Top.Mail.Ru

Хабзэр бэрэ аукъо

Image description

Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ хэбзэгъэуцугъэу щыIэр Адыгэ Республикэм зэрэ­щагъэцакIэрэм иIофыгъохэм афэгъэхьыгъэу тиупчIэхэм джэуапхэр къаритыжьыгъэх АР-м и Прокуратурэ ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр гъэцэкIагъэ зэрэхъурэм лъыплъэгъэнымкIэ прокурорым истаршэ IэпыIэгъоу Евгений Лесных.

— Ахъщэ къолъхьэ тын- Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ сыда анахьэу прокуратурэм ынаIэ зыты­ригъэтырэр?

— Урысые Федерацием и Президент иунашъо къыдыхэ­лъытагъэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ Лъэпкъ стратегиер ыкIи Лъэпкъ планыр аштагъ, ащ къы­пкъырыкIыхэзэ прокуратурэр, хэбзэ ыкIи хэбзэухъумэкIо къу­лыкъухэр зэгъусэхэу корруп­цием пэшIуекIох. Къэралыгъо хэбзэ къулыкъухэр, гражданскэ обществэм иинститут ыкIи цIыфхэр зэкIэ зэгъусэхэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIонхэ фае. Шъыпкъэ, мы Iофыгъор зипшъэ­рылъ шъхьаIэр прокуратурэр ары. Ащ мурад шъхьаIэу зыфигъэуцужьыхэрэм ащыщ мы лъэ­ныкъомкIэ хэбзэухъумэкIо къулы­къухэм хэбзэгъэуцугъэр амы­укъоныр, ахъщэ къуалъхьэ зыштагъэхэр къыхэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм пшъэдэкIыжь ягъэ­хьыгъэныр.

Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэным епхыгъэ Iо­фыгъом изэшIохын гумэкIыгъо шъхьаIэу щыт. Мы Iофым епхыгъэу республикэм IофшIэкIо куп щызэхащагъэу мэлажьэ. Ащ хэхьэх хэбзэухъумэкIо ыкIи чIы­пIэ зыгъэIорышIэжьын къулы­къухэм ялIыкIохэр. Коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр зэрагъэцакIэрэр прокуратурэм инэплъэгъу ригъэкIырэп. Ащ лъапсэ имыIэу щытэп. ГущыIэм пае, мы лъэныкъомкIэ хэбзэгъэуцугъэр аукъуагъэу цIыф­хэм ыкIи юридическэ лицэхэм дэо тхылъхэр къытIэкIагъахьэхэмэ, шIокI имыIэу ахэмкIэ уплъэкIунхэр зэхэтэщэх. Коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр зыукъохэрэм дисциплинарнэ, административнэ ыкIи уголовнэ пшъэдэкIыжьхэр ятэгъэхьых. Коррупцие нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIагъэхэм апэшIуекIогъэнымкIэ анахьэу тынаIэ зытедгъэтырэр IэнатIэ зыIыгъхэм, хэбзэухъумэкIо къу­лыкъушIэхэм хабзэр амыукъоныр, джащ фэдэу лъэпкъ проект­хэм ягъэцэкIэн ыкIи бюджет ахъщэр зэрагъэфедэрэр арых.

— Мы илъэсым коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIэгъэ тхьапша къыхэ­жъугъэщыгъэр?

— 2019-рэ илъэсым коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIэгъи 108-рэ республикэм щагъэ­унэфыгъ. Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхын нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIа­гъэхэу зэрахьэхэрэм янахьыбэр бюджет ахъщэр зэратыгъугъэм, къуалъхьэ зэраратыгъэм ыкIи зэра­шта­гъэм япхыгъэх. Бюд­жет зэ­фэшъ­хьафхэм ыкIи цIыфхэм ямылъку атыгъугъэу хъугъэ-шIэгъэ 52-рэ ыкIи къуалъ­хьэ аштагъэу хъу­гъэ-шIэгъэ 19 къыхагъэ­щыгъ. ГущыIэм пае, Мыекъопэ къэлэ администрацием ипащэ игуадзэ иIэнатIэ къызфигъэфеди, предпринимателым къуалъхьэ къызэрэIихыгъэм фэшI ащ уголовнэ Iоф къыфызэIутхыгъ. Мые­­къопэ къэлэ хьыкумым иуна­­шъокIэ Iэ­натIэ зыIыгъыр аубытыгъ, мы уахътэм зэхэфынхэр макIох.

— Къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ мы илъэсым изэфэхьысыжьхэр сыд фэдэха?

— Зэфэхьысыжьхэм къы­зэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, хабзэр гъо­гогъу минрэ аукъуагъэу прокурорхэм къыхагъэщыгъ ыкIи IэнатIэм Iутхэ нэбгырэ 335-мэ дисциплинарнэ ыкIи админист­ративнэ пшъэдэкIыжьхэр ядгъэ­хьыгъэх. Къуалъхьэ аратыгъэу ыкIи аштагъэу нэбгырэ 12-мэ уголовнэ Iоф къафызэIутхыгъ. ЦIыф къызэрыкIохэм ямызакъоу, хабзэр зыукъуагъэхэм ахэтых АР-м ифедеральнэ хэбзэ гъэцэ­кIэкIо къулыкъухэм ячIыпIэ под­разделениехэм, муниципальнэ образованиехэм япащэхэр. Мы купым хахьэрэ нэбгыри 140-м дисциплинарнэ пшъэдэкIыжьхэр ядгъэхьыгъэх.

— Хэбзэ къулыкъушIэхэм алъэныкъокIэ сыд фэдэ уплъэкIунха прокуратурэм зэхищагъэхэр?

— 2019-рэ илъэсым къыкIоцI коррупционнэ нэшанэ зиIэхэ бзэ­джэшIагъэхэу зэрахьэхэрэм, мы лъэныкъомкIэ IэнатIэхэм аIутхэу хэбзэгъэуцугъэр зыукъохэ­рэм якъыхэгъэщынкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр прокуратурэм зэрихьагъэх. ГущыIэм пае, муни­ципальнэ образованиеу «Лъэустэнхьэблэ къэлэ псэупIэм» къы­хиубытэрэ чIыгум епхыгъэ хэбзэгъэуцугъэм игъэцэкIэнкIэ уплъэкIунхэр зытэшIхэм, хэукъо­ныгъэхэр къыхэдгъэщыгъэх. Му­ниципальнэ образованием ипащэ хэбзэгъэуцугъэр ыукъуи, къэралыгъом ичIыгу Iахь хэ­бзэнчъэу къытырихыгъ ыкIи фи­мытэу иIахьылхэм (ишъхьэ­гъусэ ыкIи ыш) атыритхагъ. Прокуратурэм уплъэкIунэу ышIыгъэхэм къапкъырыкIызэ, УФ-м и Следственнэ комитет иследственнэ ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм пащэм ылъэныкъокIэ уголовнэ IофитIу къызэIуихыгъ, мы мафэхэм зэхэфынхэр макIох.

Джащ фэдэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным епхыгъэ хэбзэгъэ­уцугъэр зыукъуагъэхэм административнэ пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэным иIофыгъохэр лъытэгъэ­кIуатэх. Прокурорхэм яунашъокIэ зэгъэшIужь хьыкумышIхэм лажьэ зиIэ нэбгырэ 28-р сомэ миллионрэ мини 137-кIэ агъэпщынагъ. Ащ щыщэу сомэ мин 918-м къырагъэгъэзэжьыгъ. Гу­щыIэм пае, прокуратурэм иунашъокIэ зэгъэшIужь хьыкумым юридическэ лицэм тазырэу сомэ мин 500 фэдиз тырилъхьагъ.

Джащ фэдэу хэбзэгъэуцугъэм къыдилъытэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэхэм мылъкоу ыкIи федэу яIэр, агъэ­кIодыгъэ пчъагъэр зэрытхагъэхэ тхылъхэр аIэкIагъахьэхэмэ прокуратурэм икъулыкъушIэхэм ре­нэу уплъэкIунхэр зэхащэх.

Мы лъэныкъомкIэ хэукъоныгъэ зышIыгъэхэр къыхагъэщыгъэх ыкIи IэнатIэ зыIыгъ нэбгырэ 11-мэ дисциплинарнэ пшъэдэ­кIыжьхэр атыралъхьагъэх.

— КъызэIушъухыгъэ уголовнэ Iоф тхьапша хьы­кумыр зыхэплъагъэр? Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ Iоф инхэр ахэтыгъэха?

— Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэ зэрахьагъэу нэ­бгырэ 32-мэ уголовнэ Iоф къафызэIутхыгъ. Ахэм ащыщэу 2-р хэгъэгу кIоцI къулыкъум, IэнатIэ зиIэ нэбгыри 3-р пшъэдэкIыжь защырагъэхьырэ къулыкъум, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьын къулыкъум, хьыкум приставхэм, къэралыгъо автонадзорым, мэшIогъэкIосэ къулыкъум, къэралыгъо ыкIи муниципальнэ учреждениехэм яIофышIэх. ГущыIэм пае, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэ­хьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ихьапсэу N 1-м ипэщагъэм иIэнатIэ къыз­фигъэфеди, предприниматель горэм къуалъхьэ къызэрэIихыгъэм фэшI уголовнэ Iоф къызэIутхыгъ. Теуцожь район хьыкумым ащ илажьэ ыгъэунэфыгъ ыкIи илъэси 7-рэ мэзи 6-рэ хьапс тырилъхьагъ.

— Тэмэтелъ зыхьыхэрэ коррупционерхэр нахьыбэ, хьауми нахь макIэ хъу­гъэха?

— 2019-рэ илъэсым изэфэ­хьысыжьхэмкIэ, Адыгэ Респуб­ликэм хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ IэнатIэ щызиIэ нэбгырэ 13-мэ, УФ-м и МЧС и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу АР-м щыIэм иIофышIэ нэбгыри 5-мэ, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм икъулыкъушIэ нэбгыри 3-мэ ыкIи Росгвардием и ГъэIорышIапIэу Адыгеим щыIэм икъу­лыкъушIэ зы нэбгырэм алъэныкъокIэ уголовнэ Iофхэр къызэ­Iутхыгъэх. КъэIогъэн фае, хэ­бзэ­у­хъумэкIо къулыкъухэм кор­рупционерхэр къащыхэгъэщыгъэнхэмкIэ щынэгъончъэнымкIэ къу­лыкъур тигъусэу Iофышхо зэ­рэдгъэцакIэрэр.

— IэнатIэу аIыгъымкIэ цыхьэ зэрэфамышIыжьырэм елъытыгъэу сыд фэдэ органхэм яIофышIэхэр арыха IофшIапIэхэм аIуа­гъэкIыгъэхэр?

— Къолъхьэ тын-Iыхыным пэ­шIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэм ишапхъэхэр зэраукъуагъэхэм елъытыгъэу нэбгыри 7 яIэнатIэхэм аIуагъэкIыгъэх, ахэм ащыщэу нэбгыри 6-мэ цыхьэ афамышIыжьэу ары. ГущыIэм пае, хэ­бзэгъэуцугъэм къыди­лъытэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэм мылъкоу ыкIи федэу иIэр, ыгъэкIодыгъэ пчъа­гъэр зэриушъэфы-гъэм фэшI Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ иотделэу Красногвардейскэ районым щы­Iэм ипатрульпостовой къулыкъу взвод икоман­дир игуадзэ цыхьэ зэ­рэфамышIыжьырэм къыхэкIэу Iоф­шIапIэм Iуагъэ­кIыгъ.

Ащ нэмыкIэу министерствэм материалхэу къытыгъэхэм къа­кIэлъыкIоу хъулъфыгъэмрэ ащ иунагъо исхэмрэ илъэсищым къыкIоцI зэкIэ зэхэтэу федэу къа­IэкIэхьагъэм нахьи нахь лъа­пIэу, сомэ миллион 1,8-рэ зыосэ автомобилыр къызэрищэфыгъэр прокуратурэм ыуплъэкIугъ. Мыщ дэжьым автомобиль лъапIэр полицием иIофышIэ илэжьапкIэкIэ къызэрищэфыгъэр къы­гъэшъыпкъэжьышъугъэп. Ащ къыхэкIэу Красногвардейскэ район хьыкумым иунашъо про­куратурэм дыригъэштагъ ыкIи мылъкоу ыпшъэкIэ зигугъу къы­щытшIыгъэр къэралыгъом ифедэ хагъэхьагъ. Мы унашъом кIуачIэ иIэ хъугъэ.

— Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэу зэра­хьэхэрэм зэрарэу афэхъурэр сыд фэдиза, ахэм къяжъугъэгъэзэжьын шъолъэкIа?

— Коррупционнэ нэшанэ зи­Iэхэ бзэджэшIагъэхэу зэрахьагъэхэм зэрарэу къахьыгъэм къе­гъэгъэзэжьыгъэным рес­пуб­ликэм ипрокуратурэ лъэшэу ынаIэ тырегъэты. 2019-рэ илъэ­сым мы лъэныкъомкIэ уголовнэ Iофэу къызэIуахыгъэ­хэмкIэ зэрарыр сомэ миллион 68-м ехъу. Коррупционерым имылъку ыгъэфедэн фимытэу хьыкумым унашъо ышIыгъ ыкIи пэшIорыгъэшъ зэхэфынхэу зэхащагъэхэм ахахьэу сомэ миллион 80-м ехъу зыосэ мылъкур къаIахыгъ. ГущыIэм пае, юри­дическэ организацием ипащэ ыкIи ащ игъусагъэхэм зыгорэм имылъкушхо къызэрэшIуатыгъугъэм ыпкъ къикIэу, ащкIэ агъэмысэхэрэм ячIыгу Iахь 19, амы­гъэкощырэ псэолъи 8-р ыкIи транспорт зэфэшъхьафхэу 9-р агъэфедэнхэ фимытхэу Мыекъо­пэ хьыкумым унашъо ышIыгъ.

— Къолъхьэ тын-Iыхыныр гъэкIодыгъэнымкIэ хэбзэ­ухъумэкIо къулыкъухэр про­куратурэм зыгорэущтэу IэпыIэгъу къыфэ­хъуха?

— Илъэс къэс прокуратурэр икIэщакIоу хэбзэухъумэкIо къулыкъухэр зыхэлэжьэхэрэ зэхэсыгъо зэхэтэщэ. Ащ коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ Iофтхьабзэу зетхьагъэхэм кIэухэу афэхъугъэ­хэр щызэфэтэхьысыжьых ыкIи тапэкIэ тынаIэ зытедгъэтынхэ фэе лъэныкъохэр тэгъэнафэх. Ащ нэмыкIэу къэбарлъыгъэIэс амалхэм зэпхыныгъэ дэгъу ады­тиIэу Iоф адэтэшIэ.

КIАРЭ Фатим.