Хъопсэрыкъо Мурат: «ЦIыфхэм ягумэкIыгъохэр зэхэфыгъэнхэм тынаIэ тет»

Урысые Федерацием и Федеральнэ ЗэIукIэ ФедерациемкIэ и Совет хэт Хъопсэрыкъо Мурат мы мафэхэм гущыIэгъу тыфэхъугъ, пшъэрылъэу зыфигъэуцужьхэрэм, ахэр зэригъэцакIэхэрэм ягугъу къышIыгъ.
— ФедерациемкIэ Советым Iоф щыпшIэнэу узыхахьэм сыд фэдэ пшъэрылъха зыфэбгъэуцужьыгъагъэхэр? Ахэр непэ зэхъокIыгъэха?
— 2012-рэ илъэсым мыщ Iоф щысшIэнэу сызыхахьэм пшъэрылъэу сиIагъэр зы ыкIи ар зэхъокIыгъэп. Адыгэ Республикэм щыпсэухэрэ цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ, шъолъырым исоциальнэ-экономикэ зытет нахьышIум ылъэныкъокIэ зэхъокIыгъэным амалэу сиIэр есхьылIэныр ары. Адыгеим сыкъыщымыхъугъэу, сыщымыщми, республикэм гуфэбэныгъэшхо фысиI, мыщ щыпсэухэрэм лъытэныгъэ афэсэшIы. СиIофшIэн уахътэ сэухыфэкIэ федеральнэ ыкIи республикэ пащэхэм пшъэрылъэу къысфагъэуцугъэр зэрифэшъуашэу зэрэзгъэцэкIэщтым сыпылъыщт.
— Шъолъыр пащэм зэпхыныгъэ пытэ дыуимыIэу пшъэрылъхэр бгъэцэкIэнхэр къиныщт.
— Адыгеим экономикэм, социальнэ лъэныкъохэмкIэ зэхъокIыныгъэшIухэр щыхъунхэр зэлъытыгъэр республикэм ипащэ икомандэ хэтхэм зэпхыныгъэ яIэу Iоф зэрэзэдашIэрэр ары. Ащ сызэрэхэтым сырэгушхо. ЗэгурыIоныгъэ уимыIэу зэфэхьысыжь дэгъухэм уягупшысэн плъэкIыщтэп. Адыгеим илIыкIохэу Федеральнэ ЗэIукIэм хэтхэм зэгурыIоныгъэ тиIэу Iоф зэдэтэшIэ.
— Адыгеим щыпсэухэрэм ягумэкIыгъохэр къызэрахьылIэхэрэ зэIукIэхэр бэрэ зэхэощэх. Сыд фэдэ лъэIуха анахьыбэу зыкъызэрэпфагъазэрэр?
— Мы лъэныкъомкIэ республикэм Iофхэр зэрифэшъуашэу щызэтегъэпсыхьагъэх. Адыгеим щыпсэурэ цIыфым муниципальнэ, шъолъыр приемым зыхитхэн ылъэкIыщт. КъытэуалIэхэрэм ялъэIухэм, ягумэкIыгъохэм янахьыбэр зэхэтэфы. Аужырэ зэIукIэм сыкъытегущыIэ зыхъукIэ, нахьыбэрэ упчIэхэр къызкIэуцухэрэр цIыфхэм программэу, проектэу республикэм щагъэцакIэхэрэм зэращымыгъуазэхэр ары. Ащ къыхэкIэу партиеу «Единэ Россием» и Зэфэсэу щыIагъэм унашъо щытшIыгъ общественнэ приемнэхэм япхыгъэу цIыфхэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм фытегъэпсыхьагъэхэ гупчэхэр гъэпсыгъэнхэр. Тикъэралыгъо щыпсэурэ нэбгырэ пэпчъ мыщ екIолIэн, игумэкIыгъо щызэхифын ылъэкIыщт, IэпыIэгъуи щигъотыщт.
— Программэу щыIэхэм афэгъэхьыгъэ къэбархэм цIыфхэр ащымыгъуазэхэу бэрэ къыхэкIы. Муниципальнэ е нэмыкI къулыкъухэм икъоу япшъэрылъхэр зэрамыгъэцакIэхэрэм ар епхыгъа?
— Зыныбжь хэкIотагъэхэм, нэмыкIхэм икъоу къэбарыр зэрэзэхамыхырэм ар ыпкъ къекIы. КъулыкъушIэхэм яIофшIэн зэрагъэцакIэрэр мыщ зыкIи къыхахьэрэп.
— ГумэкIыгъоу цIыфхэм къыуахьылIэрэр гъэцэкIагъэ хъуным иамалхэр зеохьэх.
— Пшъэрылъэу сиIэм къыдыхэлъытагъэу къысахьылIэгъэ гумэкIыгъо пэпчъ зыщызгъэгъозэн фае. ЦIыфхэм а чIыпIэм гущыIэгъу сафэхъу е Iофыгъом идэгъэзыжьын фэгъэзагъэхэ къулыкъухэм пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр афэсэшIых.
— Лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн мэхьанэшхо иI. Адыгеири ащ хэлажьэ. Сыд фэдэ проектхэмкIэ республикэм зэфэхьысыжь дэгъухэр ышIыгъэха?
— Урысыем и Президент Лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн фэгъэхьыгъэ унашъом кIэтхагъ. 2022-рэ илъэсым нэс проектхэм ягъэцэкIэн сомэ триллиони 7 фэдиз пэIуагъэхьащт. Пстэуми анахь шъхьаIэр проектхэм яшIуагъэкIэ субъект пэпчъ социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэхэр зэришIыщтхэр ары.
Мы илъэсым Лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн пэIуагъэхьанэу Адыгеим сомэ миллиарди 4 къыфатIупщыгъ. Мыщ КъумпIыл Мурат мэхьанэу ритырэр пстэуми зэхашIыкIын, къоджэ псэупIэхэм къащегъэжьагъэу муниципалитетхэм, къалэхэм пшъэдэкIыжьэу яIэр къагурыIон фае.
— Мыщ дэжьым къоджэ-псэупIэхэм япащэхэм сыд фэдэ мэхьана яIэн ылъэкIыщтыр?
— Муниципалитетхэм ямэхьанэ бгъэцIыкIу хъущтэп. Лъэпкъ проектхэм пстэури къызэлъаубытын фае. Республикэм проектхэр зэрифэшъуашэу щыгъэцэкIагъэхэ хъунхэм фэшI пшъэдэкIыжь зыхьыщтхэр агъэнэфагъэх. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат мы лъэныкъом мэхьанэшхо реты. Непэ пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэр къэралыгъом республикэр зэрифэшъуашэу къыщыдгъэлъэгъоныр ары. Адыгеим щыпсэухэрэм мы зэхъокIыныгъэхэр зэхашIэныр ары мэхьанэшхо зиIэр.
— Гъогухэм гъэцэкIэжьынхэр арашIылIэх, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр, гурыт еджапIэхэр, медицинэ учреждениехэр кIэу республикэм щашIых. О уишIошIкIэ, Лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэнкIэ Адыгеир нэмыкI шъолъырхэм къахэща?
— Мы лъэныкъомкIэ Адыгеим гъэхъэгъэшIухэр зэриIэхэр тинэрылъэгъу. ТапэкIи мы IофшIэныр дгъэлъэшыщт, пшъэрылъхэр зэшIохыгъэнхэм тынаIэ тедгъэтыщт.
— Адыгеим тапэкIи хэхъоныгъэхэр ышIынхэмкIэ сыд фэдэ амала IэкIэлъхэр?
— Республикэр зыдэщыс чIыпIэр хъопсагъоу зэрэщытыр пстэуми анахь шъхьаI. Инвестициехэр нахьыбэ шIыгъэнхэмкIэ республикэм ипащэхэм IофшIэнышхо зэрагъэцакIэрэр непэ тинэрылъэгъу. Джащ фэдэу зекIоным зиушъомбгъуным, мэкъу-мэщым епхыгъэ инвестиционнэ проектхэм ягъэцэкIэн, бизнес цIыкIум ыкIи гурытым хэхъоныгъэ ашIыным шъолъырым мэхьанэшхо щыраты. Лъэпкъ ыкIи дин зэгурыIоныгъэ, политикэ зыпкъитыныгъэ республикэм зэрилъыр непэрэ хэхъоныгъэхэм алъапс.
— Инвестициехэм алъэныкъокIэ Адыгеир хъопсагъоу олъыта?
— Ары, сыда пIомэ республикэм иэкономикэ инвестициеу къыхалъхьэрэр нахьыбэ мэхъу, ащ дакIоу предприятиякIэхэр, IофшIэпIэ чIыпIэхэр къызэIутэхых, ыпэкIэ тылъэкIуатэ.
Хэутыным фэзыгъэхьазырыгъэр Гъонэжьыкъо Сэтэнай.