НыбжьыкIэхэр наркотикхэм апыщагъэхэ мыхъунхэм, ахэм ащыухъумэгъэнхэм хэбзэ органхэм ащыщыбэр дэлажьэ. Наркотикхэр хэбзэнчъэу гъэзекIогъэнхэм пэуцужьырэ къулыкъум нэмыкIэу культурэмкIэ, гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ, псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ министерствэхэм япланхэм ахэтхэу ащ Iоф дашIэ. Мы мафэхэм АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ кIэлэеджакIохэр ыкIи ныбжьыкIэхэр наркотикхэм ащыухъумэгъэнхэмкIэ илъэсэу икIырэм Iофэу ышIагъэм тыкIэупчIагъ.

Министерствэм къызэрэщытаIуагъэмкIэ, мы Iофыгъом епхыгъэу лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ Iофтхьабзэхэр зэхещэх. Шъхьафэу ны-тыхэм, кIэ­лэегъа­джэхэм, кIэлэеджакIохэм Iоф адешIэ. КIэлэеджакIохэр наркотикхэм ащыухъумэгъэн­хэ­м­кIэ шIыкIэ-амал зэфэшъхьаф­хэр егъэфедэх. Ахэм ащыщых зэIу­кIэгъухэу псауныгъэр къэу­хъу­мэгъэным исистемэ Iоф щызы­шIэхэрэр, полицием икъу­лыкъу­шIэхэр ыкIи нэмыкIхэр зыхэлажьэхэрэ Iоф­тхьабзэхэр.

Iофтхьабзэхэр кIэлэеджакIо­хэм япсауныгъэ, япсихикэ зэщызыгъакъорэ наркотикхэм, шъон пытэхэм зэрарэу къахьырэм афэгъэхьыгъэу класснэ пащэхэм пIуныгъэ IофшIэнэу зэхащэхэрэр, нахьыбэрэмкIэ, урок ужхэр ары зырекIокIы­хэ­рэр. КIэлэеджакIохэм япIункIэ мэхьанэшхо иI нэрылъэгъу агитациеу еджапIэм щагъэпсырэм. НыбжьыкIэхэм япсауныгъэ зэрар къыфамыхьэу, ар агъэпытэзэ псэунхэм фэгъэхьыгъэхэ плакатхэр еджапIэхэм ачIэтых. «Наркотикхэм ачIыпIэкIэ – спортыр», «Псауныгъэм зэрар къы­фэзыхьырэ зекIуакIэм тыпэуцужьы!» зыфиIохэрэ Iофтхьабзэмэ спортсмен цIэрыIохэр, медицинэ IофышIэхэр къарагъэб­лагъэх. Профилактическэ Iоф­тхьабзэу кIэлэцIыкIухэмрэ ахэм янэ-ятэхэмрэ афэгъэхьыгъэр илъэс къэс еджапIэхэм ащэкIо. Ахэм фильмэ кIэкIхэр къащагъэ­лъагъох, етIанэ атегущыIэх.

Зыныбжь имыкъугъэхэм хабзэр амыукъоу, социальнэ шап­хъэхэр зышIомыIоф купхэм ахэмыхьэхэу пIугъэнхэ фае. АщкIэ мэхьанэ яI правоухъумэкIо органхэм зэхащэхэрэ зэIукIэгъу­хэм, зэдэгущыIэгъухэм. Министерствэм а IофшIэным мэхьа­нэшхо реты. А лъэныкъомкIэ зэхащагъэхэ олимпиадэхэм нэб­гырэ миным ехъу ахэлэ­жьагъ.

Илъэс къэс УФ-м и Конституцие и Мафэ ехъулIэу очнэ-заочнэ зэнэкъокъу зэхащэ ныбжьыкIэхэм яфитыныгъэхэмрэ япшъэдэкIыжьхэмрэ яхьылIагъэу. Ахэм афэдэ зэхахьэхэм АР-м кIэлэцIыкIухэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ Уполномоченнэу Александр Ивашиныр ахэлажьэ. Мы илъэсми ащ фэдэ зэнэкъокъур тыгъэгъазэм и 10-м зэхащэщт.

ИкIырэ илъэсым имэзае ыкIи игъэтхэпэ мазэхэм МВД-м АР-мкIэ иотделэу наркотикхэр хэбзэнчъэу гъэзекIогъэнхэм пэуцужьырэм икъулыкъушIэхэм наркотикхэм апэуцужьырэ рекламэ анахь дэгъур шIыгъэнымкIэ зэнэкъокъу зэхащэгъагъ. Ащ «Тызэгъусэу щыIэныгъэр къэтыу­хъумэн!» цIэу иIагъ. Зэнэкъо­къум IофшIэгъэ 92-рэ къыра­хьылIэгъагъ. Ахэр видеороликхэу, социальнэ рекламэхэу, буклет зэфэшъхьафхэу щытыгъэх. Зэ­нэкъокъум анахь дэгъухэу алъы­тэхи къыщыхахыгъэх Мыекъопэ гимназиеу N 5-м щеджэрэ Къу­даикъо Эльдар, Мыекъопэ гурыт еджапIэу N 9-м икIэлэеджакIоу Кирилл Пивоваровым, Мыекъопэ гурыт еджапIэу N 11-м щеджэрэ Билэлэ Джэбраилэ яIофшIагъэхэр. Ахэр Всероссийскэ зэнэкъокъум иаужырэ уцугъо арагъэхьыгъэх.

Гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэм­рэкIэ Министерствэмрэ кIэлэцIыкIухэм ыкIи зихэхъогъухэм я Общероссийскэ общественнэ- къэралыгъо организациеу «КIэлэеджакIохэм я Урысые движение» зыфиIорэмрэ наркоманиемрэ хэбзэукъоныгъэмрэ апэшIуекIогъэнымкIэ Iофышхо ашIэ. Ащ кIэлэеджакIохэм япсауныгъэ зэрар къыфамыхьынымкIэ, спортым пыщэгъэнхэмкIэ, дзэ-патриотическэ пIуныгъэмкIэ Iофтхьабзэхэр зэхещэх. Ялэгъухэм шIуагъэ къытэу Интернетым ащыдэгущыIэнхэм фэгъэсэгъэнхэм, анахьэу кIэлэеджакIохэу полицием ипрофилактическэ учет хэтхэм движением ынаIэ атет.

НыбжьыкIэхэр япсауныгъэ фэсакъхэу, наркотикхэм апэуцужьхэу пIугъэнхэмкIэ волонтер движением ишIогъэшхо къэкIо. Волонтерхэм Iофтхьабзэхэу зэхащэхэрэм чIыпIэшхо ащеубыты наркотикхэм апэуцужьыгъэным. Анахьэу зишIуагъэ къа­кIохэрэр волонтер-медикхэу Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым истудентхэр арых. Анахь Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэу волонтерхэм зэхащагъэхэм ащыщ Мыекъопэ къэралыгъо гуманитар-техническэ колледжым иа 1 — 4-рэ курсхэм апае джэгукIэу «Профилактика употребления психоактивных веществ» зыфиIорэр.

ШэкIогъум и 29-м кIогъэ рес­публикэ зэнэкъокъоу «Класс без вредных привычек!» зыфи­Iорэм министерствэмрэ АР-м кIэ­лэцIы­кIу­­хэм яфитыныгъэхэмкIэ и Уполномоченнэу Александр Ива­шинымрэ кIэщакIо фэхъу­гъэх. Зэнэкъо­къум команди 9 хэлэ­жьагъ. КIэлэ­еджакIоу Iоф­тхьа­бзэм къекIо­лIагъэ пэпчъ нарко­тик­хэм зэрарэу къахьырэр лъа­­­гъэ­Iэсы нэу фэягъэх зэхэща­кIо­хэр.

Наркотикхэм апэуцужьыгъэнымкIэ министерствэм пшъэ­рылъэу зыфишIыжьырэмэ ащыщ кIэлэегъаджэхэм шъхьафэу Iоф адэшIэгъэныр. Ащ пае курсхэр шIэныгъэхэм яхэгъэхъон пылъ Адыгэ республикэ институтым щызэхащэх. Курси 4-у институтым зэхищагъэхэм кIэлэегъэ­джи 170-рэ ахэлэжьагъ. Наркотикхэм апэуцужьыгъэнымкIэ Iофтхьабзэу мы илъэсым рекIо­кIыгъэхэм ащыщ «Школа — территория безопасности» зыфиIорэ респуб­ликэ зэнэкъо­къур. Ащ икIэуххэр тыгъэгъа- зэм и 10-м зэфахьысыжьыщтых.

Ны-тыхэм Iоф адэшIэгъэным министерствэм мэхьанэшхо реты. Ны-тыхэм яреспубликэ университетэу зэхащагъэм ныбжьыкIэхэм Iоф адэшIэгъэнымкIэ шIыкIэ-амалыкIэхэм ягупшысэ, къегъотых. ИкIырэ илъэсым а университетым Iофтхьэбзэ 200-м ехъу зэхищагъ. Ахэм ны-ты шъэ пчъагъэ ахэлэжьагъ.

Министерствэм епхыгъэу Iоф зышIэрэ Гупчэу психолого-кIэлэегъэджэ, медицинскэ ыкIи социальнэ IэпыIэгъу кIэлэцIыкIухэм афэхъурэр Iофыгъоу тызтегущыIэрэм изэшIохын къы­зэрэхэлажьэрэм мэхьанэшхо иI. Сабыйхэу зекIокIэ мытэрэзхэм афэщагъэхэм, зипсихикэ щыкIагъэ зиIэхэм, шIэхэу бгъэдэIонхэ плъэкIыщт ныбжьыкIэхэм Гупчэм Iоф адешIэ.

Илъэс къэс республикэм ис кIэлэеджакIохэмрэ студентхэмрэ социальнэ-психологическэ тест афызэхащэ. Ар наркотикхэмрэ психотропнэ веществохэмрэ еплъыкIэу ныбжьыкIэхэм афыряIэм фэгъэхьыгъ. Илъэсэу икIырэм зэкIэмкIи нэбгырэ мин пчъагъэ ащ фэдэ тестым хэлэ­жьагъ. УпчIэхэм яджэуапхэм къагъэлъагъо ныбжьыкIэхэм язекIокIэ-шIыкIэ, ядунэететыкIэ.

Сихъу Гощнагъу.