Top.Mail.Ru

Упсаунэу уфаемэ

Image description

ЗэрэIэшIум имызакъоу…

Бэмэ якIэсэ, зэбгъукIогъое пхъэшхьэ-мышъхьэр – гранатыр, ащ шIуагъэу хэлъыр ары непэ зигугъу къэтшIы тшIоигъор.

Чъыг мыин дэдэу е куандэу къэкIырэ гранатыр жъоныгъо­кIэ-мэкъуогъу мазэхэм къэгъагъэ мэхъу дэхэ дэдэу, къыпыкIэрэ пхъэшъхьэ-мышъхьэм игъо зыхъурэр Iоныгъо-чъэпыогъу мазэхэр ары.

ЦIыфым ипсауныгъэкIэ ищыкIагъэу бэ ащ хэлъыр: шъоущыгъур, витаминэу С-р, органическэ кислотэхэр, дубильнэ веществохэу нэгъу-кIэтIый зэхэтхэм уз горэ яIэмэ зишIуагъэ къакIохэрэр. Гранатым Iэзэным ылъэныкъокIэ шIуагъэу хэлъхэм лъапсэ афэхъоу шIэныгъэлэжьхэм къыхагъэщырэр марганцэмкIэ зэрэбаир ары.

БэшIагъэу агъэунэфыгъ гранатым ипс дэгъоу узэригъа­шхэрэр, цэлыр мыузынымкIэ зэрэамалышIур, нэгъум IэпыIэгъу зэрэфэхъурэр, «Iоф зэрэригъашIэрэр», вещество зэб­лэхъугъэныр (обмен веществ) зыпкъ зэрэригъэуцорэр. Мыхэм ямызакъоу, а пхъэшъхьэ-мышъхьэм ипс узыр хигъэжъукIын елъэкIы, плъыр-стыр узым еIэзэгъэнымкIэ амалышIу. Ары техьагъу узыр (лихорадкэр) къызэутэкIыгъэхэм ар бэрэ агъэфедэнэу зыкIараIорэр. Гъэ­мэфэ фабэм псыбэ уемышъонымкIи IэпыIэгъу мэхъу гранатым ипс. Народнэ медицинэм къызэриIорэмкIэ, бзылъфыгъэ зэпкъаджэхэм къашъхьапэщт гыныплъым е пхъым (морковым) къакIэфыгъэ псым гранатыпсыр хагъахъозэ ешъохэмэ.

Шъуфэсакъ, щынагъо! Гранатыр ыкIи ащ къыкIэфыгъэ псыр зынэгъу узыхэрэм амыгъэфедэмэ нахьышIу (пхъэшъхьэ-мышъхьэм игъо хъугъапэу, IэшIоу щытмэ, тIэкIу дэдэ ашхымэ хъущт).

IэзэкIэ амалэу иIэхэр

Чыихъыр (ангинэр)

Гранатым къыкIоцIыкIырэ кIэхэр дэгъоу бгъэгъушъынхэшъ, шъэбэ дэдэ мэхъуфэхэ зэхэпхьаджэщтых. А хьаджыгъэм щыщ джэмышхышъхьэм псы стэчан кIэпкIэнышъ, такъикъи 10-рэ къэбгъэжъощт. ТIэкIурэ ар щыбгъэтынышъ, «зебгъэгъэп­сэфынышъ», чыим тIэкIу-тIэкIоу ибгъэчъыхьэзэ пшIыщт.

Лъыр макIэмэ

АщкIи гранатым ипс федэу къеIо народнэ медицинэм. УшхэнкIэ такъикъ 30 – 40 иIэу гранатыпс стэчан е стэчанныкъо уешъозэ пшIымэ, лъыр ащ къы­гъэбаищт.

Атеросклерозыр

Мы узымкIи ишIуагъэ къэкIо гранатым къыкIэфыгъэ псым щыщэу зы стэчан-стэчанитIу мафэм ипшъузэ пшIымэ.

Гу-лъынтфэ уз зиIэхэм

Ащ фэдэ гумэкIыгъо зиIэхэми гранатым ипс агъэфедэмэ ишIуа­гъэ къэкIощтэу еIо народнэ медицинэм. Мэзищым къыкIоцI пчэдыжьышхэ пшIынкIэ сыхьат иIэу гранатэу зигъо хъугъапэм ипс IэшIу стэчанныкъо уешъон фае.

Бэрэ пскэхэрэм

МыщкIэ амалышIоу народнэ медицинэм ылъытэхэрэм ащыщ гранат шъуампIэр. Ар (шъуампIэр) уупкIэтэнышъ, ащ щыщ джэмышхышъхьэм псыжъо стэчан кIэпкIэщт. Ышъхьэ тепIуагъэу ар щыбгъэтыщт псэу кIэтыр шэплъышъо мэ­хъуфэ. Мафэм зэ а псым фэдэ стэчаным изэу (гъэфэбагъэу) уешъомэ, пскэныр нахь макIэ хъущт.

ШъунаIэ тешъудз! Зыщышъумыгъэгъупш!

ИлъэсипшI пчъагъэхэм народнэ медицинэм ишъэфхэр зэзыгъашIэу, ахэр зыугъоихэу, тхылъ шIыгъэу къыдэзыгъэ­кIыхэрэм къызэрэхагъэщырэмкIэ, теубытэгъэ пытэ хэ­лъэу къызэраIорэмкIэ, сыд фэдэрэ Iэзэгъу уци, къэкIыхэрэри зэрахэтэу, шIуагъэ къызитыщтыр врачэу къыоIазэрэм узыр тэрэзэу ыгъэунэфыгъэмэ, ащ къызэриIорэм тетэу узэIэзэжьымэ, диетэу къыпфагъэнэфагъэм утемыкIымэ ары. Врачыр ары узыр зыгъэунэфын ыкIи народнэ медицинэм иамалэу бгъэфедэмэ хъущтыр къыозыIон фаер, ор-орэу узэIэзэжьыныр щынагъо. «Золотое правило медицины» зыфаIорэр зыщышъумыгъэгъупш: сыд фэдэ врачи, ар медицинэ шIэныгъэхэмкIэ докторми, ежь-ежьырэу зэIэзэжьырэп, къеIэзэрэ врачым шIокI имыIэу ар екIуалIэ.

Псауныгъэ Тхьэм къышъует!

Нарэхэр

— Доктор, оды зысымышIы хъущтэп, къысфитхыкI ащкIэ зишIуагъэ къысэкIыщт горэ. — Ар Iофэп, шIомыкI къыпфистхыкIыщт . — Таблетка, хьауми порошока ар? — Дзыохэм арылъ. Вагонхэр уунэкIыщтых. *** Упсаоу, уз зыпари уимыIэу зылъытэрэр военкоматым чIэс врачыр ары. *** — КъыпфистхыкIыгъэ Iэзэгъу уцым ишIуагъэ къы­окIыгъа? — Лъэш дэдэу. Сятэшым ымышIахэу ар ришъугъэти, сэ зыр ары имылъку къыз­фэнагъэр. ГущыIэ щэрыохэр Псауныгъэр — зэкIэри узэу, ау врачым дэжь умыкIонэу кIуачIэ джыри зыхэогъотэжьымэ ары. Врачыр сымаджэм зыдэгущыIэрэм ыуж нахь псынкIэ хъу­гъэу зыдимышIэжьырэмэ, ащ дэгущыIагъэр врачэп. В.М. Бехтерев. Iэзэгъу уцхэм ащыщхэр узхэм анахьи нахь щынагъох. Сенека.