Адыгеим итхэкIо цIэрыIохэм ащыщэу, Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIоу, Урысыем итхакIохэм я Союз хэтэу Цуекъо Юныс блэкIыгъэ бэрэскэшхом Къэрэщэе-Щэрджэс Республикэм икъэлэ шъхьаIэу Черкесскэ рагъэблэгъэгъагъ, щагъэшIуагъ.

ЗэIукIэгъур лъэпкъ культурэм исалонэу «Динара» зыфиIорэм щыкIуагъ. ТхакIор езыгъэблэгъа­гъэри, Iофтхьабзэр зэхэзыщагъэ­ри мы салоным ибысымгуащэу, лъэпкъ Iофхэм чанэу апылъ Шыбзыхъу Раис. Зэхахьэм Къэ­рэщэе-Щэрджэс Республикэм итхакIохэм ащыщхэр, шIэныгъэлэжьхэр, бзэм пылъ цIыф зэфэшъхьафхэр къырагъэблэгъагъэх. Къэбэртэе-Бэлъкъар Респуб­ликэм къикIыгъэхэу Урысыем итхакIохэм я Союз хэтэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докто­рэу ХьэкIошъэ Мадинэ, тхакIоу, критикэу Шашев Алик, общественнэ Iофхэм апылъ цIыф цIэрыIоу Ольга Эфендиевар зэIукIэм хэлэжьагъэх. Адыгеим икIыгъэу тхакIом игъусагъ зэлъа­шIэрэ режиссерэу, АР-м изаслуженнэ артистэу, искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Хьа­къуй Аслъан.

ЗэIукIэгъур зэдэгущыIэгъу шIыкIэм тетэу кIуагъэ. Къэрэщэе-Щэрджэс Республикэм и Къэралыгъо телевидение ищэрджэс отдел ипащэу ШэкIо Мусали ар къызэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ. КъекIолIагъэхэм янахьыбэр тхакIом ипроизведениехэм дэгъу дэдэу зэрафэнэIуа­сэхэр шIэхэу нафэ къэ­хъугъ. Ягуапэу яеплъыкIэхэр къыраIотыкIыгъэх, ытхыгъэ пэпчъ ащ къыфэкIоныр ыгу къэзыгъэ­кIы­гъэр, зэрэригъэжьагъэр зэрагъа­шIэмэ ашIоигъуагъ.

Анахьыбэу «ГъучI Тыгъужъым итаурыхъ», «Хымэ лыуз», «Унэ плъыжь», «Къэзгъэзэжьырэ шыухэр», «КъэшъуакIом икъам» зыфиIохэрэр ары зытегущыIагъэ­хэр, ау нэмыкIэу Юныс ытхыгъэхэми, зэкI пIоми хъунэу, анэсыгъэх. Тхылъеджэ къызэрыкIоу, охътэ кIэкIым романыр е повестыр ыджымэ зышIоигъохэмкIэ гурыIогъошIоу зэрэмытхэрэр, куоу угупшысэзэ, къытебгъэзэжьымэ, уеджэжьызэ пшIын фаеу зэрэщытхэр къэгущыIагъэ­хэм къыхагъэщыгъ.

ТхакIом итхыгъэхэр анахь куоу зэзыгъэшIагъэхэм ащыщ Къэбэртэе-Бэлъкъар Респуб­ликэм къикIыгъэ шIэныгъэлэжьэу ХьэкIошъэ Мадинэ. Юныс фэгъэхьы­гъэу ар бэрэ къэгущыIагъ. ТхакIор лъэш дэдэу шIу зэрилъэгъурэр къы­хэщэу итхыгъэ­хэм ыгу къыдеIэу къатегущыIагъ. Мадинэ Цуекъо Юныс Урысыем имызакъоу, дунэе тхакIоу осэ ин зыфашIыхэрэм ясатыр хэтыныр тефэу зэрилъы­тэрэм къыкIигъэтхъыгъ. Итхыгъэхэр еджэгъошIоу, гурыIогъошIоу зэрэщымытхэр, философие ин зэрахэлъыр ащи къыхигъэщыгъ. ХьэкIошъэ Мадинэ ипсалъэ ыуж Юныс итхыгъэхэм уямыджэу узэрямыбгъукIошъущтым Iо хэлъэп.

Къэрэщэе-Щэрджэс телевидением урыс тхэкIо цIэрыIошхоу А.С. Пушкиным Кавказ фэгъэ­хьыгъэу ытхыгъэхэм къызщатегущыIэхэрэ къэтын егъэхьазыры. Цуекъо Юныси «А си Пушкин» ыIоу тхыгъэ иI. ШэкIо Мусали илъэIукIэ ар ытхынэу зэрэхъугъэм къытегущыIагъ. Ащ къыIотагъэхэр къэтыным хагъэ­хьащтых.

Цуекъо Юныс итхылъэу «Къэ­шъуакIом икъам» зыфиIорэм техыгъэу спектаклэ Хьакъуй Аслъан ыгъэуцугъ. Режиссерым гущыIэр зыратым, ар ыгъэуцунэу ыгу къэзыгъэкIыгъэм, Iоф зэрэдишIагъэм кIэкIэу къатегущыIагъ. Джыри тхакIом ипроизведениехэм ащыщ техыгъэ пьесэ зэригъэхьазырырэми тыщигъэгъо­загъ, ау ащыщэу зытырихырэр ащ шъэфэу къыгъэнагъ.

Юныс апэ гущыIэр зыратым, ащ фэдэу осэ ин фашIэу зэрэрагъэблэгъагъэм фэшI Iофтхьабзэм изэхэщакIохэм лъэшэу зэрафэразэм къыкIигъэтхъыгъ. Нэужым ащ упчIэу фагъэзагъэ­хэм хэзыгъэ имыIэу джэуапхэр къаритыжьыгъэх, итхыгъэхэм къафэкIоныр ыгу къэзыгъэкIыгъэм къытегущыIэзэ, къэбар гъэшIэгъоныбэ къыIотагъ, гухэлъэу джыри иIэхэми ащигъэ­гъозагъэх.

— Юныс итхыгъэу «Трилогия Кавказа» зыфиIорэм сызеджэм ыуж ащ иавтор къэзгъотынышъ, нахь благъэу нэIуасэ зыфэсшIынэу гухэлъ зысшIыгъэр, — къыIуагъ Iофтхьабзэр зэхэзыщагъэу, тхакIор езыгъэблэгъэгъэ Шыбзыхъу Раисэ пстэумэ ауж гущыIэр зештэм. — Лъэшэу щыIэныгъэм сыфэраз Цуекъо Юныс фэдэ цIыф IэпэIасэм, тхэкIо цIэрыIом нэIуасэ сызэрэфишIыгъэм пае. Уахътэ къы­хигъэкIи мыщ нэс къызэрэкIуагъэм, зызэрэтыримыIэтыкIыгъэм афэшI «тхьауегъэпсэу» есэIо.

ТапэкIэ джыри творческэ гухэлъэу иIэхэр щыIэныгъэм щыпхырищынхэу, псауныгъи кIуачIи иIэнхэу, джыри бэрэ итхыгъакIэхэм тхылъеджэхэр агъэгушIонхэу тхакIом ар къыфэ­лъэIуагъ, нэпэеплъ шIухьафтынхэр къыфишIыгъэх.
Къыхэдгъэщымэ тшIоигъор Цуекъо Юныс итхылъхэр зэхахьэм къекIолIагъэхэм ягуапэу зэрэзэбгырахыгъэр ары.

Цуекъо Юныс Теуцожь районым икъуаджэу Хьалъэкъуае (непэ ар Адыгэкъалэ хэхьэ) 1940-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Адыгэ кIэлэегъэджэ училищыр, нэужым Ростов къэралыгъо университетым журналистикэмкIэ иотделение къыухыгъэх. КIэлэегъэджагъ, кIэлэцIыкIу ибэхэр зыщаIыгъхэ Унэм кIэлэпIоу щылэжьагъ, гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» (джы «Адыгэ макъ») икорреспондентыгъ, иотделхэм ащыщ иредакторыгъ, Адыгэ хэку исполкомым телевидениемрэ радиокъэтынхэмрэкIэ и Комитет иредакто­рыгъ, журналэу «Зэкъошны­гъэм», кIэлэцIыкIу журналэу «Жъогъобыным» яредактор шъхьэIагъ. 1961-рэ илъэсым къыщыублагъэу итхыгъэхэр къы­хаутых. Юныс иIофшIэгъэ инхэм ащыщых романхэу «ГъучI Тыгъу­жъым итаурыхъ», «Унэ плъыжь», «Шыф Лъагъохэр», повестьхэу «Хымэ лыуз», «Къэзгъэзыжьырэ шыхэр», эссеу «Тыгъэр джыри лъагэ» зыфиIохэрэр, нэмыкIыбэхэр.

Юныс тхэкIо ныбжьыкIэхэм яя 7-рэ зэхэсыгъоу 1978-рэ илъэсым Москва щыкIуагъэм хэлэжьагъ, Урысыем итхакIохэм я Союзрэ «Роман-Гъэзетымрэ» япремиеу «Образ» зыфиIорэр, Адыгэ Республикэм литерату­рэмкIэ и Къэралыгъо тын къыфагъэшъошагъэх, УФ-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI, шIэныгъэхэмкIэ Дунэе Адыгэ академием ицIыф гъэ­шIуагъ.

ХЪУТ Нэфсэт.
Муекъуапэ — Черкесск —Мыекъуапэ.