Хабзэр бэрэ аукъо

Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ хэбзэгъэуцугъэу щыIэр Адыгэ Республикэм зэрэщагъэцакIэрэм иIофыгъохэм афэгъэхьыгъэу тиупчIэхэм джэуапхэр къаритыжьыгъэх АР-м и Прокуратурэ ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр гъэцэкIагъэ зэрэхъурэм лъыплъэгъэнымкIэ прокурорым истаршэ IэпыIэгъоу Евгений Лесных.
— Ахъщэ къолъхьэ тын- Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ сыда анахьэу прокуратурэм ынаIэ зытыригъэтырэр?
— Урысые Федерацием и Президент иунашъо къыдыхэлъытагъэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ Лъэпкъ стратегиер ыкIи Лъэпкъ планыр аштагъ, ащ къыпкъырыкIыхэзэ прокуратурэр, хэбзэ ыкIи хэбзэухъумэкIо къулыкъухэр зэгъусэхэу коррупцием пэшIуекIох. Къэралыгъо хэбзэ къулыкъухэр, гражданскэ обществэм иинститут ыкIи цIыфхэр зэкIэ зэгъусэхэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIонхэ фае. Шъыпкъэ, мы Iофыгъор зипшъэрылъ шъхьаIэр прокуратурэр ары. Ащ мурад шъхьаIэу зыфигъэуцужьыхэрэм ащыщ мы лъэныкъомкIэ хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм хэбзэгъэуцугъэр амыукъоныр, ахъщэ къуалъхьэ зыштагъэхэр къыхэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэныр.
Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэным епхыгъэ Iофыгъом изэшIохын гумэкIыгъо шъхьаIэу щыт. Мы Iофым епхыгъэу республикэм IофшIэкIо куп щызэхащагъэу мэлажьэ. Ащ хэхьэх хэбзэухъумэкIо ыкIи чIыпIэ зыгъэIорышIэжьын къулыкъухэм ялIыкIохэр. Коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр зэрагъэцакIэрэр прокуратурэм инэплъэгъу ригъэкIырэп. Ащ лъапсэ имыIэу щытэп. ГущыIэм пае, мы лъэныкъомкIэ хэбзэгъэуцугъэр аукъуагъэу цIыфхэм ыкIи юридическэ лицэхэм дэо тхылъхэр къытIэкIагъахьэхэмэ, шIокI имыIэу ахэмкIэ уплъэкIунхэр зэхэтэщэх. Коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэр зыукъохэрэм дисциплинарнэ, административнэ ыкIи уголовнэ пшъэдэкIыжьхэр ятэгъэхьых. Коррупцие нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIагъэхэм апэшIуекIогъэнымкIэ анахьэу тынаIэ зытедгъэтырэр IэнатIэ зыIыгъхэм, хэбзэухъумэкIо къулыкъушIэхэм хабзэр амыукъоныр, джащ фэдэу лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн ыкIи бюджет ахъщэр зэрагъэфедэрэр арых.
— Мы илъэсым коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIэгъэ тхьапша къыхэжъугъэщыгъэр?
— 2019-рэ илъэсым коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIэгъи 108-рэ республикэм щагъэунэфыгъ. Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхын нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIагъэхэу зэрахьэхэрэм янахьыбэр бюджет ахъщэр зэратыгъугъэм, къуалъхьэ зэраратыгъэм ыкIи зэраштагъэм япхыгъэх. Бюджет зэфэшъхьафхэм ыкIи цIыфхэм ямылъку атыгъугъэу хъугъэ-шIэгъэ 52-рэ ыкIи къуалъхьэ аштагъэу хъугъэ-шIэгъэ 19 къыхагъэщыгъ. ГущыIэм пае, Мыекъопэ къэлэ администрацием ипащэ игуадзэ иIэнатIэ къызфигъэфеди, предпринимателым къуалъхьэ къызэрэIихыгъэм фэшI ащ уголовнэ Iоф къыфызэIутхыгъ. Мыекъопэ къэлэ хьыкумым иунашъокIэ IэнатIэ зыIыгъыр аубытыгъ, мы уахътэм зэхэфынхэр макIох.
— Къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ мы илъэсым изэфэхьысыжьхэр сыд фэдэха?
— Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, хабзэр гъогогъу минрэ аукъуагъэу прокурорхэм къыхагъэщыгъ ыкIи IэнатIэм Iутхэ нэбгырэ 335-мэ дисциплинарнэ ыкIи административнэ пшъэдэкIыжьхэр ядгъэхьыгъэх. Къуалъхьэ аратыгъэу ыкIи аштагъэу нэбгырэ 12-мэ уголовнэ Iоф къафызэIутхыгъ. ЦIыф къызэрыкIохэм ямызакъоу, хабзэр зыукъуагъэхэм ахэтых АР-м ифедеральнэ хэбзэ гъэцэкIэкIо къулыкъухэм ячIыпIэ подразделениехэм, муниципальнэ образованиехэм япащэхэр. Мы купым хахьэрэ нэбгыри 140-м дисциплинарнэ пшъэдэкIыжьхэр ядгъэхьыгъэх.
— Хэбзэ къулыкъушIэхэм алъэныкъокIэ сыд фэдэ уплъэкIунха прокуратурэм зэхищагъэхэр?
— 2019-рэ илъэсым къыкIоцI коррупционнэ нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIагъэхэу зэрахьэхэрэм, мы лъэныкъомкIэ IэнатIэхэм аIутхэу хэбзэгъэуцугъэр зыукъохэрэм якъыхэгъэщынкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр прокуратурэм зэрихьагъэх. ГущыIэм пае, муниципальнэ образованиеу «Лъэустэнхьэблэ къэлэ псэупIэм» къыхиубытэрэ чIыгум епхыгъэ хэбзэгъэуцугъэм игъэцэкIэнкIэ уплъэкIунхэр зытэшIхэм, хэукъоныгъэхэр къыхэдгъэщыгъэх. Муниципальнэ образованием ипащэ хэбзэгъэуцугъэр ыукъуи, къэралыгъом ичIыгу Iахь хэбзэнчъэу къытырихыгъ ыкIи фимытэу иIахьылхэм (ишъхьэгъусэ ыкIи ыш) атыритхагъ. Прокуратурэм уплъэкIунэу ышIыгъэхэм къапкъырыкIызэ, УФ-м и Следственнэ комитет иследственнэ ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм пащэм ылъэныкъокIэ уголовнэ IофитIу къызэIуихыгъ, мы мафэхэм зэхэфынхэр макIох.
Джащ фэдэу ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным епхыгъэ хэбзэгъэуцугъэр зыукъуагъэхэм административнэ пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэным иIофыгъохэр лъытэгъэкIуатэх. Прокурорхэм яунашъокIэ зэгъэшIужь хьыкумышIхэм лажьэ зиIэ нэбгырэ 28-р сомэ миллионрэ мини 137-кIэ агъэпщынагъ. Ащ щыщэу сомэ мин 918-м къырагъэгъэзэжьыгъ. ГущыIэм пае, прокуратурэм иунашъокIэ зэгъэшIужь хьыкумым юридическэ лицэм тазырэу сомэ мин 500 фэдиз тырилъхьагъ.
Джащ фэдэу хэбзэгъэуцугъэм къыдилъытэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэхэм мылъкоу ыкIи федэу яIэр, агъэкIодыгъэ пчъагъэр зэрытхагъэхэ тхылъхэр аIэкIагъахьэхэмэ прокуратурэм икъулыкъушIэхэм ренэу уплъэкIунхэр зэхащэх.
Мы лъэныкъомкIэ хэукъоныгъэ зышIыгъэхэр къыхагъэщыгъэх ыкIи IэнатIэ зыIыгъ нэбгырэ 11-мэ дисциплинарнэ пшъэдэкIыжьхэр атыралъхьагъэх.
— КъызэIушъухыгъэ уголовнэ Iоф тхьапша хьыкумыр зыхэплъагъэр? Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ Iоф инхэр ахэтыгъэха?
— Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэ зэрахьагъэу нэбгырэ 32-мэ уголовнэ Iоф къафызэIутхыгъ. Ахэм ащыщэу 2-р хэгъэгу кIоцI къулыкъум, IэнатIэ зиIэ нэбгыри 3-р пшъэдэкIыжь защырагъэхьырэ къулыкъум, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьын къулыкъум, хьыкум приставхэм, къэралыгъо автонадзорым, мэшIогъэкIосэ къулыкъум, къэралыгъо ыкIи муниципальнэ учреждениехэм яIофышIэх. ГущыIэм пае, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ихьапсэу N 1-м ипэщагъэм иIэнатIэ къызфигъэфеди, предприниматель горэм къуалъхьэ къызэрэIихыгъэм фэшI уголовнэ Iоф къызэIутхыгъ. Теуцожь район хьыкумым ащ илажьэ ыгъэунэфыгъ ыкIи илъэси 7-рэ мэзи 6-рэ хьапс тырилъхьагъ.
— Тэмэтелъ зыхьыхэрэ коррупционерхэр нахьыбэ, хьауми нахь макIэ хъугъэха?
— 2019-рэ илъэсым изэфэхьысыжьхэмкIэ, Адыгэ Республикэм хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ IэнатIэ щызиIэ нэбгырэ 13-мэ, УФ-м и МЧС и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу АР-м щыIэм иIофышIэ нэбгыри 5-мэ, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм икъулыкъушIэ нэбгыри 3-мэ ыкIи Росгвардием и ГъэIорышIапIэу Адыгеим щыIэм икъулыкъушIэ зы нэбгырэм алъэныкъокIэ уголовнэ Iофхэр къызэIутхыгъэх. КъэIогъэн фае, хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм коррупционерхэр къащыхэгъэщыгъэнхэмкIэ щынэгъончъэнымкIэ къулыкъур тигъусэу Iофышхо зэрэдгъэцакIэрэр.
— IэнатIэу аIыгъымкIэ цыхьэ зэрэфамышIыжьырэм елъытыгъэу сыд фэдэ органхэм яIофышIэхэр арыха IофшIапIэхэм аIуагъэкIыгъэхэр?
— Къолъхьэ тын-Iыхыным пэшIуекIогъэнымкIэ хэбзэгъэуцугъэм ишапхъэхэр зэраукъуагъэхэм елъытыгъэу нэбгыри 7 яIэнатIэхэм аIуагъэкIыгъэх, ахэм ащыщэу нэбгыри 6-мэ цыхьэ афамышIыжьэу ары. ГущыIэм пае, хэбзэгъэуцугъэм къыдилъытэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэм мылъкоу ыкIи федэу иIэр, ыгъэкIодыгъэ пчъагъэр зэриушъэфы-гъэм фэшI Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ иотделэу Красногвардейскэ районым щыIэм ипатрульпостовой къулыкъу взвод икомандир игуадзэ цыхьэ зэрэфамышIыжьырэм къыхэкIэу IофшIапIэм IуагъэкIыгъ.
Ащ нэмыкIэу министерствэм материалхэу къытыгъэхэм къакIэлъыкIоу хъулъфыгъэмрэ ащ иунагъо исхэмрэ илъэсищым къыкIоцI зэкIэ зэхэтэу федэу къаIэкIэхьагъэм нахьи нахь лъапIэу, сомэ миллион 1,8-рэ зыосэ автомобилыр къызэрищэфыгъэр прокуратурэм ыуплъэкIугъ. Мыщ дэжьым автомобиль лъапIэр полицием иIофышIэ илэжьапкIэкIэ къызэрищэфыгъэр къыгъэшъыпкъэжьышъугъэп. Ащ къыхэкIэу Красногвардейскэ район хьыкумым иунашъо прокуратурэм дыригъэштагъ ыкIи мылъкоу ыпшъэкIэ зигугъу къыщытшIыгъэр къэралыгъом ифедэ хагъэхьагъ. Мы унашъом кIуачIэ иIэ хъугъэ.
— Коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэм зэрарэу афэхъурэр сыд фэдиза, ахэм къяжъугъэгъэзэжьын шъолъэкIа?
— Коррупционнэ нэшанэ зиIэхэ бзэджэшIагъэхэу зэрахьагъэхэм зэрарэу къахьыгъэм къегъэгъэзэжьыгъэным республикэм ипрокуратурэ лъэшэу ынаIэ тырегъэты. 2019-рэ илъэсым мы лъэныкъомкIэ уголовнэ Iофэу къызэIуахыгъэхэмкIэ зэрарыр сомэ миллион 68-м ехъу. Коррупционерым имылъку ыгъэфедэн фимытэу хьыкумым унашъо ышIыгъ ыкIи пэшIорыгъэшъ зэхэфынхэу зэхащагъэхэм ахахьэу сомэ миллион 80-м ехъу зыосэ мылъкур къаIахыгъ. ГущыIэм пае, юридическэ организацием ипащэ ыкIи ащ игъусагъэхэм зыгорэм имылъкушхо къызэрэшIуатыгъугъэм ыпкъ къикIэу, ащкIэ агъэмысэхэрэм ячIыгу Iахь 19, амыгъэкощырэ псэолъи 8-р ыкIи транспорт зэфэшъхьафхэу 9-р агъэфедэнхэ фимытхэу Мыекъопэ хьыкумым унашъо ышIыгъ.
— Къолъхьэ тын-Iыхыныр гъэкIодыгъэнымкIэ хэбзэухъумэкIо къулыкъухэр прокуратурэм зыгорэущтэу IэпыIэгъу къыфэхъуха?
— Илъэс къэс прокуратурэр икIэщакIоу хэбзэухъумэкIо къулыкъухэр зыхэлэжьэхэрэ зэхэсыгъо зэхэтэщэ. Ащ коррупцием пэшIуекIогъэнымкIэ Iофтхьабзэу зетхьагъэхэм кIэухэу афэхъугъэхэр щызэфэтэхьысыжьых ыкIи тапэкIэ тынаIэ зытедгъэтынхэ фэе лъэныкъохэр тэгъэнафэх. Ащ нэмыкIэу къэбарлъыгъэIэс амалхэм зэпхыныгъэ дэгъу адытиIэу Iоф адэтэшIэ.
КIАРЭ Фатим.
- ВКонтакте
- РћРТвЂВВВВВВВВнокласснРСвЂВВВВВВВВРєРСвЂВВВВВВВВ
- Telegram