьакIущынэ Аслъан Кытэ ыкъор, спорт движением Адыгеим зыщегъэушъомбгъугъэнымкIэ бэ зышIагъэр, республикэм и ЛIышъхьэу загъэнафэм Юсыф Адыгеим къащэжьыгъ ыкIи Адыгэ Республикэм физическэ культурэмрэ спортымрэкIэ и Ко­митет итхьаматэ игодзэ IэнатIэ Iуагъэ­хьагъ. 2015-рэ илъэсым нэс а IэнатIэр дэгъоу зэрихьагъ. Ащ пэщэныгъэ зыщызэрихьэгъэ илъэсхэм спортым зэхъокIыныгъэшхохэр къызэрэщыхъугъэхэр, анахьэу спорт организациехэр мылъкукIи, техникэкIи нахьышIоу зэтегъэпсыхьэгъэнхэм яшъыпкъэу Iоф зэрэдашIагъэр къэIогъэн фае.

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэрэ Адыгэ Республикэм иминистрэхэм я Кабинетрэ кIэщакIо зэрэфэхъугъэхэм тетэу спорт псэолъэ хьалэмэтхэр джащы­гъум агъэпсыгъагъэх. Ахэм ащыщых атлетикэ псынкIэмкIэ стадионыр, цIыфхэм япсауныгъэ зыщагъэпытэщт физкультурэ комплексэу «Ошъутен» зыфиIорэр, Урысыем ит щэрыопIэ анахь дэгъухэм ащыщыр, бассейнхэр, Кобл Якъубэрэ Владимир Невзоровымрэ ацIэкIэ щыт спорт унэхэр ыкIи нэмыкIхэр.

2016-рэ илъэсым Джарымэкъо Юсыф Адыгэ Республикэм икъэ­ралыгъо бюджет учреждениеу «ЦIыфхэм япсауныгъэ зыщагъэ­пытэрэ физкультурэ комплексэу «Ошъутенэм» идиректорэу агъэ­нафэ. Физкультурэ движениемрэ спортымрэ Адыгейми, Урысыеми зыщягъэушъомбгъугъэнымкIэ гъэхъэгъэшхохэр зэриIэхэм афэшI щытхъуцIэхэу «Урысые Федерацием физическэ культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI», «Пшызэ шъолъыр физическэ культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIохэрэр Ю. Н. Джарымэкъом къыфагъэшъошагъэх. Ахэм анэмыкIэу Зэкъошныгъэм иорден, медальхэу «За спасение утопающих», «За воинскую доблесть», «70 лет Вооруженных Сил», «IофшIэным иветеран», «80 лет Госкомспорту», «25 лет Республике Адыгея», «Комсомольская слава» зыфиIохэрэри къыратыгъэх.

Ахэм анэмыкIэу Джарымэкъо Юсыф щытхъу тамыгъэхэу «За развитие физической культуры в Российской Федерации», «За развитие Олимпийского движения в Российской Федерации», «За активную работу в комсомоле» зыфиIохэрэр, Адыгэ Рес­публикэм и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Щытхъу тамыгъэу «Закон. Пшъэрылъ. ЦIыфыгъ», ДОСААФ-м и ЦК ищытхъу тамыгъэу «За активную работу» зыфиIохэрэр, Урысые Федерацием и Президент и Щытхъу тхылъхэр тIогъогогъо къыфагъэ­шъошагъэх, СССР-м физическэ культурэмкIэ иотличник. Урысые Федерацием испорткомитет Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэхэу дунэе зэнэкъокъу, Олимпиадэ зэфэшъхьафхэм ахэлэжьэщтхэм япащэу Джарымэкъо Юсыф пчъагъэрэ ыгъэнэфагъ.

НыбжьыкIэхэм ящыIэныгъэ зэпыфэнымкIэ гъэсэпэтхыдэу ариIо шIоигъомкIэ Джарымэкъо Юсыф сызеупчIым мыщ фэдэ джэуап къыситыгъ: «НыбжьыкIэхэм пцIы амыусынэу, зэкIо­лIэнхэ фаем игъом нэсынхэу ясэIо. Джащыгъум зэкIэри къа­дэхъущт». Ащ къыIуагъэм демыгъэштэн плъэкIыщтэп.

Ацумыжъ Казбек. Тарихъ шIэныгъэхэмкIэ доктор.