«Тэмэтелъ зытелъ кIэлэпIухэр» — джары зэряджэхэрэр зыныбжь имыкъугъэхэм Iоф адэзышIэрэ офицерхэм. Мы къулыкъум зищыIэныгъэ езыпхырэ бзылъфыгъэхэм шъхьафэу ягугъу пшIыныр атефэ. Къулыкъум къыдилъытэрэ пхъэшагъэ ахэлъынэу щытми, бзылъфыгъэ екIолIакIэр зыщыбгъэфедэн фэе лъэныкъохэри хэтых.

Зыныбжь имыкъугъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ, ахэм Iоф адэшIэгъэнымкIэ бзылъфыгъэр игукIэгъу къыпкъырыкIызэ ипшъэрылъхэр егъэцакIэ.
Къэбыхьэ (Быжь) Асе Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ иучастковэ уполномоченнэ отдел зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ истаршэ инспектор, полицием имайор. Илъэс 25-рэ хъугъэу иIофшIэн гуетыныгъэшхо фыриIэу, ищытхъу аригъаIозэ зыныбжь имыкъугъэхэм ыкIи ахэм яуна­гъохэм Iоф адешIэ. IэпэIэсэныгъэшхо хэлъэу иIофшIэн зэригъэцакIэрэм фэшI щытхъу тхылъхэр мымакIэу къыфагъэшъошагъэх. Ахэм ащыщ Урысыем хэгъэгу кIоцI Iоф­хэмкIэ и Министерствэ имедалэу «За отличие в службе» зыфиIоу а 1-рэ, я 2-рэ, я 3-рэ шъуашэ зиIэхэр, УФ-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ иминистрэ ирэзэныгъэ тхылъхэр.
Гъэтхапэм и 8-м — бзылъфыгъэхэм я Мафэу дунаим зыщыхагъэунэфыкIырэм ипэгъокIэу Асе зыIудгъэкIагъ ыкIи иIоф­шIэн фэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэ­хъугъ.
— УкъулыкъушIэныр зэрэIоф къиныр шъэфэп, анахьэу бзылъфыгъэмкIэ. Сыдэущтэу а лъа­гъор къыхэпхынэу хъугъа?
— Ары, бэмэ ар къысаIоу къыхэкIыгъ. Фэдз гурыт еджапIэм джыри сыщеджэ зэхъуми цIыф псынкIэу сыщытыгъ, дзюдом сыпылъыгъ, ащ нэмыкIэу волонтерхэм сахэтэу общественнэ щыIакIэм чанэу сыхэлажьэщтыгъ. Апшъэрэ гъэсэныгъэ зэзгъэгъотын гухэлъ сиIэу Адыгэ къэралыгъо университетым педагогикэмкIэ ыкIи психологиемкIэ ифакультет сычIэхьагъ. Ау ренэу хэбзэухъумэкIо къулыкъу IофшIэныр сшIогъэшIэгъоныгъ. Арыти, апшъэрэ еджапIэр къызысэухым Мыекъопэ районым ипатруль-постовой къулыкъу Iоф щысшIэнэу сыкIуагъ. 1999-рэ илъэсым сиIофшIэн епхыгъэу гъэсэныгъэ тедзэ зэзгъэгъотыгъ ыкIи инспекторэу Iоф сшIэнэу езгъэжьагъ. Мы мафэм ехъулIэу административнэ участкэу Iоф зыщысшIэрэм хэхьэх Кировскэ ыкIи Кужорскэ къоджэ псэупIэхэр. Ащ нэмыкIэу Красноульскэ къоджэ псэупIэм иинспектор ычIыпIэ сит.
— Сыда а уипшъэрылъхэм ахахьэ­хэрэр?
— Зыныбжь имыкъугъэхэм алъэныкъокIэ зэрахьэрэ зекIокIэ дэйхэр къызэтегъэуцогъэнхэр, игъом ащ фэдэхэр къыхэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр адызехьэгъэнхэр типшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ. Мыекъо­пэ районым цIыфхэм ясоциальнэ фэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэрэ зэхэубытэгъэ Гупчэм иIофышIэхэр, зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ комиссиер, психолог­хэр, кIэлэегъаджэхэр, кIэлэцIыкIухэм алъыплъэрэ къулыкъухэр тызэгъусэу Iоф зэдэтэшIэ. КIэлэцIыкIухэм яфитыныгъэхэр ыкIи яшIоигъоныгъэхэр аукъуагъэхэу къызыхэдгъэщыкIэ, къэбарыр псынкIэу прокуратурэм IэкIэтэгъахьэ.
— Ащ фэдэ щысэхэр къэпхьынхэ плъэкIыщта?
— БэмышIэу тызэолIэгъэ хъугъэ-шIагъэм игугъу къэсшIын. БлэкIыгъэ тхьамафэм, пчыхьэр хэкIотагъэу, къутырэу Северо-Восточные Сады щыпсэухэрэм ащыщ къысфытеуи къысиIуагъ тучантесым шъон пытэ къыритынэу бзылъфыгъэ ешъуа­гъэр зэредаорэр. Къутырым щыпсэухэрэм ашIэ ащ сабыиплI зэриIэр, анахьыкIэм ыныбжь джыри илъэс хъугъэп. Игъунэгъухэр бзылъфыгъэм иунэ зэкIохэм, ипшъэшъэ нахьыжъ еупчIы­гъэх янэ зыдэкIыгъэ уахътэмкIэ. «Тыгъуас» ыIуи пшъэшъэжъые цIыкIум къариIуагъ. КIэлэцIыкIухэм зыпари нахьыжъ ахэмысэу чэщ-зымафэм язакъоу унэм исыгъэх. КIэлэцIыкIухэм алъыплъэрэ къулыкъум иIофышIэ сигъусэу бзылъфыгъэр зыщыпсэурэм чэщым тыкIуагъ. Социальнэ щынагъо зышъхьащыт кIэлэцIыкIоу унэм язакъоу исыгъэхэм анахьыжъхэр республикэ социальнэ шъхьэегъэзыпIэу «Джэныкъом», нахьыкIитIур Мыекъуапэ дэт кIэлэцIыкIу Унэм тщагъэх. ЯтIонэрэ мафэм мы адресым тызэкIом, кIэлэцIыкIухэм янэ къемыкIолIэжьыгъэу къы­чIэкIыгъ. Ящэнэрэ мафэм ешъогъаеу унэм кIожьыгъэ. ЗэрэхъурэмкIэ, кIэлэцIыкIухэр а чэщым унэм итымыщыгъагъэхэмэ, язакъоу исыщтыгъэх.
— Илъэс 25-р макIэп. А уахътэм къыкIоцI уиIофшIэн къин къыпщыхъоу къыхэкIыгъэба?
— Шъыпкъэу пIощтмэ, къиныгъэ. Ау IофшIэныр зэрэсшIогъэшIэгъоным къы­хэкIэу къинэу слъэгъурэри зэхэсымышIэн слъэкIыщтыгъ. Сэнэхьатэу къыхэсхыгъэм сырыкIэгъожьэу къыхэкIыгъэп, сырыраз. Сыда пIомэ, ащ сишэн зэтыригъэуцуагъ, сищыIэныгъэ ыпсыхьагъ ыкIи гъэпсыкIэ гъэнэфагъэ къысхилъхьагъ.
— Тэмэтелъыр зытелъ къулыкъушIэм сыд фэдэ шэн-зекIуа­кIэха хэлъынхэ фаер?
— Мы сэнэхьатым угу фэщагъэу, теубытэгъэ пытэ фыуиIэу урылажьэ хъу­мэ, зыпари къин пылъэп. КIуачIэу пхэлъым имызакъоу психологическэу уузын­чъэн ыкIи уфэхьазырын фае. Пстэуми анахь шъхьаIэр шъыпкъагъэ ыкIи цIыфыгъэ пхэлъынхэр ары. Юридическэ шIэныгъэ куу пIэкIэлъыным мэхьанэшхо иI, уипшъэрылъхэр икъоу бгъэцэкIэнхэмкIэ къиным зыкъебгъэгъа­щтэ хъущтэп. Пхъэ­ша­гъэр, лIыблэнагъэр, цIыфыгъэр, шъып­къагъэр — джахэр ары сэ сиIэубытыпIэхэр.
— Ася, мы мэфэкIым бзылъфыгъэ­хэм зэкIэми гугъэпIэ зэфэшъхьафхэр рапхых. О пшъхьэкIэ мы мафэм сыда гупшысэу уигъэшIырэр?
— Гъатхэр къихьагъ, дунаир къэ­кIэжьы, чIыопсым зыкъызэIуехы, бзыухэм ямэкъэ дахэ гур къыдещае. Мы мэфэкIым апэрэ гупшысэу фысиIэр бзылъфыгъэхэм, анахьэу тянэхэм, тя­нэжъхэм, тшыпхъу­хэм ямэфэкIэу зэрэщытыр ары. Тхьэм ишыкуркIэ сяни, шыпхъухэри сиIэх, мы мафэмкIэ ахэм ренэу сафэгушIо.
— МэфэкIэу къэблагъэрэмкIэ бзылъфыгъэхэм сыдэущтэу уафэлъаIо пшIоигъуа?
— Пстэуми апэ псауныгъэ пытэ яIэнэу афэсэIо. Бзылъфыгъэ насыпышIохэу, шIу къалъэгъухэу, ежьхэми алъэгъухэу, шIур ягъогогъоу щыIэнхэу сафэлъаIо. Тигупсэхэр бэрэ Тхьэм ташъхьагъ регъэтых.
КIарэ Фатим.