Наркотикхэм апэшIуекIогъэнымкIэ комиссием изэхэсы­гъоу Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зэрища­гъэм щытегущыIагъэх хэбзэнчъэу наркотикхэр къызэрэрагъэ­кIокIыхэрэм пэшIуекIогъэным, ахэм апыщагъэ хъугъэхэр гъогу тэрэз тещэжьыгъэнхэм яIофыгъохэм.

Хэбзэнчъэу наркотикхэр къызэрэрагъэкIокIыхэрэм, ащ хэхьэх къэбар-телекоммуникационнэ технологиехэри зэрагъэфедэхэрэр, епхыгъэ бзэджэшIагъэхэр къыхэгъэщыгъэнхэмкIэ Iофэу ашIэрэм фэгъэхьыгъэу къэгущыIагъ АР-м хэ­гъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ и Гъэ­IорышIапIэу наркотикхэм ягъэфедэн зэрэзэхэщагъэм иуплъэкIун фэгъэза­гъэм ипащэ игуадзэу Агырджанэкъо Аслъан. 2025-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщегъэжьагъэу наркотикхэм япхыгъэ бзэджэшIэгъэ 419-рэ республикэм къыщыха­гъэщыгъ, ахэм ащыщэу 347-р бзэджэшIэгъэ хьылъэкIэ алъытэ. Уголовнэ Iоф 261-рэ зэхафыгъ ыкIи хьыкумым IэкIагъэхьагъ. Наркотикхэм къакIэкIорэ ахъ­щэм «иукъэбзын» епхыгъэу бзэджэшIэгъищ къыхагъэщыгъ, ахэр сомэ миллиони 2-м шъхьадэкIыгъэх. Хэбзэнчъэу наркотикхэр къызэрэрагъэкIокIыхэрэм фэшI хэбзэгъэуцугъэм тетэу нэбгырэ 87-рэ агъэпщынагъ. Наркотик килограмми 8 фэдиз къакъуахыгъ.
Хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ Министерствэм иIофшIэн анахьэу зыфытегъэпсы­хьагъэр Интернетым ихъытыурэ къэбар-телекоммуникационнэ технологиехэр къызфагъэфедэхэзэ наркотикхэр IузыгъэкIыхэрэр къыхэгъэщыгъэнхэр ары. Мы илъэсым ащ фэдэ бзэджэшIэгъэ 260-рэ къыхагъэщыгъ, ахэм ащыщэу 240-р наркотикхэм яIугъэкIын епхыгъ.
Министерствэм иIофышIэхэм мафэ къэс пIоми хъунэу къыхагъэщых ИнтернетымкIэ наркотикхэр пропагандэ зы­шIыхэрэр, ахэр зыщэхэрэр. Ащ фэдэ бзэджэшIагъэхэм афэгъэхьыгъэ къэбарыр нэужым Роскомнадзорым IэкIагъэ­хьажьы.
Гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ организациехэм наркоманием зыщямы­гъэушъомбгъугъэным епхыгъэ IофшIэным анаIэ тырагъэты: ны-тыхэм зэIукIэхэр адашIых, наркологхэр хэлажьэхэзэ кIэлэегъаджэхэм лекциехэр кIэлэеджакIо­хэм афызэхащэх. 2025-рэ илъэсым ащ фэдэ лекцие, зэнэкъокъу, Iофтхьэбзэ 1500-рэ фэдиз зэхащагъ.
Муниципалитетхэм а лъэныкъомкIэ яIофхэм язытет фэгъэхьыгъэу къаIотагъэ­хэм ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ядэIугъ ыкIи чIыпIэ зыгъэIорышIэжьыным икъулы­къухэмрэ хэбзэухъумэкIо къулыкъухэмрэ зэгъусэхэу ащ фэдэ бзэджэшIагъэхэм апэуцужьынхэу пшъэрылъ афигъэуцугъ.
Ащ нэужым къэгущыIагъ пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм ипащэу Мерген Тубитовыр. ПшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ Урысыем и Федеральнэ къулыкъу и ГъэIорышIапIэу Адыгеим щыIэм иучреждениехэм гуцаф зыфашIырэ, зиIоф аIогъэ нэбгырэ 1082-рэ ачIэс, ахэм ащыщэу 326-м хэбзэнчъэу наркотикхэр агъэзекIуагъэх. Мы илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу хьапсым нэбгырэ 87-рэ къычIагъэкIы­жьыгъ, ахэм ащыщэу 21-р Адыгем щы­щых. Хэбзэнчъэу наркотикхэр къызэрэрагъэкIокIыхэрэм епхыгъэ бзэджэшIагъэхэр къэбар-технологиехэр къызфа­гъэфедэхэзэ зэрэзэрахьэхэрэм гъунэ фэ­шIыгъэным иамалхэм ащыщ хьапс­дэсхэм хэбзэнчъэу аIыгъ сотовэ телефонхэр къакъохыгъэнхэр. Мы илъэсым пыкIыгъэ уахътэм ащ фэдэ мобильнэ телефон 218-рэ къаIахыгъ. Хьапсдэсхэм аIэкIамыгъахьэ мыхъущт пкъыгъохэм апкъ къикIэу нэбгыри 6 къаубытыгъ.
Социальнэ-психологическэ Iофтхьа­бзэхэр зехьэгъэнхэмкIэ программэ гъэ­нэфагъэм къыдыхэлъытагъэу ешъонымрэ наркотикхэмрэ апыщагъэхэу хьапсхэм ачIэфагъэхэм IофшIэн гъэнэфагъэ адызэшIуахы. Джащ фэдэу ныбжьыкIэхэри а тхьамыкIагъом фэщагъэ мыхъунхэм пае Мыекъуапэ зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ икъулыкъу иIофышIэхэм, наркологическэ диспансерым, Координационнэ ныбжьыкIэ гупчэм илIыкIохэм, «Адыгеим иныбжьыкIэхэр» зыфиIорэ Гупчэм, волонтер-медикхэм IофшIэн гъэнэфагъэ зэшIуахы.
КъумпIыл Мурат къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, пщыныжь ягъэхьыгъэнымкIэ Федеральнэ къулыкъум иучреждениеу республикэм итхэм хэбзэгъэуцугъэр ащыукъуагъэ мыхъуным пае а Iофым фэгъэзэгъэ пстэуми яшIэ зэхэлъэу, аIэ зэкIэдзагъэу Iоф зэдашIэн фае.
АР-м псауныгъэм икъэухъумэнкIэ иминистрэу Мэрэтыкъо Рустем къызэгущыIэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, 2025-рэ илъэсым пыкIыгъэ мэзи 9-м «нарко­маниер» уз гъэтIылъыгъэу зиIэу агъэу­нэфыгъэр нэбгырэ 486-рэ, илъэсэу икIыгъэм ащ фэдэ иуахътэ елъытыгъэмэ, нэбгыри 7-кIэ ар нахьыб. Къыблэ федеральнэ шъолъырым ыкIи Урысыем гурытымкIэ а узыр зиIэу арысхэм ар анахь макI. 2025-рэ илъэсым пыкIыгъэ мэзи 9-м икIэуххэм нафэ къызэрашIыгъэмкIэ, апэрэу диагнозэу «наркома­ниер» зыфагъэуцугъэр нэбгырэ 22-рэ. Ахэм Iэтахъоу нэбгыри 8 ахэт.
Республикэм иеджэпIи 141-мэ, ахэм ахэхьэх гурыт сэнэхьат зыщарагъэгъотырэ учреждениехэри, социальнэ-психологическэ тестэу адашIыгъэм къызэригъэлъэгъуагъэмкIэ, наркоманхэм ахэплъытэнхэм ищынагъо зышъхьащытэу агъэунэфыгъэр нэбгырэ 388-рэ, ахэм зырызэу Iоф адашIэщт.
2025-рэ илъэсым пыкIыгъэ мэзи 9-м реабилитационнэ программэхэм ахагъэ­хьагъэх медицинэм къыхимыубытэрэ наркотикхэр зыгъэфедэрэ нэбгырэ 32-рэ. Ахэм ащыщэу 16-мэ реабилитационнэ Iэзэныр аухыгъ, 15-мэ джыри Iоф адашIэ. Зэхэубытагъэу къэпIон хъумэ, «амбулаторнэ реабилитациекIэ» заджэхэрэм мэзи 3-м къыщегъэжьагъэу мэзи 6-м нэс гурытымкIэ еубыты.
Мы Iофыгъом фэгъэхьыгъэу игъэкIотыгъэу къэгущыIагъ АР-м IофшIэнымрэ социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч. 2025-рэ илъэсым рес­публикэ къэралыгъо программэм тетэу сомэ миллиони 2,25-рэ фэдиз а лъэныкъом пэIуагъэхьагъ. Мэзи 6-м телъытэгъэ реабилитациер акIунымкIэ серти­фикати 10-м ащ фэдиз ахъщэ пэIохьэ. Социальнэ IофышIэхэм мы илъэсыр къызихьагъэм къыщегъэжьагъэу нэбгырэ 13-мэ анаIэ атет.
Республикэм и ЛIышъхьэ реабилитацием ипрограммэ зегъэушъомбгъугъэнымкIэ амалэу щыIэхэм нахь тэрэзэу ягупшысэнхэу пшъэрылъ афишIыгъ. ЩыIэкIэ тэрэзым хэгъозэжьынхэмкIэ, обществэм ицIыфхэу хъужьынхэмкIэ ащ фэдэ Iэзэныр зыпэкIэкIыгъэхэм уащыгугъыным иамал щыIэныр Iофыгъо шъхьаIэхэм ащыщэу плъытэн плъэкIыщт.
ИкIэухым къэгущыIагъ АР-м и ЛIышъхьэ и ГъэIорышIапIэу шъолъыр щынэгъон­чъэнымкIэ Iофыгъохэм афэгъэзагъэм ипащэу Чыназыр Алый. Республикэм 2025-рэ илъэсым наркотикхэмкIэ имониторинг зэрэзэхэщагъэм ар къытегущыIагъ ыкIи 2026-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм терроризмэм пэшIуекIорэ комиссиеу щызэхэщагъэм изэхэсыгъохэм яплан аухэсыгъ.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ
Тхьаркъохъо Сафыет.